Het Offer des Heeren

[p. 257]

§ ⁺ Dit is het Testament, dwelck Jorian Simonsz nae ghelaten heeft zijnen sone Simon, doen hy binnen Haerlem, om des Heeren woort geuangen sat, ende is daer nae ghedoodet, Int Jaer 1557. Den 26. Aprilis ¹⁾.

§ ^* Godt door zijn groote bermherticheyt gunne mijnen sone Simon op te wassen in duechden, ende so hem de Heere tot zijnen verstande laet comen, hem te bekennen, bekent hebbende ende ²⁾ zijnen wil, daer na zijn leuen te voeghen, ende eewich salich te werden, door zijnen beminden sone Jesum Christum, tsamen met den heylighen Gheest ³⁾, Amen.

MIjn kint ende lieue sone, ^* neycht uwe ooren tot ws vaders vermaninge, ende hoort na zijn reden ende verhael, hoe

+ Fol. 135 v^o.

1) 't Is niet vreemd, dat wij van verscheidene martelaars in Noord-Holland meer weten dan van de meeste elders. Over hen konden de verzamelaars van de Groote Offerboeken, allen in die provincie gevestigd, het best inlichtingen bekomen; uit kringen, waartoe zij hadden behoord, komen de meeste liedboeken, die wij nog bezitten. Ook met den Haarlemmer Joriaen Simonsz. is dit het geval. Het Nieu Liedenboek van 1562 heeft reeds op fol. 80 het lied: ‘Hoort toe, gij Christen Scharen’ op hem en zijne lotgenooten Clement Dirksz. en Mary Joris (fol. 139 r^o); de terechtstelling dezer laatste moest om hare zwangerschap worden uitgesteld, zij is in de gevangenis gestorven. Het is ‘cortelijck’ na het gebeurde gedicht, door Wackernagel, Lieder der niederl. Reformirten, S. 133, afgedrukt, en vermeldt reeds, zoo kort na Joriaen's dood, hoe men na de executie ook zijne boeken heeft willen verbranden, 'tgeen echter door een volksoploop, waarbij de menigte zich gretig van die boeken meester maakte, is verhinderd. Dit bericht berust dus niet, zooals de Bibliographie des Martyrologes, II, p. 767 vermoedt, op eene dwaling van Van Braght. Het Liedboek achter het Offer des Heeren van 1563, bevat op fol. 42 r^o hetzelfde bericht; ook het Groote Offerboek van 1617; dat van 1626 voegt er bij, dat Joriaen, ‘so ons van den ouden berecht is, met boeckvercoopen omginck’. Ampzing, Beschrijvinge van.... Haerlem, 1628, noemt daarentegen bl. 447 hem en Clement wevers; Joriaen was volgens hem uit Hallmen (Hallum) in Friesland. Uit Ampzing kwamen beiden in de latere drukken van het gereformeerde martelaarsboek, de Historie der Martelaren enz. van Van Haemstede, uitgaaf van 1657 en volgende. 't Was toch niet, omdat Joriaen ‘bij de Drievuldicheyt wil aengeclopt hebben’? (zie mijne aanteekening op fol. 137 r^o) of omdat in: ‘Hoort toe, ghij Christen Scharen’ de regels voorkomen: ‘Godt hadse daertoe vercoren, Eer datse waren gheboren’? Natuurlijk zou hij niet de éénige in zijn tijd zijn geweest, die even goed straks zich bij de Hervormden kon aansluiten als Doopsgezind blijven. Dat hij tot deze laatsten behoorde, blijkt uit het Offer des Heeren zelf, fol. 138 r^o; ook uit de omstandigheid, dat het lied op hem in het Liedboek hierachter fol. 42 v^o uit de pen van Bouwen Lubberts is gevloeid. Nog een lied van Joriaen zelven: ‘Hoort doch nu al te samen, Die te Haerlem binnen woont’ komt voor in de Veelderhande Liedekens van 1559 (?zie Wieder, bl. 142-145) en 1566, en is in dezen zelfden bundel ‘Hoort vrienden al te samen Ghij die daer vreest den Heer’ opgenomen, 'twelk in het laatste couplet vermeldt dat het het eerst door Joriaen en Clement is gezongen. Blijkbaar zijn het mannen geweest, in hun kring zeer geliefd. In het archief te Haarlem is niets over hem te vinden.

* [n^o. 1.]

2) Dit ‘ende’, dat reeds in n^o. 1, 1562 voorkomt, misschien uit het origineel overgenomen, staat hier foutief en is dan ook in n^o. 6, 1578 b en in alle latere uitgaven, ook bij Van Braght, weggelaten.

3) Zie de aanteekening op fol. 137 r^o.

* Pro.4.a.1.

[p. 258]

ende in wat manieren dat hy zijn leuen begonnen ende geeyndet heeft: ^† Onnuttelijck, hooueerdich, opgeblasen, droncken, eygensoeckelijc onwaerachtich, vol alder Afgoderien, was den aenuanck ende dat beghin mijns leuens. Ende als ic nv tot mijn Jaren gecomen was ende mijns selfs man begost te worden, ic en sochte niet anders dan dat mijn vleesch wel behaechde, een luy lecker leuen, ic was ^‡ begheerich nae schandelijck gewin, ick sochte mijns naesten dochter te brengen in schan// ⁺den, alst blijct (eylaes) door dwerck van my ghewrocht, ende wat ick int ^* heymelijck wel dede, dat is schandelijck om seggen. Ja ick was een vat vol onbescheyts ¹⁾. Maer mijn lieue kint, als ic my totter Schrift gaf, die ^† doorsochte ende doorlas, so beuant ick, dat mijn leuen strecte tot den eewigen doot, Ja dat my dat eewige wee ouer thooft hinck, ende den ^‡ vierighen poel my bereyt was, die van solfer ²⁾ ende peck brant. Sulcx (segge ick) was my nakende, na luyt Paulus woorden, want hy seyt, ^* die sulcks doen, die sullen Gods Rijcke niet beeruen.

Doen ic sulcx ter herten nam, begoste ick my seer te verschricken ende te veruaeren, ende hebbe Gods woort tot mijn ^† Raetsman genomen, welcke voor my dat alderbeste geraden soude zijn:

† Gal.5.b.19.

‡ 1.Tim.3.a.3. Tit.1.a.7.

+ Fol. 136 r^o.

* Eph.5.b.12.

1) Ongemanierdheid, buitensporigheid.

† Joan.5.d.39.

‡ Apo.21.b.8.

2) Uitgaaf van 1562: ‘swevel’.

* Ephe.5.a.5. Gal.5.c.16.

† Ps.118.c.24.

[p. 259]

Hier eenen cleynen tijt lanck een wellustich leuen te leyden, ende de eewige Helsche pijne te verwachten, ofte hier een cleyn ellende (soment anders ellende heeten mach) te verdragen, ende daer nae de eewighe vruechde. Ick vant inder Schrift: ^‡ Wat batet een mensche, dat hy de geheele werelt wonne, ende zijn siele schade lijden moeste, dat hy oock niet en hadde, daer mede dat hyse mocht lossen. Daerom beminde Sone, heb ict beter geacht met Mosi, ^* met Gods kinderen ongemac te lijden, een cleyne tijt, dan met de werelt (die vergaen sal) te leuen in al der weelden. Dus ben ick mijn gemack wt getreden vrywillich ongedwongen, ende hebbe my begeuen opten ^† engen wech, om Christum mijn hooft na te gaen, wel wetende, so ic hem totten eynde toe volchde, dat ic ^‡ in duysternisse niet en soude wandelen. Als ic het oude verdoemelijcke nv eensdeels hadde wt getreden ende verworpen, ende begeerde een nieu Godlijc creatuer te wesen, ende een vroom boetueerdich // ⁺ godsalich leuen te leyden, doen ^* worde ic van stonden aen, gelijc alle vrome die voor my geweest zijn, gehaet, ia geuangen geleyt binnen Haerlem, op S. Jans poort. (Hy heeft volgende daer na om twoort des Heeren zijn leuen gelaten, Anno. 1557. Den 26. April).

§ Dit mijn beminde Sone is mijn leuen geweest ter tijt toe, dat my de Heere verlichtede. Voor het voorste ¹⁾ mijn lieue kint, wil ic v wel hertelijcken gewaerschouwet, vermaent ende ghebeden hebben, dat ghy v wilt wachten, ende schouwen alle boosheyt, ende wandelen inde vreese des Heeren ( ^† welcke ist begin der wijsheyt) van kints been af, ende so v God zijn waerheyt openbaert, en wilt dan niet vertoeuen om daar in te wandelen, want de ^‡ doot na gaet den iongen als den ouden. Neemt doch waer v tijt, die v van God tot beteringhe gegonnen is, hebt uwe ^* conuersatie metten goeden, ende wacht v van den verkeerden, ^† als v de sondaers locken, soo en consenteert haer niet, ende en verselt v niet met haer, weert v voeten van haren paden, haren ganghen raken tot der verderuinghe: Dus en raeckt het ^‡ peck niet aen, op dat ghy niet besmet en wort: Want den quaden naeckt een quaet eynde, het welcke ouer al de last sal draghen. Voor dese ende voor alle quade, mijn lieue sone, wilt v wachten, ende denckt dat Paulus seyt, ^‡ dat wy alle sullen ghestelt worden voor den Rechter stoel Christi, op dat een yegelijck daer ontfanghe in zijn lichaem, daer nae dat hy ghedaen heeft, het sy goet ofte quaet, ende het vleesch en sal v niet goets raden: Daerom mach Paulus wel seggen: ^* Vleeschelijck gesint te zijn, is de doot, Ja die vley-

‡ Mat.16.d.26.

* Heb.11.c.25.

† Mat.7.b.13.

‡ Joan.8.b.12.

+ Fol. 136 v^o.

* Esa.59.b.15.

1) In de eerste plaats.

† Ps.110.b.10.

‡ Eccl.14.b.15.

* Eccl.9.c.21.

† Pro.1.a.10.

‡ Eccl.13.a.1.

‡ 2.Cor.5.b.10.

* Rom.8.a.6.

[p. 260]

schelijc zijn, die en mogen God niet behagen. Hierom so doodet uwe vleeschelijc// ⁺ke leden hier op Aerden. Leest Paulum, oft laet hem v lesen, die salt v wel seggen, ^† welcke de wercken des vleeschs zijn. Hebt ghy tijt ende plaetse, so doet vlijt ende neersticheyt, om te leeren lesen ende schrijuen, op dat ghi des te beter sout mogen leeren ende weten, wat de Heere van v eyschende is. Beminde sone, mijns herten wensche ende bede is totten Heere voor v, dat v siele mocht beschermt wesen, voor de sentuloet des torens Gods, die ouer comen sal alle ongodlijcke die na den Heere niet en hebben geuraecht, ende in zijn geboden niet en hebben gewandelt. Dese aenstaende toorne cont ghy niet beter ontgaen, dan dat ghy siet op Jesum Christum de sone des almachtigen ende eewigen Vaders, de welcke daer is dat ^‡ hooft ende voorbeelt alder geloouigen, Ja de ^* Hertoge des geloofs, ende de voleynder, dat is Jesus Christus. Vraecht hem om raet, wat voor v dat alderbeste van nooden te doen is, hy salt v seggen, ^† clopt aen de duere zijnder heyliger Drieuuldicheyt ¹⁾, ende bidt hem aen, hy sal v op doen, ende geuen v tgene, dat v van nooden is. Hebt lust ende appetijt na der waerheyt, ende ghy sult ^‡ versaet worden. Staet niet na hooge tijtelijcke dingen, hoe wel de gene diese vercrijgen, vant gemeyn volck salich genoemt ende gepresen worden, so zijn si nochtans voor God onsalich ende verwerpelijc. Hierom ^* vernedert v onder de crachtige hant Gods, op dat ghy inder eewicheyt verhoocht moecht worden. Siet hoet hem, ende alle vrome voor hem ende na hem gegaen is, zijn geboorte ^† was arm ende ellendich, hy moeste terstont voor ^† Herodes vluchten, want hy na zijn leuen stont, hy hadde als hy leedt, niet daer zijn hooft op ^* rusten mochte. Ende voor alle zijn groote ende heerlijcke weldaden hadde hy te danc, dat hy hare ^† verleyder ^‡ wijnsuyper, // ^{+ †} Samaritaen, ende een inhebber des Duyuels moeste ^* hieten, daer en bouen moeste hy noch hare steenen wachten, so lange dat sy hem (als den tijt veruult was) metten alderschandelijcsten doot verdoemden. Ende voor ²⁾ die Wet moeste ooc den vromen ^† Abel van zijnen broeder Cain lijden, die welcke hem wt enckel

+ Fol. 137 r^o.

† Gal.5.c.19.

‡ Ephe.1.c.22.

* Heb.12.a.2.

† Mat.7.a.7.

1) Behalve hier en fol. 142 v^o komt de drieëenheid in deze martelaarsbrieven niet voor. De bijvoeging bij ‘Jesus Christus’ op fol. 135 v^o en 140 v^o wijst er misschien op, dat Joriaen meer dan anderen aan dat leerstuk gehecht was. Zie Inleiding bl. 36. Een leerstellige geest is hij anders niet: wat hij in het opschrift van dezen brief zijn zoon toebidt is dat deze moge ‘opwassen in duechden’; als het geloof ‘niet wtbreekt in wercken, is 't doot’, fol. 140 v^o, enz. Voorts ontbreekt bij hem het drukke bijbelgebruik der andere briefschrijvers. Hij doet meer aan den Noord-Hollander Jan Claesz. dan aan de Vlamingen denken.

‡ Mat.5.a.6.

* 1.Pet.5.a.6.

† Luce.2.a.7.

† Mat.2.c.13.

* Mat.8.c.20.

† Mt.10.g.62.

‡ Mt.11.c.19.

+ Fol. 137 v^o.

† Joa.8.e.48.

* Joa.8.e.59. 16.c.31.

2) Reeds in den tijd vóórdat de Wet gegeven was.

† Gen.4.a.8.

[p. 261]

haet ende nijt (om dat zijns broeders wercken goet ende God aengenaem waren, ende die zijne quaet ende verwerpelijc) heeft gedoodet, oock hebben alle lieue ^† Propheten, die dat woort Gods beleefden ende voorstonden, sonder eenige aensien der personen vele moeten lijden: ^† Micheas by Achab des Conincx tijden alleen warachtich beuonden onder vierhondert valsche propheten, moeste van Sedekia geslagen, ende daer na in eenen put gesmeten worden. ^† Elias onder vierhondert ende vijftich valsche Jesabels Priesters alleen warachtich hadde ooc veel te lijden, also dat Paulus wel mach seggen ⁺ (want hy haddet selfs geproeft) dat alle die godsalich willen leuen in Christo, veruolginge moeten lijden. Dit hebben oock beproeft alle andere vrome getuygen Christi, ende zijn volstandich gebleuen tot aent eynde, waerom (na luyt der schrift) haer de ^† croon bereyt is, want Christus eygen mont sulcx getuycht, dat so ^* wie volstandich blijft tot aent eynde, die sal salich wesen, ^‡ die verwint salt al besitten, sal met witte cleederen ghecleedt worden, ^* sal vant hout des leuens eten, welcke midden inden Paradijs staet.

Dit mijn beminde sone wilt ouerleggen, hier hebt ^† nachts ende daechs v gepeyns in, te weten: De werelt te steruen ende Christus wille te volbrengen. Ten eersten ende voor al, ^* wilt v wachten voor alle valsche propheten, hypocrijten, ende beueynsde heyligen, welcke by mijn tijden waren, papen ende monicken, // ⁺ welcke ic sorge, dat by uwe tijden niet en sullen gebreken, so lange haer de vette soppen ¹⁾ volgen, wiltse niet geloouen, want het zijn ^* verleyders der menscen, ende haer sielen moordenaers. Mijn sone, die v dit screef, die wast door experientie ende ondersoeck wel vroet ²⁾, wt die kelc hadde hi selfs gedroncken. Leest ³⁾ ooc niet eenige secten, die al by mijnen tijden vele waren, als Lutersche, Swingelsche ende meer andere, de welcke al hebben si wel eenen schijn van goet, euen wel in den gront zijnse quaet ende vol dootlijck fenijns. Siet na een ^† cleyn hoopken, die haer geheele regel des leuens met die geboden Gods ouer een comen, ende die haer ordinantie ofte Sacramenten gelijckmetich tbeuel Christi ende dat gebruyc der Apostolen is, dat is de rechte gemeente Christi, sonder ^‡ rimpel ofte vlecke, dese is vleys van zijnen vleysche, ende gebeente van zijn gebeente. Dese hebben ooc Leeraers na de leeringe Pauli, ^‡ onstraffelijc in alles, die gehoorsame kinderen hebben,

† Mt.5.a.12.

† 3.Re.22.b.14.

† 3.Reg.18.c. 19.a.2.

+ 2.Tim.3.b.12.

† Jaco.1.b.12.

* Mt.24.b.13.

‡ Apo.21.a.7.

* Apoc.2.a.7.

† Psal.1.a.2.

* Mt.7.b.15.

+ Fol. 138 r^o.

1) Brokken.

* 2.Tim.3.b.13.

2) Die droeg er wel kennis van.

3) Zoo in alle uitgaven. Wordt lezen = vergaderen bedoeld ? Of: ‘Kiest niet eene of andere sekte’? Of wel: ‘leest ook niet geschriften van eene of andere sekte’? Het Groot Offerboek van 1615 begreep het al niet en las ‘leeft’; Van Braght, die dit evenmin verstaan kon, maakte er van: ‘leeft niet onder eenige sekte enz.’

† Luc.12.d.32.

‡ Eph.5.c.27.

‡ 1.Tim.3.a.2.

[p. 262]

ende geloouige huysurouwen, die van geenen rechten noch pleyten, van geenen vloecken noch sweeren, gheenen haet nochte nijt, geenen liegen nochte bedriegen, geen oncuysheyt, nochte ouerspel niet en weten: Daert al is liefde, paeys, vrede, eenicheyt ende waerheyt, als Paulus v wel sal leeren, ^‡ dwelcke zijn die vruchten des Geests.

Mijn lieue Sone ende beminde kint, dit is mijn meeste ende laetste wille, mijn Testament tot v, dit begeere ick op v, dat ghy dit met neersticheyt wilt door lesen, dit wel eercauwen ¹⁾ ende leggen dit selfde byder scrift, om v gangen hier na te voegen. Merct wel sone wat ick schrijue: Veel sullen haer in een schijn van goede Meesters openbaren, segghende dat sy medecijn voor v crancke siele hebben, maer daer ghy bate by vinden sult, // ⁺ dat zijn de gene die de waerheyt hebben, wilt v daer aen houden: ^† Water ende vyer wort v voor oogen gestelt, ghy muecht v hant wtsteken tot welcke dat v gelieft, dat is de doot of dat leuen. Dit sal v, mijn lieue sone, eerst seer herdt wesen om hooren, wantet v eerste geboorte contrary is ²⁾, welc wt den ^* vleesche is, maer ghi moet van nieus geboren worden ende ^‡ omghekeert, wilt ghy anders dat rijcke Gods ingaen, Dit en cont ghy niet verstaen, so lange ^† ghy vleeschelijc gesinnet zijt, iae so lange ^* als ghy des werelts sot ende viant niet en wort. Hartgrontlijcke lieue sone, mijn bede is na als voor, dat ghy hier op dencken, ende v hier na voegen wilt, Wt getrouwer vaderlijcker herten heb ic v dit nae gelaten, als ick van deser werelt soude reysen, ende om des Heeren Woordt de doot soude steruen. De Heere gunne v, ende alle diet lesen ofte hooren lesen, dat zijt ter herten mogen nemen, daer nae doen, ende eewich salich werden.

§ Mijn Soons Testament.

§ Gheschreuen int Jaer. 1557. Den eersten maendach in April, ende op den. 26. Dach des Maents met den doodt beuesticht.

§ ^* Hier volgen noch drie cleyne vermaen Briefkens, van Jorian Simonszoon met zijn mede gheuanghenen.

VRede ende vruechde, vertroostinge in alle druck ende lijden,

‡ Gala.5.c.21.

1) Herkauwen.

+ Fol. 138 v^o.

† Eccl.15.c.21.

2) Dat gij zulk eene beslissende keuze moet doen, is in strijd met uwen ‘natuurlijken mensch’, met uwe zinnelijke natuur.

* Joan.3.b.6.

‡ Mat.18.a.3.

† 1.Cor.2.b.14.

* 1.Cor.1.d.25.

* [n^o. 2.]

[p. 263]

gunne Godt alle den ghenen die om zijn woort te lijden hebben, door zijnen beminden Soone, in cracht des heylighen Gheestes, Amen. //

§ ⁺ Onsen seer beminde broeders ende susters inden Heere, met alle die den Heere van gantscher herten soecken te vreesen, doen wy condt ende te weten, hoe dat wy alle (de Heer si eewich lof) seer wel gemoet zijn, ende verhopen by des Heeren woort te blijuen, ende daer niet af te wijcken, noch om yet dat sienlijc is ia om leuen noch om steruen, want niet isser, hopen wy, ^‡ dat ons van Gods liefde sal mogen scheyden, ^* wy sullent al vermogen door hem, die ons verstercket, wy verhopen met ^† onsen Godt ouer de mueren te springen. Ende lieue vriendekens verblijt v met ons, waerom souden wy vreesen, daer so menich mensch byder werelt is, die om so cleyne gewin hem in so groote periculen stelt, beyde van siel ende lichaem, te water ende te lande, ende en weten dan noch niet, alst al wel geluct, oftet winst oft verlies vallen sal, Mer wi, dese reyse met des Heeren hulpe volbracht hebbende, weten dat het al winst voorhanden is, datter geen verlies op vallen mach, ^* want wy en lopen niet als op het onseker, wy vechten niet als die de locht slaen, maer wy zijn versekert, door des Heeren genade, dat wi het gene dat ons beloeft is, so wy vroom doorstrijden, als wy verhopen, sullen vercrijghen, wy denckent haer ^* vieruoudich wederom in te schencken, wy sullent crijten ende niet swijgen, dat ons de Heere verleent ende openbaert. Onse suster Mariken is oock seer wel gemoet, ende heeft haer geloof oock oprecht beleden, ende sy begeert daer ooc by te blijuen, ^* so lange daer adem in haer is, sy is so vroom ende wel gemoet, dat sy ons allen vermaect ende verblijt. ^* Wij vermanen malcanderen met des Heeren woort, so vele God een yegelijck te spreken geeft, dan met woorden, dan met sangen. Jae ic ben menich vre, dat ic niet eens dencke dat ic // ⁺ geuangen ben, ^† sulcken blijschap geeft ons die Heere. Ic danc v hertelijc, dat ghy mijn bede veruult hebt, ooc voor v hertelijcke vermaninge, doetet beste ¹⁾, aengaende mijn H. F. Den Heere ende twoort zijnder genaden beuolen. Jorian Simonsz wt onse banden.

^* ONsen seer beminde B. ende S. in den Heere, met alle die den Heere van herten begeeren te vresen ende na te volgen, wunschen wy gebondene in den Heere, een vroom stantuastich gemoet, ende

+ Fol. 139 r^o.

‡ Rom.8.d.35.

* Phi.4.b.13.

† Psa.18.d.30.

* 1.Cor.9.c.26.

* Apo.18.a.6.

* Job.27.a.3.

* 1.Pe.4.b.10.

+ Fol. 139 v^o.

† Joa.16.c.22.

1) De uitgaaf van 1570 heeft ‘veste’: eene drukfout; de eerste, 1562, had al ‘beste’. ‘Mijn H. F.’ is natuurlijk ‘mijne huisfrouw.’

* [n^o. 3.]

[p. 264]

een volherden inder waerheyt totten eynde, door Jesum Christum onsen heylant, salichmaker ende verlosser, in cracht des heyligen geestes. Amen.

§ Seer beminde broeders ende susters inden Heere, uwer liefden sy cont, hoe dat wy alle door des Heeren ghenade nae het beste staen, ende staen van gantser herten daer na, dat wy ons den Heere begeeren op te offeren in zijnen handen, het geraecke ¹⁾ ons te leuen oft te steruen: Wi staen noch van gantscher herten daer na, dat de Heere zijn Heerlijcke Naem door ons wil groot maken, ende stellen ons voor oogen den ^* Hertoch ons gheloofs ende den voleynder Jesum: Wy weten ^† dat de knecht niet beter en is dan zijn Meester. ^‡ Tis oock waer ende een dierbaer woort: Ist dat wy met hem lijden, dat wy met hem sullen verblijden. Hier op hebben gesien alle vrome getuyghen Christi, ende op zijn groote beloften, als wy hebben int oude Testament, van die vrome ^† voor Vaders die op die toecomende genade verhoopten, ende hebben der haluen vroom ghestreden voor Gods wet, ende hebben geen gemeenschap met die omligghende volcken willen // ⁺ hebben, ende hebben daerom haer leuen ^* vrijwillich ouer ghegheuen, om dat sy niet en wilden aenbeden, nochte eeren hare ghegoten ofte gesteecken ²⁾ beelden, gelijck als oock die vrome ^† Eleazar, die teghen die Wet gheen verckens vleysch eten wilde: Sijn heylsame woorden verhoopen wi door des Heeren ghenade tot onsen ^† voorbeelt te nemen, te weten, dattet best is by den Heere te blijuen. Want al waert schoon, dat wy door beueynstheyt (daer ons Godt voor bewaere) het leuen daer al af droegen, so conden wy dan noch die almoghende hant ^* Godts niet ontloopen, leuendich noch doot. Hierom willen wy ons gheheelijcken ouer gheuen inde handen des Heeren, gelijck als die vrome ^† Machabeeusche moeder met haren seuen Sonen. Ende ghelijck alle vrome ghetuyghen Christi gedaen hebben, ia hebben haer ^† verblijdt, dat sy weerdich ghekent waren om den Naem Christi te lijden. Dus beminde broeders, zijn wy gemoet in den Heere ende niet anders, wy verhopen den swacken melcsuygende ionghen door des Heeren genade te wesen een ^† exempel der vroomheyt ende der volherdinge.

§ Dit is van my gheschreuen smaendaechs, nae dat ick tweemael voor die Heeren gheweest hadde, ende my af gheuraecht was, oft ick daer by blijuen wilde.

1) Het loope voor ons uit op leven of op sterven.

* Heb.12.a.2.

† Mt.10.c.24.

‡ 2.Ti.2.a.11.

† Heb.11.*.

+ Fol. 140 r^o.

* Dan.3.b.16.

2) Een ‘steecker’ is een graveur.

† 2.Ma.6.b.18.

† Jaco.5.b.10.

* Psa.139.a.7.

† 2.Ma.7.a.1. c.20.

† Act.5.e.42.

† Titum.2.a.7.

[p. 265]

^* ONsen seer beminde broeders ende susters inden Heere, met alle die den Heere van ghantscher herten begheeren te vresen ende na te volghen, wunschen wy ghebondene in den Heere, dat de ghenadighe hemelsche // ⁺ Vader haer allen wil bewaren voor alle aenstoot van binnen ende van buyten, door zijnen lieuen beminden Soon Christum Jesum, met tsamen den heyligen geest ¹⁾. Amen.

§ Hertelijcke lieue broeders inden Heere, wilt v doch niet ^† verflouwen, al ist dat ghy nv moet sweruen wt vrienden ende magen, huys ende hof, niet wetende waer henen, ^* aengesien der sonnen brant nv aen alle canten dat opgewassen saet in v begint aen te tasten. Broeders weest doch niet verslagen, ende laet dat saet in v vochticheyt crijgen, ende houden, set v onder de schaduwe der scriftueren, ende die sal v een heerlijcke beschutsel zijn. Wi weten dat wy door veel ^* drucs moeten gaen int rijcke der Hemelen, alst hooft beswaert is so beswaren hem ooc mede alle de ander leden, willen wi dan litmaten wesen des lichaems Christi, ^* so moeten wy het lijden des hoofts mede deelachtich wesen, ^‡ so wi dan met hem lijden, so sullen wy met hem verblijden. Hierom lieue broeders, ist dat v de Heere noch een tijt lanc laet conuerseren ^* onder het erge geslachte so leydet doch den tijt uwer ^† pelgrimagie met vresen, stelt v ^* als lichten onder de bose erge werelt, laet v geloof wtbreken inde wercken, anders ist doot. Hout v oogen op den ^† Hertoch des geloofs, ende den voleynder Jesum Christum, hy is den eenigen ^‡ hoecsteen in Sion, een ander ^† fundament mach niemant leggen dan daer gheleyt is, twelc is Christus Jesus, ^‡ hout dat ghy hebt, op dat een ander v croon niet en neme. Den Heere beuolen, die wil v geleyden in alle waerheyt, Jorian Simonsz uwen lieuen broeder, met mijn lieue medegeuangenen wunschen v al goet, ende wy staen van ganscher herten nae het alderbeste. //

O Vaders wilt ghy eenen schat

V kinderen nalaten

* [n^o. 4.]

+ Fol. 140 v^o.

1) Zie aanteekening op fol. 137 r^o.

† Eph.3.b.13.

* Mat.13.a.6.

* Act.14.d.22.

* 1.Pet.2.c.21. 4.a.1.

‡ 2.Ti.2 a.11.

* Phil.2.b.15.

† 1.Pe.1.c.17.

* Phi.2.b.15. Jaco.2.b.20.

† Heb.12.a.2.

‡ 1.Pet.2.a.6.

† 1.Co.3.b.11.

‡ Apo.3.b.11.

[p. 266]

 

^* Gods woort en wet, voorhout haer dat

 

Op dat zijt van ioncx vaten.

 

Hoort Jorian Simons vermaen

 

Tot zijnen Soon gheschreuen

 

Als hy te Haerlem lach geuaen

 

Daer hy oock liet zijn leven.

 

Na dien hy wel had ondersocht

 

Goet ende quaet van beyde

 

Een testament heeft hy bedocht

 

Voor zijn soon, eer hy scheyde.

 

^† Nae ws Vaders vermaen, mijn kint

 

Wilt neygen uwe ooren

 

Tot zijne reden zijt gesint

 

Met neersticheyt te hooren.

 

^‡ Wacht v mijn kint voor alle quaet

 

Wilt God den Heere vresen

 

^* Wantmen daer duer tbeginsel vaet

 

Van Gods wijsheyt gepresen.

 

Opent v God zijn waerheyt reen

 

Wilt daer na stracx voortvaren

 

^† Want de doot na gaet iongen cleen

 

Als ouden sonder sparen.

 

Dus van Godt v gegonnen tijt

 

Tot betering op eerden

 

^‡ Met goe conuerseerende zijt

 

Wacht v van den verkeerden.

 

^* Als v de sondaers locken aen

 

Wilt haer niet consenteeren

 

Verselt v niet op hare paen

 

Haer ganck leyt tot verseeren ¹⁾.

 

Denct lief Soon, dat Paulus vermelt

 

^† Dat wy sullen by namen //

 

⁺ Voor Christus rechterstoel gestelt

 

Worden alle te samen.

 

^‡ Daer een yeder ontfangen sel

 

Int Lichaem na zijn daden

 

Hy heeft qualijck gedaen, of wel

 

Wacht v voor des vleesch raden.

 

^* Want svleesch gesintheyt is de doot

 

Ja die leeft na svleesch zeden

* Eccl.7.c.25. Eph.6.a.4.

† Prou.1.a.8. 4.a.1.

‡ Tob.4.a.4.

* Psa.111.b.10. Eccli.1.c.16.

† Eccle.14.b.15.

‡ Eccl.9.c.21.

* Pro.1.a.10.

1) Gepijnigd worden, in ellende geraken.

† 1.Cor.5.b.10.

+ Fol. 141 v^o.

‡ Jere.17.b.10. Mat.16.d.27. Rom.2.a.6. Apoc.2.d.23.

* Ro.8.a.6.

[p. 267]

 

Behaecht Godt niet int cleyn noch groot

 

Dus doot v aertsche leden.

 

Hebt ghy tijt ende plaets bereet

 

Doet neersticheyt, om leeren

 

Lesen, schrijuen, op dat ghy weet

 

Te bet de wil des Heeren.

 

Des hertsen wunsch, en bidden mijn

 

Is totten Heere crachtich

 

Op dat ghy mocht bescermet zijn

 

Voor den Toorn Gods onsachtich,

 

^† Die ouercomen sal met vliet

 

Al die ongodlijc wandlen

 

Die na den Heere vragen niet

 

En aen zijn Wet mishandlen.

 

Jorian heeft zijn soon veel meer

 

Vermaent voor zijn afsteruen

 

En gaf, als goet Vader, een leer

 

Om Gods Rijck te beeruen.

 

Men heeft vijftienhondert getelt

 

Daer toe vijftich en seuen

 

Als Jorian aen een pael gestelt

 

Vroom heeft geeynt zijn leuen.

 

O vriendekens nv voor een slot

 

Sijt een voorbeelt, ^‡ om stichten

 

V kinders, dat sy vreesen Godt

 

En crijgen claer gesichten.

finis. //

† Apo.3.b.10.

‡ Eph.6.a.4.

+ Fol. 141 r^o.

2) N^o. 44 van den Ausbundt: ‘Merckt auff ihr Völcker alle’. Ein ander Lied, von Jörg Simons, im Niderland gericht, Anno 1557. Im Thon: Von deinetwegen bin ich, etc.