Ons Erfdeel. Jaargang 12

[p. 161]

muziek

Nieuwe muziekschool van Doetinchem.

De nieuwe muziekschool van Doetinchem vindt in Europa haar weerga waarschijnlijk niet. ‘Architekt van Wely is tenminste overal gaan kijken, maar hij heeft totnogtoe niets soortgelijks kunnen vinden. Het zal dus wel een unicum wezen,’ verklaart direkteur Hans Kox met gerechtvaardigde trots. Hij is in zijn sas met de muziekschool, die de gemeente Doetinchem voor één miljoen gulden heeft laten bouwen volgens een vernuftig ontwerp van het Arnhemse architektenbureau Van Mourik en Van Wely. De opdracht luidde: bouw een muziekschool voor een redelijke prijs, met een redelijke klanken geluidswering. Er worden wel duurdere konservatoria gebouwd, maar die blijken in de praktijk meestal minder geslaagd op twee essentiële punten: akoestiek en geluidsisolatie. Nu, in beide opzichten hebben de architekten in nauwe samenwerking met ir. De Lange van TNO - Delft - de man die mede verantwoordelijk is voor de akoestiek van de Rotterdamse Doelen - in het gebouw aan de Doetinchemse Bizetlaan resultaten bereikt, die met de kwalifikatie ‘redelijk’ nogal bescheiden afgedaan worden. Wanneer de bezoeker op een tijdstip, dat de lessen op volle toeren draaien en er in het gebouw een paar honderd leerlingen in de weer zijn, de gang van de fraaie school door wandelt, waant hij zich in een oase van rust en stilte. En wanneer hij vervolgens de prachtige koncertzaal aan het einde van de gang betreedt om even te luisteren naar een musicerend ensemble, wordt hij getroffen door de bijzondere klank van die ruimte. Kieskeurige gasten, die het openingskoncert bijwoonden, waren aanstonds verrukt over het gebouw en zijn vele kwaliteiten.

Hans Kox vindt, dat hij zijn denkbeelden over het muziekonderwijs in deze voorbeeldig gebouwde, met opmerkelijke zorg afgewerkte en doelmatig geoutilleerde school ideaal in praktijk kan brengen. Hij vertelt over zijn ideeën: ‘iedereen, die een beetje liefde voor de muziek bezit, moet hier geaktiveerd kunnen worden. Asjeblieft geen verheven gezemel over kunst in deze school. Dat interesseert me niet in de minste mate. De maatschappelijk laagst geklasseerden - zoals dat helaas nog heet - moeten er accordeon kunnen spelen net zo goed als een kategorie van hogere orde er het kwartetspel moet kunnen beoefenen. We zijn hier niet bang voor jazz en amusementsmuziek. Die horen er gewoon logisch bij. Je moet de mensen niet ontmuzikaliseren, zoals ik het noem.’

De Algemene Muziekschool voor Doetinchem en Omstreken was tot voor kort in, wat direkteur Kox noemt, een ‘krot’ gevestigd. Achttien jaar geleden werd er in het stadje - Doetinchem telt 30.000 inwoners - een begin gemaakt met muziekonderwijs, dat door een partikuliere stichting in een oud schoolgebouw werd ondergebracht. Tien jaar geleden werd Hans Kox tot direkteur benoemd en op 1 januari 1966 nam de gemeente de school over. Sindsdien wordt het muziekonderwijs in Doetinchem door een gemeentelijke stichting beheerd.

Enige tijd geleden werd er in Doetinchem een gloednieuw teatertje geopend, dat drie miljoen heeft gekost en aan alle eisen voldoet, die een moderne schouwburg en een verwende toneelgroep stellen. En nu ook de muziekschool zo'n voortreffelijk onderdak heeft gevonden kan Doetinchem bogen op een kulturele akkomodatie waarop menige grotere stad beslist jaloers moet worden. Schouwburg en muziekschool zijn niet alleen op de stad afgestemd, want het is de bedoeling dat ook de omtrek ervan profiteert. Op het ogenblik bezoeken 1650 kinderen de school, een niet gering aantal; 650 volgen algemeen vormend muziekonderwijs, 800 instrumentaal, 120 bekwamen zich speciaal in de blaasmuziek en 80 leerlingen beoefenen bewegingsritmiek, die over enige tijd een echte balletafdeling wordt. De school heeft 28 docenten in vaste dienst. De gemeente neemt jaarlijks 150.000 gulden van de eksploitatiekosten voor haar rekening. Een meevaller achteraf is, dat de provincie een kwart van de stichtingskosten van de nieuwe school gaat betalen.

De belangrijkste in het nieuwe gebouw verwerkte materialen zijn een stevige natuursteen, die zijn duurzaamheid en kleur blijft behouden omdat er geen korrel kunstmatigheid in zit, redwood als wandbekleding en parket als vloerbedekking. Van meet af aan hebben architekt Van Wely, ir. De Lange en direkteur Kox in hechte onderlinge samenwerking het projekt beredeneerd en uitgewerkt. Toen er nog niet één steen op de andere gemetseld was, lagen de berekeningen van de akoestiek reeds kant en klaar en lagen de maatregelen ten aanzien van de geluidswerende voorzieningen al vast op papier. Tussen de cementmuren van de verwarmingskelders en de balken van de vloeren werd een geluidisolerende laag vilt aan-

[p. 162]

gebracht. De muziekschool is zo gebouwd, dat elke ruimte een afzonderlijke eenheid is geworden, die over een eigen warmtecircuit beschikt. Het verbindende element in het gebouw is de centrale gang, 85 meter lang, centraal ontmoetingspunt voor iedereen op school. In deze gang vindt de bezoeker het idee van een straat terug, waarlangs links en rechts de lokalen gesitueerd zijn. De koncertzaal helemaal aan het einde van die lange gang is zonder twijfel het mooiste en meest ingenieus gebouwde deel van het gescheiden geheel. Omdat die zaal over mobiele podia beschikt kan hij voor ontelbare funkties en aktiviteiten worden benut. Hans Kox denkt bijvoorbeeld aan een teaterspel ‘en ronde’, aan totaalteater en andere mogelijkheden. Hij putte de ideeën voor de zaalinrichting in Warschau, waar een soortgelijke ruimte is, die ook over fleksibele wanden beschikt waardoor de zaal naar believen vergroot of verkleind kan worden en de kapaciteit van 200 tot 350 kan worden uitgebreid. Een klein wonder is de akoestiek met een nagalmtijd tussen 1.7 en 1.8. Deze koncertzaal is niet alleen een dorado voor de school zelf, maar ook voor stedelijke muzikale aktiviteiten, waarvan de voornaamste door het Doetinchemse Symfonie-Orkest (dirigent: Hans Kox) en het Toonkunstkoor (dirigent: Frits Kox) ontplooid worden. Uiteraard staat er een gloednieuwe Steinway - een van de vier vleugels in het gebouw, waar ook nog achttien piano's te vinden zijn - in de zaal. In de poot van de gemakkelijke stoelen werd een speciale temperatuurregelaar gebouwd, die warme zowel als koele lucht aanvoert.

Naast de koncertzaal vindt men de konferentiezaal waarin de diskoteek (uitgerust met een hypermoderne stereo-installatie) en de biblioteek zijn ondergebracht.

De leslokalen zijn volledig afgesloten ruimten, die ieder afzonderlijk ‘self supporting’ genoemd mogen worden. Elke, ook aan de buitenkant van het gebouw als zodanig duidelijk herkenbare, leseenheid heeft dubbele deuren, die vanuit een gangetje bereikbaar zijn. Er zijn ook dubbele ramen, die zo gekonstrueerd zijn, dat ze open kunnen zonder dat er tocht naar binnen komt. Er is een speciale temperatuurregeling voor elke leseenheid en bovendien voor de zon- én de schaduwzijde van het ruime vertrek. De wanden zijn bespannen met Japans graslinnen en als ekstra akoestische voorziening zijn er in iedere ‘cel’ uit geperforeerd board vervaardigde vierkanten tableaux opgehangen, die als klankborden dienst doen en van een harde en een zachte kant voorzien zijn, wat - zo heeft de ondervinding inmiddels geleerd - interessante sonore mogelijkheden biedt.

Naar gelang hun bestemming zijn deze lescellen als teorie- of als praktijklokaal ingericht. De praktijklokalen zijn opvallend goed voorzien van materiaal, waaronder enkele Orff-instrumentaria, die Hans Kox van groot belang vindt voor de algemeen muzikale vorming, en een komplete slagwerkbatterij met pauken. De Doetinchemse muziekschool heeft een eigen verhuursysteem voor muziekinstrumenten, dat vrij veel strijk- en blaasinstrumenten omvat, die in bruikleen ter beschikking van de leerlingen worden gesteld. Ik heb na de ekskursie door de Doetinchemse muziekschool aan Hans Kox gevraagd of er behalve van de kennis en het vernuft van de architekten en de akoestische ekspert ir. De Lange plus van eigen ervaringen ook kon worden geprofiteerd van het brein van de rijksinspektie voor het muziekonderwijs. ‘Nee, ach U weet het misschien ook wel, dat is een heel moeilijk punt. De rijksinspekteur heeft nu eenmaal geen budget. Maar moreel heeft hij geweldig met ons meegeleefd.’

Léon Schoenmakers