Het Offer des Heeren

§ ^* Na de wijse: Het sweert is wt der scheyden.

⁺ ICk moet een liet beginnen
Dat sal ick gaen heffen aen
Tis geschiet te Gent binnen
Datter was twelue verraen
Thien isser eerst vroom door gegaen ²⁾
Al door des Heeren crachten
Maer twee waren met kint beuaen
Daerom moesten sy wachten.

Vier zijn eerst door gestreden

Daer na noch ses, sonder schult
Gods woort sy claer beleden
De Schrift wert daer aen veruult
⁺ Also ghy hier noch hooren sult.
Al die dit singt oft lesen
Dus vreest den Heer en hebt gedult
Want dit moet aldus wesen.

Doen sy van tCasteel quamen

Alle ses, hoort dit verslaen ³⁾
De Heeren sonder schamen
Vraechden haer, wilt ghy afstaen
Sy seyden, neen, vry onbelaen

* [n^o. 14.] ¹⁾

1) Zie over deze twaalf personen hunne vermelding in het gentsche sententieboek, Bibliographie, I, p. LXXX en LXXXI; en aanteekening 1 op fol. 196 vo van het Offer des Heeren. Behalve het lied uit het Lietboecxken (ook reeds in het Nieu Liedenboeck van 1562) komt een ander lied op hen: ‘Een eeuwighe vruecht die niet en vergaet Verwachten sy na desen’, in de Veelderhande Liedekens van 1569 voor: niet te verwarren met no. 22 uit dezen bundel, dat met denzelfden versregel begint. Dit deelt nog eene enkele bijzonderheid mede, o.a. dat zij samen aan tafel zaten, toen een bagijn hen aangaf bij den procureur-generaal, die hen daarop nog dien avond gevangen nam; ook noemt het de namen der vier, die eerst, en van de zes, die daarna gedood werden, in overeenstemming met de opgaaf van het sententieboek.

+ Van xij vrienden geuangen door verraderije te Gent, Anno. 1559. Ende zijn daer na al gedoot. Soeckt hare namen inde belijdinge van Hans de vette. Fol. 196.

2) Door den marteldood naar de zaligheid.

+ Fol. 27 r^o.

3) Verslag doen, verhalen.

[p. 557]

 

Tot een antwoort de Heeren

 

Maer ist dat wy hebben misdaen

 

Wilt v daer na reguleeren.

 

Terstont ginckmense setten

 

Op waghens, twee Monicken ¹⁾ daer by

 

Die haer veel spreeckens letten

 

Met luegens, oock riepen sy

 

Maer hadden dese Schaepkens vry

 

Onbelet mogen spreecken

 

Der Monicken luegens, hoort toch my

 

Hadden veel bet gebleecken.

 

De ses niet te min spraecken

 

Van vruechde die in haer was

 

Als sy reen na de staecken

 

Op de twee wagens seer ras

 

Sy meenden daer ^* troockende vlas

 

Dwelck Christus dede branden

 

Wt te blusschen al op dat pas

 

Maer tvolck spract haer groote schanden.

 

Een woort oft twee met nooden ²⁾

 

Spraken sy int openbaer

 

^‡ Vreest niet diet lichaem dooden

 

Gheen macht hebben sy hier naer

 

^* Wie na tvleysch leeft (dit staet seer claer)

 

Seyden sy, die moet steruen

 

O mensch ^‡ bekeert v toch eenpaer

 

Oft Gods rijck moet ghy deruen.

 

Een huysken was van houte

 

En stroo, op de merct ghestelt

 

Was dit oock niet seer stoute

 

⁺ Daer stietmens in met gewelt

 

Sy spraken weynich ongequelt

 

Men leefder mee als honden

 

Groote luegens hebben vertelt

 

Die Moncken met haer monden.

 

Doen sy int huysken waren

 

Gemaect van hout ende stroo

 

Men hoorde haer gebaren ³⁾

 

Van vruechden, dat is also

 

Maer de Moncken waren seer snoo

 

Sy spraken, sonder reden

1) N^o. 1, 1563: Muncken.

* Mat.12.b.20.

2) Met moeite, bezwaarlijk.

‡ Mat.10.c.28.

* Rom.8.b.13.

‡ Math.3.a.2. 4.b.17.

+ Fol. 27 v^o.

3) Hunne drukke, levendige uitingen van vreugde.

[p. 558]

 

En seyden dat dit was van noo

 

Datmense dus wech deden.

 

Sy connent niet beuinden

 

Te weten, al in Gods woort

 

Datmense mach verslinden

 

Alle die haer niet en hoort

 

Maer na tplaccaet so gaen sy voort

 

Sy zijnt nochtans niet machtich

 

Wt te roeyen met brant oft moort

 

Gods woort is haer te crachtich.

 

Maer waert niet vanden Heere

 

So hadden zijt haest gedaen

 

Want alle vreemde leere

 

En mogen niet blijuen staen

 

Aenmerct Gamaliels vermaen

 

Actum vijf sult ghijt vinden

 

^‡ Dat van God is, sal niet vergaen

 

Weest doch niet meer als blinden.

 

Ghy Heeren laet v raden

 

En doet eens ^* oprechte boet

 

Oft tsal v siel veel schaden

 

Ist dat ghy dit niet en doet

 

En stort niet meer onnosel bloet

 

Tsoude v geeyscht werden ¹⁾

 

Ick waerschou v wt liefden soet

 

En wilt doch niet volherden.

 

Die nv geestelijck hieten

 

Dees doen Gods volck meest verdriet

 

⁺ Haer fenijn sy wt schieten

 

Op Gods woort achten sy niet

 

Maer wat Coninck oft Paus gebiet

 

Dat wort van haer ghepresen

 

Heer ons met uwen Gheest begiet

 

Dat wy voor haer niet vresen.

 

O menschen neemt dit ware

 

Want tis v betuycht seer bloot ²⁾

 

Met goet, bloet, openbare

 

Om Gods woort zijn sy gedoot

 

De Heer stont haer by inder noot

 

Dat sy volstandich bleuen

 

Sy aten van tleuende broot

‡ Acto.5.e.49.

* Mat.3.a.8.

1) Zoo, zonder ‘van’, in alle uitgaven.

+ Fol. 28 r^o.

2) Onbedekt; hier: onbewimpeld, duidelijk.

[p. 559]

 

Daerom sullen sy leuen.

 

En die ander twee vrouwen

 

Die geweest waren swaer

 

Werden thooft afgehouwen

 

Maer niet int openbaer

 

Op sGraefs Casteel daer deedment haer

 

Al volstandich sy bleven

 

Het eewich leuen al hier naer

 

Sal haer werden gegeuen.

 

Vrienden laet ons God dancken

 

Van alle zijn groote duecht

 

Dat hy de rechte ^† rancken

 

Altijt so seer verhuecht

 

Vrienden doet so veel als ghy moecht

 

Om God den Heer te prijsen

 

Hebt altijt in zijn woorden vruecht

 

Dat doet de siel verrijsen.

 

Die desen wech wil treden

 

Die maeck hem daer toe bereyt

 

Al na de stadt vol vreden

 

^‡ Maer den wech en is niet breyt

 

Also ons Christus selue seyt

 

Datter weynich op wandelt

 

Maer veel op die ter hellen leyt

 

Elck sie toe wat hy handelt.

 

^* Staet op al vanden slapen

 

⁺ Ick bidt v, o menschen al

 

Des Heeren dach sal naken

 

Voecht v by dat ^† cleyn getal

 

Die gereeckent zijn in dit dal

 

Voor sotten ende dwasen

 

Weet dat dees salich wesen sal

 

^‡ Al seytmen dat sy rasen.

 

Die dit Liedeken dichte

 

Zijn gemoet dwanck hem daer toe

 

Om zijn naesten te stichten

 

Op dat sy niet werden moe

 

Vrienden neemt dit toch nv int goe

 

Dat is aen v mijn beden

 

Bidt voor my, so ick voor v doe

 

^* Want wy sijn tsamen leden.

† Joan.15.a.5.

‡ 4.Es.7.a.7. Mat.7.b.13.

* Rom.13.b.12. Eph.5.b.14.

+ Fol. 28 v^o.

† Luc.12.d.31.

‡ Sap.5.a.4.

* 1.Cor.12.b.12.

1) Zie over deze twaalf personen hunne vermelding in het gentsche sententieboek, Bibliographie, I, p. LXXX en LXXXI; en aanteekening 1 op fol. 196 vo van het Offer des Heeren. Behalve het lied uit het Lietboecxken (ook reeds in het Nieu Liedenboeck van 1562) komt een ander lied op hen: ‘Een eeuwighe vruecht die niet en vergaet Verwachten sy na desen’, in de Veelderhande Liedekens van 1569 voor: niet te verwarren met no. 22 uit dezen bundel, dat met denzelfden versregel begint. Dit deelt nog eene enkele bijzonderheid mede, o.a. dat zij samen aan tafel zaten, toen een bagijn hen aangaf bij den procureur-generaal, die hen daarop nog dien avond gevangen nam; ook noemt het de namen der vier, die eerst, en van de zes, die daarna gedood werden, in overeenstemming met de opgaaf van het sententieboek.