Ons Erfdeel. Jaargang 12

De Kultuurraad voor Vlaanderen over Kulturele Autonomie en Universitaire Ekspansie.

Op 29 mei 1968 heeft de Kultuurraad voor Vlaanderen twee memoranda gepubliceerd, over Kulturele Autonomie en Universitaire Ekspansie. Het is niet onbelangrijk de datum te vermelden. De publikatie gebeurde tijdens de periode waarin formateur Vanden Boeynants de onderhandelingen leidde tussen B.S.P. en C.V.P. voor de vorming van een nieuwe regering, die uiteindelijk de regering Eyskens-Merlot werd.

Kulturele Autonomie.

De samenstellers van dit memorandum wijzen er in hun inleiding op dat de Belgische krizis alleen kan worden opgelost door een wijziging in de staatsstruktuur: ‘Zonder uitstel dient de huidige constituante de grondwettelijke grondslagen te leggen voor een nieuw staatsbeleid betreffende:

1.	de publiekrechterlijke erkenning in de grondwet van het bestaan van de taal- en cultuurgemeenschappen in het land;
2.	de grondwettelijke vastlegging van de taalgrens en van de grenzen van het hoofdstedelijk gebied Brussel;
3.	de erkenning van de volstrekte homogeniteit van het Nederlandse en het Franse taalgebied en van hun recht op culturele autonomie;
4.	een nationaal statuut voor het hoofdstedelijk gebied Brussel dat de volledige gelijkberechtiging van Nederlandssprekenden en Franssprekenden in dit gebied waarborgt;
5.	de herstructurering van het gebied van de huidige provincie Brabant.’

Ook het domein van de kulturele autonomie wordt vooraf omlijnd. Het verdient wel aparte vermelding dat de Kultuurraad voor Vlaanderen ook het wetenschapsbeleid en de kulturele betrekkingen met het buitenland hierbij betrekt.

Het belangrijkste stuk is de beschrijving van de struktuur van de kulturele autonomie op wetgevend, uitvoerend en financieel plan.

[p. 184]

Volledige weergave van de inhoud van dit gedeelte is hier onmogelijk. Ik licht er enkele van de belangrijkste punten uit:

1.	Op het wetgevend vlak: o.a. ‘de grondwet dient te voorzien dat de democratisch aangeduide parlementairen afzonderlijk vergaderen per taalgemeenschap, om wetgevend te beslissen over de genoemde cultuuraangelegenheden.’
2.	op het uitvoerend vlak: o.a. - Splitsing tot en met het sekretariaat-genenaal en splitsing van alle kommissies, komitees en raden die op kultureel en pedagogisch vlak werkzaam zijn. - Afschaffing van de verplichting om advies in te winnen bij de diensten van de andere taalgemeenschappen. - Eigen bouwfonds met eigen programmatie voor de diensten van iedere taalgemeenschap. - Het wetenschapsbeleid, het wetenschappelijk onderzoek en de universitaire ekspansie komen onder eigen beheer van iedere taalgemeenschap.
3.	Op het financiële vlak: o.a. - Financiële middelen in verhouding tot de demografische realiteit. - Volledige splitsing van de begrotingen van de Ministeries van Nationale Opvoeding en Kultuur per taalgemeenschap. - ledere taalgemeenschap maakt haar begroting op volgens eigen behoeften, zonder verplichting tot parallellisme met die van de andere taalgemeenschap.

Universitaire Ekspansie.

Dit memorandum bevat 4 hoofdstukken:

1.	De overheveling van Leuven-Frans en het universitair onderwijs te Brussel.
2.	Het universitair onderwijs te Antwerpen.
3.	De oprichting van een universitaire instelling in Limburg.
4.	De financiering van het hoger onderwijs.

Wat het eerste hoofdstuk betreft, verdedigt de Kultuurraad voor Vlaanderen dezelfde stellingen als het 5-novemberkomitee, dus o.m. ook verzet ‘tegen elke inplanting van Leuven-Frans in het Brusselse.

Voor Antwerpen wordt gepleit voor één volledige universiteit. In verband met de vraag of Antwerpen al dan niet een pluralistische universiteit moet krijgen, is de formulering van de Kultuurraad niet zo duidelijk. De opsteliers spreken van een ‘specifieke oplossing sui generis’.

Het voorstel tot de oprichting van een universitaire instelling in Limburg stemt in grote trekken overeen met wat goeverneur L. Roppe formuleerde in zijn rede van oktober 1967 over ‘Universitair onderwijs in Limburg’ (bespreking in O.E., 11e jrg., nr. 3, p. 192).

De inhoud van beide memoranda mag ongetwijfeld redelijk en realistisch genoemd worden. Voor de verwezenlijking ervan kàn een parlementaire meerderheid gevonden worden en voor het gedeelte dat een grondwetsherziening of -aanvulling vereist ook een twee-derde meerderheid. Het al dan niet verwezenlijken van de voorstellen van deze memoranda staat gelijk met de wil of de onwil van de verantwoordelijken in dit land om het bestaan van de twee kultuurgemeenschappen reëel te erkennen en daaruit de nodige konkluzies te trekken (20 juni 1968).

Erik Vandewalle