Logo DBNL
Het Offer des Heeren (1904)

Het Offer des Heeren

(1904)–Anoniem Het Offer des Heeren–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

§ +Hier nae volcht een Gebedt, Vermaninge, ende Belijdinge van Adriaen Cornelisz glaesmaker, geuangen wesende tot Leyden, ende is aldaer om het getuygenisse Jesu gedoodet, Anno 1551 1).

*Sijn Gebedt tot Godt.

O Heere des Hemels + ende der Aerden, ‡ die het al wt niet ghemaect hebt, * die my leden gegeuen hebt nae dat beelt ws Soons, so hope ick die selfde nv op te † offeren om uwen heylighen Naem, want ghy zijt die Heer, voor welcken † alle knyen buyghen, beyde die in den Hemel ende die inder Aerden zijn, Verhoort mijn ghebedt, ende laet mijn * rueckwerck voor v aenghenaem zijn: Neemt niet van my dijnder ghenaden, ick beuleckte mensche * van onreyne lippen, Reynicht mijnen mondt, dat uwen Naem daer door ghepresen mach worden. Neyghet uwe ooren tot my, ende ghy sult aensien die ghene, hoe sy my oueruallen, maer * het is my beter te vallen in die handen der menschen, dan te sondighen in v aenschouwen, want † uwe ooghen zijn als een vlamme des vyers, ende v woort is als een tweesnijdende ‡ Sweerdt, aen beyde zijden snijdende, ende het dringt door, tot dat siel ende geest scheydet, door zenuwen ende march, ende // + ghy zijt een * rechter der gedachten ende sinnen des herten. Ende daer en is

niet verborghen voor uwe oogen, So roep ick met † Dauid uwen lieuen Propheet, dattet beter is te vallen in des menschen handen, dan in uwen toorn, O Heere leyt my in dat Lant ‡ Haran daer ic niet een voet erfs en hebbe, namelijcken, dat beloefde Lant, dat wilt my wt genaden geuen, ende niet wt mijnder wercken oft verdienst, verlost my met ‡ Loth wt dat geslacht, bewaert my Heer, voor die grimmende Leeuwen tanden die veel zijn, * iae die grimmende Wolven aenden auont, die totten morghen niet ouer en laten blijuen, die met hare voeten snel loopen om * onschuldich bloet te storten, O Heere bewaert my met † Sadrach, Misach ende Abdenago, dat my dat vyer der lasteringhe, dat wt haren mont gaet, niet en misdoe. O Heer laet mijn ghebedt verhoort worden met ‡ Tobia ende Sara, verhoort mijn ghebedt met * Elia, ende ontfangt my tot een Brantoffer, die daer ‡ leuendich, heylich, ende v behagelijck is, op dat de Propheten * Jesabels te schanden comen, ende v volck niet langer en verleyden. Heer bewaert my met † Joseph voor dat boose Wijf, dat ick mijnen Mantel liever late nemen, namelijck, mijn eerste lichaem, want daer staet: † Wie een Hoer aenhangt, die is met haer een vleys. ‡ Bewaert my Heere, want ick roep Hemel ende Aerde tot een getuygenis dat ic in mijn simpelheyt sterue, want † wie hier zijn leuen soect te behouden, die salt verliesen, ende so ‡ wie zijn leuen verliest om v Heere ende des Euangelijs wille, die salt behouden, So roep ick ooc met den ouden † Eleasar, ende hebbe veel lieuer eerlijck te steruen, dan met schanden te leuen 1), O Heere, siet, ouer ons is * ontfunct // + die hette eender oueruloedigher scharen, ende sullen sommige van ons wech rucken, ende sullen de ledige met afgoderije spijsen, maer ghy Heere bewaert my, ghy Heere bewaert my, ghy gheeft uwen knecht inden noot broot, inden dorst water ‡ ende inden dach der tribulatien vergheeft ghy de sonden, ende ghy hebt gheseyt tot uwen lieuen Prophete: * Al waert dat een moeder haer kint vergaet, dat sy selfs ghebaert heeft, so en sult ghy ons niet vergeten, want het is v woort Heer, ghy hebt gesproken, tot uwen lieuen Apostel Paulus: † Gaet wt dat boose gheslacht, en roert niet aen dat onreyn is, als dan wilt ghy ons verlossen, ende onse Vader zijn, ende wy v sonen ende dochteren zijn. Nv gaen wy mede buyten den * heyrleger, ende willen v versmaetheyt helpen dragen, ‡ Heer leert ons bidden na uwen wille, dat wy mogen bidden in den † geest ende inder waerheyt, dat wy v een rechte Vader noemen, want een sone sal zijn vader eeren +, ende een knecht zijnen heere:

So laet ons deelachtich zijn dat woort, als daer staet: * Dit zijnse die haer leuen niet bemint en hebben, maer hebbent totter doot ouergegeuen, want die gene die daer van den menschen ter doodt ghegaen zijn, is beter hoep van Godt te verwachten, dat sy weder verwect sullen worden, * want ghy proeft v wtuercoren, ghy proeftse als gout int forneys ende ghy ontfangtse als een offerhande des brandtoffers. ‡ Heere, laet dijnen knecht in vrede, † Heylige Vader, heylicht uwen soon, op dat ick onberispelijck beuonden mach worden in uwer toecoemst. Bewaert my heylighe Vader om ws heylighen Naems wille, Amen. //

 

+ *Dit is zijn vermaninghe aen de vrienden.

 

DIe rijckelijcke ghenade ende vrede + van God onsen hemelschen Vader die ons ghereynicht heeft doort ‡ badt der wedergeboorten, ende die vernieuwinge des heyligen geests, ende heeft ons eenen † claren schijn in onsen herten gegeuen, ende ‡ geopent de ooghen des verstants door den hoop der Euangelien, ende gewaerschout, dat wy souden † verloochenen dat ongodlijck wesen, ende die wereltlijcke lusten, maer sober rechtueerdich ende godsalich leuen in deser werelt, ende dat wy ons ‡ onbeulect souden houden van deser werelt, voor Godt den Vader, die daer wil, dat * alle menschen salich worden, ende totter kennisse der waerheyt comen, op dat wy inden tijt der openbaringhe hoop ende troost hebben moegen, ende getelt moegen worden onder dat getal der wtuercoren, hier toe maecke v bequaem de Vader ende zijnen ghebenedijden Soon Jesus Christus, nv ende tot allen tijden, tot inder eewicheyt. Amen.

§ Wij Borgeren metten Heylighen ende Huysghesinnen Godts +, ghetimmert op den grondt der Apostolen ende Propheten, daer ‡ Christus den hoecksteen af is, op welcken alle timmeringhe aenden anderen hangt, die daer wast tot eenen heyligen tempel inden Heere, Salicheyt den twaelf geslachten, die al om † verstroeyt zijn door die wreetheyt van placcaten, ende strenge veruolghinge. Also mijn lieue broeders ende susters, en laet v nv niet verdrieten, dat ghy nv eenen tijt lanck lijdt ende † vluchten moet van die eene stadt in die ander, maer ghe// +denct mijn lieue vrienden, dattet v al * tot salicheyt coemt, ende neemt tot een exempel † Tobiam met zijn huysurou ende zijn soon, hoe hi vluchten moeste, ende men moest hem naect verbergen, Deshelijcx * Mathatyas met zijn

sonen, ende die hem liefhadden, als hy seyde: Die nv vroom ende wel gemoet is, die make zijn Testament, ende volge my na. Neemt ooc in gelijckenisse † Abraham, Isaac, Jacob, die daer woonden in hutten, ende noch meer ander, want wy en hebben hier geen seker stede, † Sy gingen om in pelssen ende in geyten vellen, met honger, gebrec ende droefheyt, het welc de werelt niet weerdich en was. Siet mijn lieue vrienden, en denct niet dat ghijt alleene zijt, ofte dat ghy van den Heere † verlaten zijt, als v aencoemt eenige tempeest, maer denct dat wy dat † rijcke Gods door veel lijdens moeten innemen, * Hadde dese voorseyde daer op gedacht waer sy van wt gegaen waren, sy hadden ymmer tijts genoech gehadt weder te keeren, maer dese geuen te verstaen dat sy een vaders 1) lant sochten, een stadt die eenen gront hadde, der welcker Timmerman ende Schepper God is, * Daerom en schaemde hem God niet, haren God geheeten te worden, Alsoo oock mijn lieue vrienden, en sal hy ooc ons niet schamen, want hy spreect door zijnen vromen Propheet Esaiam: * Can oock een moeder haer eygen kint verlaten, dat sy self gebaert heeft? Jae al waert dat sy dat vergaet, so en sal v God niet vergeten, Daerom aensiet hoe de genadige Vader by alle vrome kinderen Gods geweest is, ende hoe hyse onder zijn crachtige hant bewaert heeft, ende onderhouden, Als wy wt † Abraham claerlijck verstaen moeghen, want doen hy wtginck in een vremt lant, so hadde hy Godt dickwils tot eenen vertrooster. Hy gaf † Jacob eenen moet, als // + hy voor Esau zijnen broeder vloot. Hij spijsde ‡ Ezechiam drie dagen ende drie nachten, die ouer dat blasphemy van Sinnacherib claechde. Hy verloste die Joden die belegen 2) waren van † Holophernes, door Judith. Hy verloste de drie * Jongelingen van die hetten des vyerouens, ende ooc was hy inden put bi † Danielen, dat hem die Leeuwen niet en verslonden, Hy verloste Israel van der dienstachtigher handt van † Pharao. Hy verloste ‡ Rahab wt die schaduwe des doots. * Susanna verloste hy door Daniel. Hij verloste † Petrum wten Kercker. Hy verloste Joannem wt het Eylant ‡ Pathmos. * Paulum vertrooste hi doort gesichte op den wech van Damasco. De ‡ Apostelen vertrooste hy door den vertrooster den Heylighen Gheest. Hy verkeerde dat groot verdriet van † Joseph in grooter blijschap in Egypten. Alsoo sal God v ooc altesamen v verdriet in grooter blijschap verkeeren, ghelijck als hy self spreect. * De werelt sal haer verblijden, maer ghy sult trueren ende droeuich zijn, maer zijt getroost, v droefheyt sal Godt v oock verkeeren in blijschap, Een vrouwe als si baren sal, soo heeft sy

droefheyt, maer als dat kint gheboren is, so en denct sy niet op die voorleden droefheyt, ende dat daerom, datter een kindt ter werelt gebooren is, Alsoo oock ghy, nv hebt ghy droefnis, maer ick sal v weder sien, ende v droefheyt sal verandert worden in blijschap, ende die blijschap sal niemandt van v nemen moeghen. Daerom en wilt niet † vresen mijn lieue vrienden, voor menschen kinderen die als ‡ hoy vergaen, en vreest niet ghi cleyne † vergaderinge want het is v Vader wel behaghelijck v te gheuen zijn rijck, en vreest niet mijn lieue vrienden voor dat tyrannich gheslacht, en // + vreest niet voor den ghenen die dat lichaem † dooden, maer ick sal v thoonen, wie dat ghy vresen sult, vreest hem, die na dat ghy doodt zijt, macht heeft te werpen int eewighe vyer, Ende mijn lieue vrienden, hier een weynich lijdens der tribulatien, het is so luttel by die * eewighe pijn ofte straffe, mer Joannes Apocalipsis seyt also: † Vreest God ende geeft hem den prijs, Ende so coemt de Propheet Esdras ende seyt alsoo: * Siet God is de Rechter, vreest hem, ende laet af van sonden, ende vergheet de ongerechticheden, die niet te doen inder eewicheyt, ende Godt sal v wtleyden ende verlossen van alle tribulacy, Siet, ouer v is ontfunct die hette eender oueruloedigher scharen, ende sy sullender sommighe van v wech rucken, ende sullen die leedighen met afgoden spijsen, ende die hen consenteren, sullen die tot bespotten tot lachter ende vertreden zijn, want den plaetsen sal een plaetse zijn, ende inden byliggenden steden vele opstandinge ouer den ghenen die den Heere vreesen, want sy sullen zijn als onsinnige menschen, niemant sparende, om te berouen ende te verwoesten die den Heere vreesen, want sy sullen verwoesten ende die goeden rouen, ende sullense wt haren huysen werpen, dan sal die † beproeuinge mijnder wtuercorender blincken, gelijc het gout dat doort vyer gheproeft wordt. * Hierom mijn wtuercoren, siet, de daghen der tribulacien zijn hier by, ende van die sal v die Heere verlossen, En vreest noch en wanckelt niet, want Godt is v Hooftman, ende die Heere en sal v gheen † wesen laten, want hy sorcht voor ons al te samen, want hy sal ons bewaren als den † oochappel van zijnen ooge, Daerom * en laet niet af om ons drucx wille, daer in wy begeuen zijn, maer // + wilt ghy by den Heere blijuen, so sal v dat † tempeest haest aan boort comen, Maer mijn lieue vrienden, gedenct ‡ gelijc des lijdens Christi veel ouer ons coemt, so coemt ooc des troosts vele door Christum, want noyt ‡ Oore en hoorde, noch Ooch en sach, noch in geens menschen herte en quam, dat Godt bereyt heeft, den ghenen die hem liefhebben, * daerom die dese hoope in hem heeft, die reynicht hem seluen, gelijc hi reyn is, ende gaet wt dit bose gheslacht, ende en hebt gheen * ge-

meynschap metten onuruchtbaren wercken der duysternis, maer straftse lieuer, want wat heymelijck van haer gheschiet, dat is ooc schandelijc te seggen, maer wat vant licht ghestraft wort dat is licht, Daerom spreect hij: † Ontwaect ghy die daer slaept, ende staet op vanden dooden, ende Christus sal v verlichten, Daerom mijn lieue vrienden, ofter noch eenich onder v waren, * die traech of slaperich waren, laet die toch nv ontwaken, of si willen metten † dwasen maechden buyten gesloten worden. Och mijn lieue vrienden, ten sal niet baten, dat ghi uwer sommige de wetenschap hebt, welc den wech is, och mijn lieue vrienden, * die wetenschap verhooueerdicht, mer die liefde die sticht, want ten * baet niet datmen den wech weet, maer men moetse treden, ende al ist datse * enge ende smal is, ende met veel arbeyt ondersocht, sy moet nochtans ghewandelt zijn, daerom mijn lieue vrienden, ghy die * deelachtich geworden zijt des Hemelschen roeps, neemt waer den tijt der genaden, ende en wilt niet sien op den genen, die so luy ende traech voort gaen, maer schickt v daer na, dat ghy in muecht gaen door de † enge poorte, want ‡ veel sullender na arbeyden om in te gaen, ende en sullender niet in comen, // + Hoe dat mijn lieue vrienden? Daerom, dat sy soecken door eenen * anderen wech in te gaen, den welcken ons niet geboden en is, maer die daer in gaet door Christum, want † hy de wech is. Dat zijnse die de stadt beeruen sullen, die ‡ de Bruydegom ter Tafelen sal setten, ende haer dienen. Maer mijn lieue vrienden, de luye, die * noch cout noch werm en zijn, die sal God wt zijnen mont beginnen te spouwen, die daer seggen dat sy rijc zijn, ende rijck geworden, ende en weten niet, dat sy arm, iammerich, naeckt ende blint zijn: So coemt Salomon, die seyt: ‡ Gaet totten Mieren ghy luye, ende aensiet haren arbeyt, sy vergaderen inden Somer, dat sy inden Winter verteren sullen. So coemt de Propheet Jeremias, ende seyt aldus: ‡ De Cranen, Swaluwen, mercken op haren tijt, wanneer sy weder keeren sullen: Maer mijn volck en merct op den tijt niet. O ghy onbekende, * de Osse kent de cribbe zijns meesters. Ghy die daer segt: † Het sal morghen schoon weder zijn, ende het geschiet also. O ghy die de ghesteltenisse des Hemels ende der Aerden cont proeuen, waerom en proeft ghy niet onder v, dat recht is. Hierom mijn lieue Vrienden, siet toe dat niemant van v beuonden en worde van de trage, maer ‡ zijt opgheschort met de stock in de hant 1), om te eten dat Paeschlam, want * wy hebben een Paeschlam te eten dwelck is Christus: So laet ons nv paesschen houden, niet in den ouden deessem, noch in den dees-

sem der quaetheyt, mer in soet deech der puerheyt ende der waerheyt.

Also mijn hertgrondelijcke Vrienden, en * laet v niet verwonderen, als ghy doort vyer der tribulatien ondersocht wort, recht oft v wat nieus geschiede, maer weest deelachtich des lijdens Christi, op dat ghy in // + de tijt der openbaringhe, hope ende troost muecht hebben. Niemant en lijde onder v als een Dief oft Moordenaer, maer ist dat yemant lijdt als een Christen, so en schame hy hem niet, maer prijse den Heere in dier sake, Want het is tijt, dat het ordeel begint aenden huyse Gods, ist dat het dan aen ons beghint, wat eynde willet dan werden met den genen, die aen den Euangelio Gods niet gelooft en hebben, ende het hout nauwe 1), dat de gerechtighe salich sullen worden, waer willen dan de godloose ende sondaren verschijnen? So coemt Salomon, ende seyt: † Ist dat het den Gherechtighen vergolden wordt, waer wil de Sondaer dan blijuen?

Hierom mijn lieue Vrienden, siet nv toe ‡ vliet de schaduwe deser Werelt, Ende mijn lieue Vrienden, en zijt niet neerstich om dat Cruys te ontloopen 2), dat ghy in ander landen trecken sout, om groote vrydom te hebben. Och neen mijn lieue Vrienden, maer schict v altijt onder dat Cruys, want die kinderen die onder die roede zijn, die zijn so gehoorsaem van vreese, dat haer * Heere comen soude ende haer slapende vinden, soo zijn sy altijt neerstich, op dat sy niet † slapende geuonden en worden, want als dat vleesch een weynich vrijdoms crijcht, so neemt het noch al meer van hem seluen. Ende mijn lieue vrienden, al hebbe ick dit soo stout gheschreuen, wilt dat ten besten nemen, want ic en ben v heere niet in dier saken, maer ick schrijue nae dat my mijn eygen vleesch tuycht. Daerom mijn lieue Vrienden, * wandelt wijsselijck tegen den genen die buyten zijn, blijft onder dat † verstroyde Israelijtsche Hoopken, want daer bloet ghestort wort, daer is profijt te doen, stelt daer uwe ‡ ponden te wercke, een * yegelijck na de gaue die hy van God ont// +fanghen heeft, ende gaet malcanderen te ghemoet met † eerbiedinge, ‡ beneersticht v dat ghy v seluen bewijst God eenen beproefden dienaer te wesen. * Legt af alle list ende alle geueynstheyt, ende zijt begeerich nae dat verstandige ongeualste melck, als nieuwe geboren kinderen, dat ghy daer door op-

wast, ist dat ghy anders ghesmaeckt hebt, dat de † Heere vriendelijc is, tot den welcken ghy ghecomen zijt, als tot den leuendigen steen, soo timmert v tot een gheestelijck huys, tot een ‡ Conincklijck Priesterschap, tot een heylich Volck, tot een Volck des eyghendoms, dat ghy vercondighen sult de duechden des gheens, die v gheroepen heeft, als ghehoorsame kinderen. * Die daer spreeckt, die spreke als Godts Woort, voert uwen dienst redelijck wt, op dat uwen schat niet ghelastert en worde, ende † ghelijck ghy voormaels neerstich gheweest hebt van Godt af te treden, soo doet nv soo veel te meer neersticheydt om tot den HEERE te keeren, ende zijt in dat selue oueruloedich. ‡ Doet goet aen alle Menschen, aldermeest aen de Huysghenooten des gheloofs, ende siet dat ghy * in uwen ghelooue bewijst duecht, inder duecht bescheydenheyt, inder bescheydenheyt matelijckheydt, inder matelijckheydt Godtsalicheyt, inder Godsalicheyt broederlijcke liefde, ende inder broederlijcke liefde ghemeyn liefde, Ist dat dese dingen oueruloedich by v zijn, so en sullen sy v niet ledich noch onuruchtbaer laten wesen in de kennisse des Heeren: Maer die dese dingen niet by hem en heeft, die is blint ende tast aen de wandt, ende vergeet de voorleden reyninghe zijnder sonden. Also met v niet mijn lieue vrienden, * maect v vrienden vanden onrechtueerdigen Mammon, ende in// +dien ghy * de geestelijcke goeden deelachtich zijt, so laet onder malcanderen de tijttelijcke goeden ooc deelachtich zijn, ende ‡ laet dat ordineerlijck toe gaen, ende denct: * Het is saligher geuen dan ontfangen: Want wy lesen Joan. 6. datter sommige den Heere volchden, Maer de Heere seyde: ‡ Ghy en volcht my niet om dat ghy teeckenen gesien hebt, mer om dat ghy vanden broode gegeten hebt, ende versaet zijt. Daerom mijn lieue Vrienden, † en werckt niet spijse die vergaet, maer die ouerblijft int eewige leuen: Want * de mensche en leeft niet alleen by den broode, maer by alle woort dat daer wt den monde Gods coemt, want † die spijse hoort den buyck toe ende de buyck der spijsen, maer Godt sal den buyc ende de spijse te niet maken. Also mijn lieue vrienden, als ghy v schict na den Euangelio, so sult ghy ‡ zijn vruchtbaer rancken des warachtigen wijnstocx Christi, de lieflijcke olijftacken, die daer op Christum gegriffijt zijn Ende mijn lieue vrienden, en laet v niet afuallich maken vanden Euangelio, vanden * genen die den Cruyce Christi viant zijn, die dat Euangelium willen prediken sonder Cruys, en wilt sulcke niet geloouen, want dat zijn de gene die v vleesch liefhebben ende uwe sielen dooden, ende het zijn de ghene die de † Cussenen onder de armen legghen, oft onder de hoofden, maer scheyt v van alsulcken, want alsulcke * en dienen niet den Heere Jesu Christo, maer haren

buyc, ende door soete prekinge ende smeeckende woorden verleyden sy de simpele herten, want ten is ons niet onbekent wat de Duyuel in den sin heeft, want de † Duyuel can hem verstellen in een Engel des lichts, ist dan wonder of zijn Dienaers de ghedaente hebben van buyten? O mijn lieue vrienden, een ‡ dief en coemt niet dan om te stelen ende te moorden, // + daerom schict v dat ghy van haer niet verleyt en wort, ende also valt wt v eygen vasticheyt. Daerom * houdt dat ghy hebt, op dat niemant v Croone en neme, Ende ‡ die daer staet, die sie toe, dat hy niet en valle, want † wat hebt ghy dat ghy niet ontfanghen en hebt, want ‡ alle geestelijcke gauen ende volmaecte gauen comen van bouen vanden Vader des lichts, by welcke geen veranderinge en is noch wisselinge der duysternisse. Hierom vermaent malcanderen, mijn lieue Vrienden, alle dagen, so veel te meer als den dach Christi voorhanden is, * ende dat so lange alst heden genoemt wort, Ende siet doch dat ghy † voor malcanderen sorge draecht, ende 1) en vraecht niet veel mijn lieue vrienden, na ander, als ghy by malcanderen coemt, of waer een yegelijck woont, maer in sulcke dingen zijt onwijs, ende ‡ zijt kinderen inder boosheyt, mer int verstant zijt out, grijs, ende bewaert de * duere ws monts voor den genen die in uwen arme leyt. Mijn lieue vrienden, hebt † ghy verstant, so antwoort uwen naesten, maer is dat niet, so si v hant op uwen mont, op dat ghy niet geuanghen en wort in een onbeleeft woort, ende wort also beschaemt. ‡ En laet geen vuyl geclap wt uwen monde gaen, maer wat nut is tot beteringhe, daer het noot doet, ende salich sy om te hooren, ende en bedroeft den heyligen Geest Gods niet, met den welcken ghy bezegelt zijt, tot

op den dach der versoeninge. Mijn lieue Vrienden, hier mede hope ick orlof te nemen, en wilt my dat niet onweerdich af nemen, al hebbe ick v een weynich geschreuen, ick hope dat het tot stichtinge zijn sal, ende ick hebbe mijn neersticheydt ghedaen, met de cleyne gaue die my de Heere gegeuen heeft. //

+By my Adriaen Cornelisz Glaesmaecker uwen onweerdigen broeder, die niet * weerdich en ben een broeder te heeten, geschreuen in mijnder geuanckenisse, sittende int stoc, met noch twee medegenooten, ende noch een alleen, ende noch twee Susters, die beneden ons liggen, ende wy verwachten alle dagen nae de verlossinge ons lichaems, ende onse Pelgrimagie is al half door, hope ick. Ic hope dat wy de reste haest voleynt sullen hebben. Blijft den Heere beuolen lieue Broeders. † Gedenct den geuangenen, wy gedencken v in onse ghebeden. Groet alle liefhebbers der eeniger salicheyt, by namen, den tijt is nv al te scherp 1) te schrijuen, dus moeten wy ons † schicken na den tijt.

 

Weet hoet met ons ghegaen is in onsen laetsten tijt. Sondaechs quam by ons een Pape, als wy des maendaechs geoffert souden worden, die leyde ons voor, ende seyde: Ghy moet steruen. Antwoort: So deden de Joden ooc, ende seyden: * Wy hebben een Wet, daer na moet ghy steruen. So moeten wy ooc na Keysers placcaet wtwijst. Mer wy hebben den Pape geuraecht, of haer dingen oprecht waren. Hy heeft ons gheantwoort: Niet al, want wy hebben oock abuysen in onse Kercke. Doen seyden wy: * Een weynich suerdeechs, versuert dat geheele deech. Doen seyde hy: Het moet gedeessemt wesen. Daer aen machmen mercken, dat haer dingen niet goet en zijn, maer wacht v van alsulcken, want sy en zijn van ‡ God niet gesonden. Groet ons alle de liefhebbers des Goddelijcken Woorts. //

 

+ *Dit is zijn Belijdinghe oft Bekentenisse voor de Ouericheyt, ende voor de Papen.

 

MIjn lieue hertgrondelijcke broeders ende susters, † salicheyt den twelf gheslachten, die al om verstroyt zijn, ‡ in Ponto, Gala-

tien Cappadocien, Asien, ende Bethynien, met * alle die den Heere aenroepen van reynder herten, in hare ende onse plaetsen.

Ick moet v noch een weynich schrijuen, ende hier mede hope ic mijn afscheyt te maken. Ghy sult weten, hoe dattet gegaen is in mijnder geuanckenisse. Het is ghebuert dat ick tot Leyden ghecomen ben, ende ick daer spreeckende met eenen Broeder, ende het verwonderde ons, hoet quam dat sy onse Vrienden so lange hielden 1), so droegen wy ouer een. Ick soude den Schouten knecht gaen spreken, die genaemt is Jan van Delft. Ende hem vraghende, hoet met de geuangenen was, oft sy niet schier opgeoffert en souden worden: So seyde hy: Ic en hoore niet met allen daer van. Doen seyde ic: Het valt v groote moeyte, dit lange liggen 2). Jan. Ick naem den tijt wel verdrach 3), dat het schier een eynde waer. Adriaen. Ghy en cont nauwelijc meer voort. Jan. Ja dat is waer. Adriaen. V soude wel wat gemacks dienen. Jan. Het waer schier tijt. Adriaen. Jan Jansz, ic had v wel een weynich willen spreken van sommige saken. Jan. Ick heb hier noch een weynich te doen, ick sal wel met v spreken, vertoeft my hier een weynich. Ende ick vertoefde wat, ende hy quam noch al eer hy de geuangenen bestelt oft eten gebracht hadde, ende hy quam by my * vriendelijc spre// +kende, ende mijn woorden nam hy so lieffelijc aen, ende ick en wiste anders niet, hy en woude onse gelooue ooc aen nemen. Doen seyde ick: Jan Jansz, wat dunckt v, wilt ghy dit regiment verlaten, ende de geuangenen los laten, ick salt maken dat ghy wel zijn sult, want het staet in uwe handen, ghy hebt de sluetels. Ende hy hadde tegen onse vrienden al in de geuanckenisse geseyt, eer dat ic hem dit seyde: Wil ick de duere eens op laten staen, dat ghy wt loopen muecht? Wat sout ghy dat doen, seyden onse Vrienden. Ende op die sake sprac ick hem te stouter aen, ende ick worde gedachtich dat woort van Paulo ende vanden † Stockmeester, oft de Heere ooc eenige genade gegeuen hadde aen desen, door het vermanen van onse vrienden, so had ic veel sprekens met hem. Ende hy vraechde of ick wel kende, die hy my noemde. Ick seyde: Neen, maer ic heb daer wel af gehoort, dan een noemde hy, die ic wel kende. Doen seyde ick: Ja, dien kenne ic wel. So vraechde hy my, van waer ic was. Ic seyde: Ic ben van Schoonhouen geboren, maer ick en seyde niet dat ick te Delft woonachtich was, Maer hoe cloeck dat ik was, de * Duyuel was noch looser, alst wel bekent is. Doen hadden wy lange gewandelt te

samen, ende wy quamen weder aen de gheuanckenisse. Doen seyde hy: Wilt ghy de gheuangenen eens spreken? Onuersaecht ick ingaende, quam by onse lieue Susters, ende ons onbekent houdende tegen malcanderen sprekende: Doen ginck desen Dienaer een weynich wech, ende sprac tegen eenen anderen dienaer. Doen sach ick wel, hoe dat ick geuaren hadde. Nv mocht yemant vraghen oft seggen: Waerom ginct ghy daer in? O lieue vrienden, mijn vleesch ende bloet en dreef my daer // + niet in, het is al verloren gheloopen oft geiaecht, maer het is recht als de Propheet seyt. † Wy mogen wel vlieden, maer niet ontulieden. Daerom wy moeten al comen daer wy zijn moeten. Ick en dacht niet, dat ic te Leyden een geluckighe reyse hebben soude. Ende doen vraechde de ander dienaer oft ick bouen by de ander gaen woude. Ic dacht, het is so quaet alst worden mach, ende ic ginc bouen, ende doen sloten sy de duere achter mi toe, ende de eene ginck om den Schout, ende een weynich bouen zijnde, ende onse vrienden sprekende, so ginc ick weder beneden, doen deden si de duere open, ende daer stont de nacht Schout voor de duere. Doen seyde hy: Ghy moet hier een weynich blijuen: Doen vraechde ick, oft ick bouen gaen wilde. Hy seyde: Jae. Doen seyde ick: ‡ Christus die hadde twelf Apostolen, ende deen was een Judas, maer hier en wasser maer twee, ende deen is een Judas. Nv wel aen, de Heere sy gheloeft van zijn ghenade, ende niet lange toeuende, doen sloten sy my bouen alleen, ende ic begost terstont te singen dat Liedeken: * O waerheyt, hoe zijt ghy nv vertreden 1). Maer ick en hadde niet langhe respijt, want daer quam soo veel volcx, ende terstont quamen sy ende benamen my mijn Testament, ende dat Liedeken van onse vier Vrienden, dat ick ghemaeckt hadde 2). Doen sloten sy my beneden by E. S. Ende niet langhe duerende, so quam de Schout met den geheelen Raet, ende de Poorten worden ghesloten, ende men seyde, daer wasser een dozijn binnen Leyden, ende sy waren so neerstich, meynende dat sy een groot Hans oft Capiteyn hadden, eylaes neen sy. Doen vraechde de Schout. Waer is v rappier 3)? Ick antwoordde: Mijn Meester en heeft my geen rappier leeren dra// +ghen. Schout. Wie is v meester? Adriaen. † Christus is mijn meester. Schout. Christus is ons alder meester. Adriaen. Waer Christus v meester, ghy en sout v niet veruorderen teghen hem te vechten, maer ‡ het sal v hert vallen teghen den prickel

te stooten. Schout. Dat coemt op ons. Doen vraechden sy waer ick gheslapen hadde. Adriaen. Ick hebbe wel geslapen, hebt ghy qualijck geslapen? Schout. Neen, ic salt v doen seggen. Doen vraechde een van de heeren, oft ic verdoopt was. Ick seyde neen, ic ben eens * recht gedoopt. Schout. Wie heeft v ghedoopt? Doen vraechde ick, oft hy oock gedoopt woude wesen. Schout. En schaemt v niet te seggen, ick sal v wel seggen, waer ende van wien ick ghedoopt ben: Hier in S. Peters Kercke. Adriaen. Wilt ghy mede ghedoopt zijn, so sal ickt v wel seggen. Schout. Daer en heb ick noch geenen moet toe. Adriaen. Ghy en zijt daer ooc noch niet bequaem toe. Schout. Waer is de knecht metten Hoet, die met v ginc? Adriaen. Ic en weet van geenen knecht met een hoet. Schout. Wy hebben hem met v sien gaen. Adriaen. Heer Schout ghy liecht, ende zijt ghy Christus dienaer, so * en behoort ghy niet te lieghen. Doen deden 1) sy my dat Liedeken van de vrienden, ende vraechden my, wie dat geschreuen hadde. Ick seyde: Ick hebbet gheschreuen. Doen vraechden sy oft ict ooc gedicht hadde. Ick seyde: Ick hebt geschreuen, maer ick en seyde van gheen dichten. Doen seyde de Onderschout. Ghy waert een vrijdage tot mijnent, ende ghy seyt 2) my een Refereyn van Maria Magdalena. Adriaen. Ghy hebt ooc gelogen, want mijn Meester en heeft my gheen Refereynkens gheleert. Onderschout. Oft een Vermaninge. Adriaen. Ten // + is so niet. Doen seyden de Dienaers, ende meer andere: De knecht is droncken. Ja lieue Vrienden, doen worde ic denckende om de woorden Petri, Act. 2 *. Hoe die droncken waren, also ic ooc, want ic en hadde bier noch broot gheproeft vanden gheheelen daghe. Doen souden sy weder wech gaen, ende sy en wisten gheenen raet met my, waer sy my leggen souden, want Jan van Delft de dienaer seyde: Het is redelijck met E. S. nv sal hem dit boefken weder verderuen. Maer sy leyden my daer noch by. Dit ghebuerden al te samen op den selfden Maendach als ick gheuanghen was.

§ Donderdaechs daer nae, quam de Schout met twee Schepens, ende eenen Commissarius wt den Hage, ende my veel vragende, ende niet willende seggen, ende noch vragende waer ick geslapen hadde, ende niet begeerende te seggen, Ende noch veel andere saken, die te lanck waren te verhalen, noch vragende: Kent ghy Gielis van Aken wel? Ic seyde: Ic en heb mijn leuen te Aken niet geweest 3). Daer lange op vragende, doen seyde ick: Ick

kenne hem. Doen vraechden sy waer ick by hem geweest hadde. Ick seyde: Ick en sout v niet connen wijsen. Dat bleef daer staen. Doen seyden sy: Men salt v wel doen seggen. Doen seyde ick: Mijn heeren, ick hebbe my altijt ghemijdt om niet veel te weten, op auontuer, oft ick geuangen worde, dat ick niet veel en hadde te seggen. Doen leyden sy my de Brieuen voor, die ick haer gesonden hadde, ende dat Liedeken, ende sy sagen wel dat het een schrift was, maer ic en beleedt dat niet 1). Ick dachte, ick sal noch vroech genoech comen, want ick moet haer doch wat seggen, als sy my pijnigen, want de sake ginck my seluen aen, ende daerom en // + versweech ick dat niet, doen ick gepijnicht worde, maer van anderen en hadde ic geen beuel, om die te belasten, ende ooc so en begeerde ick niet te willen weten, waer de Vrienden woonden, als ick yemant sprac. Ende weet lieue Vrienden, van dese sake is groot gebreck onder sommige, die altijt vragen na deen ende na dander, ende alsmen dat niet en seyt so en nemen zijt niet wel. Och lieue Vrienden, wist ghy wat een lijden dat het is, als ghy geuangen sout zijn, ghy en sout so niet vragen. Daerom wilt ghy wat vraghen, so vraecht na dat gelooue, twelck v siele mach salich maken. Siet mijn lieue Vrienden, wilt dit ten besten nemen, want ic hebbe v dit wt liefden geschreuen. Ende alle de pijne die ic geleden hebbe, dat is om ander te weten 2). Dus weet ghy luttel, te minder hebt ghy te antwoorden. Doen besach de Commissarius mijn Testament, ende hy seyde: Dit is een verboden Testament. Ick seyde: Daer hebt ghy ooc ghelogen. Doen sweech hy stil. Ende den auont quam. Doen ghingen sy wech, ende beloefden my een dageraet 3).

§ Saterdaechs smorgens quamen si alle voor acht vren, ende sy brachten my in den Pijnkelder, ende daer was de Buel. Doen vraechden sy my, oft ick niet anders bedacht en was, om te seggen. Ic begost haer te vermanen. Doen seyden sy: Wy en zijn hier niet gecomen om van v gheleert te zijn, dan wy vragen v oft ghijt seggen wilt. Ende mijnen sin en stont soo niet. Doen ontcleede my de Buel, ende hy bant mijn handen op mijnen rugge, ende daer was een wijndaes, ende sy bonden eenen block aen mijn beenen, ende also ophalende, lieten sy my so hangen. Doen vraechden sy my int hangen, ende ic en sprac niet, ende weder neder latende, vraechde de Schout, // + waer ick ghewrocht hadde, sint

dat ick wt Vlaenderen geweest was. Tot Delft, seyde ick. Sy noch meer vragende, Ic niet begeerende te seggen, doen haelden sy my weder op, ende sy bonden tblock af, ende de Buel leyde een hout oft ijser tusschen mijn beenen, ende daer ginc hy op staen, ende mijn beenen waren te samen gebonden, neder latende, vraechde de Schout, oft ick niet gheweest en hadde te Leyden op een seker tijt die hy noemde, met noch ses van mijn vrienden. Ick en beleedt dat niet. Doen tooch de Buel my weder op, ende sy hadden mijn ooghen verbonden, ende sy namen roeden, ende gheesselden my. Neder latende, seyde de Schout: Segt dat, oft ick salt v seghen. Ick en begheerde niemant te belasten. Doen haelden sy my weder op, ende togen my by mijnen baert, ende by mijn hayr, ende op mijnen rugge slaende ende geesselende, maer ic en sach niet, om dat mijn oogen * verbonden waren, wie dattet dede. Sy mochten ooc geuraecht hebben: † Wie heeft v daer geslagen. Somma, dat ic met seuen oft met acht roeden geslagen was. Ende si mi neder latende, ende ic in lange niet antwoordende, so begoten sy my met water, vreesende van beswijmen, ende int hangen hadden sy my ooc begoten, ende ic neder sittende, in lange niet sprekende, soo seyde de Schout: Ghy en willet niet seggen, ick salt v seggen: Ghy hebt tot Steuen Claesz geslapen. Adr. Dat is waer. Schout. Ghy hebt hier voor de geuanckenisse geweest met noch ses van v vrienden, ende hebt de gheuanghenen ‡ vermaent, dat sy vromelijc strijden souden, ende dat sy by haer gelooue blijuen souden, ende ghi zijt gegaen ende hebt een schuyt ghehuert voor ses stuuers: Wat was dat voor een knecht die de schuyt toe hoorde, ende de knecht die in de ander // + schuyt was, die de Schipper een halue stuuer gaf, daer hy zijn kist aen bestaeyde 1), om dat hy met v varen soude. Ende hy wist al hoe de knecht hiet, ende wat wy gedaen hadden dat wist hy oock al, ende hoe datter een vrou met ons was, ende hoe wy gelesen hadden, ende hoe datter twee metten blooten hoofde saten, ende waer wy op gegaen waren. Doen seyde ic, dattet so was, ende so schreuen zijt, maer ick ontschuldichde die twee, van de gene die in de schuyt waren, maer ten baette niet, dat bleef daer staen. Doen thoonden sy my de Brieuen, tot vier oft vijf toe. Ja (seyde ick) ic hebse geschreuen. Doen seyden sy: Dit is de Placcaet schrijuer, dat en behoort ymmers niet, seyden de Schepens, dat ghy den Keyser so neder set. Doen seyde ic: Ic en sette den Keyser niet neder, hoe

groot de Keyser is, de opperste Keyser is noch grooter. Brengt my eenen Bibel, ick salt v bewijsen, dat ick geschreuen hebbe. Doen seyden sy: Waerom hebt ghy dese Brieuen geschreuen? Ick seyde: Ick hebse gheschreuen, om dat my iammerde, ende dat ghy uwe vingeren niet meer bebloeyt en sout maken, ende ghy eens boete sout doen, * als die van Niniue deden. Dat bleef daer staen. Doen vraechden sy, wat ic hielt vant Sacrament des Altaers. Ic seyde dattet niet en docht. Vrage. In hoe langhe en hebt ghy daer niet gheweest? Antw. In vier Jaren niet. Vraghe. Hebt ghy soo lange van desen ghelooue geweest? Antw. Neen. Vrag. Waerom en ginct ghy dan daer niet? Antw. Wt onuerstant 1) wist ick wel, dattet niet en docht. Doen gingen sy loopen. Sy hadden met my doende geweest van acht vren tot half tweluen toe, smiddaechs.

Dit is mijn reden die ic hadde, lieue vrienden, en versaecht v niet, al ist wat strenghe // + geschreuen 2), ‡ de Heere helpt den zijnen wel, had ‡ de Heere my niet geholpen, ten hadde niet mogelijck geweest om te dragen, maer * wy vermogent al door dien, die ons machtich maect, de welcke is Christus. Ende gelijc het † lijden Christi veel ouer ons coemt, so coemt des troosts veel door Christum. Hier by wil ick dit laten. ‡ Ick drage de litteeckenen (daer Paulus af spreect) in mijn lichaem.

§ Sondaechs smorgens quamen sy, ende lasen mijn examinacie op, ende vraechden oft so was. Doen wert ick gedachtich, dat vanden Propheet gheseyt is: * Het zijn Woluen aen den auont, die totten morgen niet ouer en laten blijuen, Ja die met haren † voeten snel loopen om onschuldich bloet te storten. Doen seyde ick tegen den Schout, oft hy noch niet schier versaet en was van dat onnoosel bloet, dat hy so neerstich was inden wech der ongerechticheyt. Doen seyde hy: Ick en doode v niet. Ick seyde: Skeysers Mandament doot ons, maer ghy sout dan te vreden wesen met het gene dat ghy hebt, ende niet na meer vraghen. Waer mede wilt ghy bewijsen, dat ghy ons moecht dooden. Daer staet gheschreuen: ‡ Ist dat ghy v Broeder siet sondigen, so straft hem tusschen v ende hem alleen, wil hi v dan niet hooren, so neemter noch een ofte twee tot v, wil hy dan noch niet hooren, so segget de Gemeynte, wil hy dan niet hooren, so hout hem als een Heyden, iae als een openbaer sondaer. Daer en spreect de Schriftuere van gheen dooden. Schout. Wy hebben al ander Schrift, daer Pau-

lus seyt: * De Ouericheyt en is niet te vergeefs geset, want Godt heeftse selfs geboden. Adriaen. Ja, † den goeden tot bescherminge, ende den boosen tot straffinge, maer my dunct dattet al verkeert is, dat den goeden // + tot straffinge is, ende den quaden tot bescerminge. Schout. Wy sullen v wel bewijsen dat wy v dooden mogen, met Boecken. Adri. Dat en sult ghy niet doen metten Euangelio. Ondersch. Wat weet ghy dattet den Euangelium is? Adri. Daer staet geschreuen: ‡ Betert v, ende gelooft den Euangelio. Onders. Daer zijn acht Euangelien geschreuen. Adr. Ick ben wel te vreden met de vier, connen die my niet leeren, de ander en souden my niet leeren. Sch. Adriaen Cornelisz, wilmen v Gheleerden beschicken, dat ghy v laet onderwijsen met des Heeren woort? Adri. Ic wil my wel laten onderwijsen met des Heeren woort. Schout. Dat is wel gesproken. Adr. Ick en wil met haer niet spreken, ten si dattet gesciede in presencie van de Wet, ende int bywesen metten genen die met my geuangen zijn. Dat en behaechde haer niet. Doen gingen sy wech, ende de Schout voer terstont na Delft.

§ Drie weken daer na quam de Schout in de stock, daer wy saten onder ons drien, ende hy vraechde, oft ons niet schier en begonste te verdrieten. Wy seyden: Neen. Doen seyde ic: Jacobus seyt: * Neemtet voor een exempel ongemack te lijden. Het verwonderde haer, dat wijt so cleyn achten. Doen seyde ick tot den Schout: † Gelijc des lijdens Christi veel ouer ons coemt, so coemt ooc des troost veel door Christum. Schout. Ic soude meynen, dattet v al soude verdrieten. Adr. Begintet v ooc niet te verdrieten, dit ‡ bloet te storten? Hy en antwoorde niet. Doen vraechde hy, oftmen ons Geleerde bestellen wilde. Wy seyden: * Wy willen altijt wel onderwesen zijn met des Heeren woort. Schout. Men sal v anders niet onderwijsen dan met des Heeren woort. Antw. Wy willen ons gelooue altijt geuen om een beter, op datmen niet en seyt, dat wi // + † opstinaet staen, ende so behoorden hoorden ons wederpartije oock te doen. Schout. Dat is so, laet v onderwijsen, op auontuer, oft v blijuen hier niet lange en waer. Adriaen. ‡ Ghy en weet niet, oft v blijuen hier lange sal zijn. Ende al zijn wy nv * als verlaten, de Heere sal ons haest ghenadich zijn. Dat bleef daer staen. Doen seyde hy: Men sal v yemant bestellen. Doen riepen wy hem toe, int afgaen vande trappen, dat hy eenen Bibel mede soude brengen, oft een Testament.

§ Achter den Noen quam daer een Pape met twee dienaers, ende hy quam so * schoon voort, ende hy dede zijn Cremerie voort 1),

ende meynde wat te vercoopen, ende hy sprack so lieflijc. Ende als daer een wt ons op sprack, doen bracht hy veel voort. Doen seyde ic, dat ons de Heere ghewaerschout hadde † voor den deessem der Phariseen, ende voor den genen die in lange cleederen wandelen. Pape. De cleederen en sullent niet doen. Doen seyde ick, dat haer dingen niet en dochten, Kinderdoop, Clocken luyden, Misse, ende al haer lueren 1). Doen sprack hy daer op, dat heylige Doopsel der kinderen, dattet recht was. Ic vraechde, waer dattet recht beschreuen stont. Pape. Tot den Corinthen in den eersten Brief, int 16. Capittel. Adriaen. Daer staet ‡ Stephanens huysghesin zijn de eerste in Achaia, die haer totten dienst der Heyligen begeuen hebben, dit en conden ymmers geen kinderen wesen, de kinderen en connen hen niet begeuen totten dienst der Heyligen, maer men moet de kinderen selfs dienen. Vanden * Stockmeester met zijn huysgesin vraechde hy ons, oft daer geen kinderen en waren. Ant. Neent. Pape. Wat weet ghijt? Adri. Daer staet also geschreuen: De Stocmeester verblijdde hem, dat hij in Christum Jesum // + geloouich gheworden was met zijn geheel huysgesin, de kinderen en connen haer niet verblijden vant gelooue, want sy en hebben geen gelooue. Doen was hy oock daer wt, desgelijcx van ‡ Lydea de purpur vercoopster voer hy ooc so mede. Pape. Doen ic ionc was, doen hadde ic mijn gelooue also volcomelijc als ic nv doe. Adri. Wat seyt 2) ghy doen? Doen antwoorde hy my niet. Ende hy seyde: Doen ic geboren wert, doen hadde ick de hant, ende ic en wistet niet, also ooc mijn ghelooue, dat was in my verborgen, ende de erfsonden die ick hadde, die worden daer mede wech genomen door de herboorte des waters, die daer op de Vonte gheschiet. Doen vraechde ic hem, oft het water voor hem gecruyst was, oft Christus. Pape. Christus. Adri. Nochtans soect ghy salicheyt int water. Daer sweech hy op. Doen vraechde Dierick Jansz waer dat geschreuen stont, datmen de clocken doopen sal. Pape. Dat is van de heylige kercke ingestelt. Ende noch van dat Mis doen. Doen seyde hy, dat hy God inde Misse hadde in vleesch ende in bloet lichamelijc. Doen seyde ic, dat hy een * verleyder was. Pape. En heeft God niet geseyt: † Neemt, eet, dat is mijn vleesch, ende drinct, dat is mijn bloet, ende so dicwils als ghi van desen broode eet, so sult ghi des Heeren doot vercondigen? Daer hadden wy veel spraecx af. Doen vraechde ic hem, oft hy ooc wel gelesen hadde int. 1.Tim.4. Pape. Ja ic. Doen

vraechde ic, oft hy een Testament mede ghebracht hadde. Pape. Ja, hier is een Testament in Latijn. Adri. Wy en hebben in geen Latijnsche hooge scholen school ghelegen, dan in dat hooge vermaerde school des Euangelijs, daer de geest ‡ Gods leermeester af is. Hy seyde, hy sout wel in duytsch lesen. Doen las hy van die // + daer * verboden te houwen ende te trouwen, ende verbieden de spijse. Doen vraechde ick, van wien dattet gesproken was. Hy seyde, hy en wist dat niet. Adri. Sijt ghy een Leeraer, so behoort ghy dat wel te weten. Pape. Jae, het staet van de eyndinge der werelt. Adri. Daer staet vande laetste tijden, wilt ghy nv seggen, dattet de * laetste tijt niet en is? Doen sweech hy, ende seyde, dat hy dat houwelijck niet verboden en hadde, noch de spijse. Doen seyden wy: V Vader heeftet gedaen, namelijc de Paus. Ende ghi hebt met † Haman wt geweest om Mandamenten te vercrijgen, om ons ende den onsen te dooden, ende ghy hebt den Keyser mede helpen gheuen thien duysent ponden siluers 2). Pape. Ic en doe niet. Adri. Sijt ghy Christenen, de Christenen en behooren niemant te veruolgen. Pape. Wy en veruolgen v niet. Doen vraechde ic hem, oft de Christen Ghemeente veruolchden, dan oft sy veruolch leet. Pap. Sy ‡ lijt veruolch. Doen vraechde ic, waer hy veruolch leet, oft wijt niet en zijn, die veruolch lijden. Pape. Wy lijden veruolch vanden Duyuel. Doen vraechden wy, waer dattet geschreuen stont, datmen ons dooden mochte om onse gelooue. Doen seyde hy, dattet gheordineert was om die quade Seckten. Wy seyden: Wy en staen gheen Secten toe 3). Pape. Men vermoedet, oft oock met v so gaen mochte. Doen seyde Dierick Jansz: Hangtmen wel een man, die men vermoedet dat hy ghestolen heeft, sonder dat gedaen te hebben? So en mochtmen ons ooc niet dooden, eer dat aen ons beuonden wort. De Pape ginc ten laetsten, ende wy hadden hem met vele dingen, daer hy geen verstant af en hadde. Ende ick seyde, dattet een was, die God van sijn eere beroofde, door haer biechten 4), dat sy de * sonden willen ver// +geuen, daer was hy oock in geslagen, ende doen ginc hy wech. Ende ick hope dat wy onse offerhande haest doen sullen met malcanderen.

Och mijn lieue vrienden, siet doch toe dat ghy * malcanderen

doch waer neemt 1), ende voorsichtelijck wandelt, want de menschen zijn so ontstelt 2), ende sy doen so groote neersticheyt om onsen broeder 3), waer hy is. Hierom wandelt hier wat wijselijcker in, dan uwer sommige doen, want lieue Vrienden, sy souden leelijck met hem handelen, waert dattet de Heere toe liet, als sy hem hadden: Daerom neemtet ten besten, want daer zijn soo weynich † Arbeyders inden oogst. Daerom die nv inden oogst zijn, die neemt waer, dat ghy die besorcht 4). Ende noch lieue vrienden, als ghy by den anderen coemt om van des Heeren woort te spreken, so en ouerbrengt v tijt niet met onnutte clap, ‡ ende met ouder Wijuen fabulen, maer oeffent v inder Godtsalicheyt, * op dat ghy muecht wederstaen in den quaden dach, ende in allen dingen beschut staen, ende zijt altijt neerstich dat ghy met eeren † timmert den gheestelijcken Tempel tot op de toecomst ons Heeren. ‡ Die heylich is, werde noch meer heylich, die reyn is, werde noch meer reyn, ghelijck Paulus schrijft totten * Thessalonicensen, dattet haer niet noot en was te schrijuen, maer hy seyde dat sy noch oueruloediger worden souden, alsoo ooc ghy lieue Broeders. Leest de vermaninge die ic v geschreuen hebbe, de welcke v wel sal vertoont worden. † Groet my alle de vrienden inden Heere, bysonder G. onsen broeder 5) eenen getrouwen dienaer, ende si groeten hem alle die inde banden zijn, ende alle liefhebbers der waerheyt doen si ooc groeten. Sijt den Heere beuolen, ende weet dat wy noch alle wel gemoet zijn, de Heere sy geloeft altijt. //

+MIJn lieue vrienden, ick moet v noch een weynich schrijuen, dat Pappier hier voor viel my al te cort, want lieue vrienden, dat pappier is al diere als wy in banden zijn, maer mits dat Habacuc 6) my noch wat pappiers brachte, so schrijue ic v noch een weynich van sommige saken, die wy in de geuanckenisse hadden, die hier voor vergheten zijn. So ist ghebuert, dat de dienaer die

my verraden hadde, die quam ons teten brengen. Doen vraechde ick hem, oft ic hem in eenige saken misdaen hadde, dat hijt my wilde vergeuen, ende ick sprac hem so dicwils so vriendelijc toe, als ick conde, dwelc * ons oock gheboden is. Doen seyde hy: Ghy en hebt my niet misdaen, noch gheen vanden uwen, † doort lieflijck spreecken ende liefde toonende, schaemde hy hem, dat hy my verraden hadde, ende dat ick hem noch so lieffelijck toesprack.

§ Noch sommige reden vanden Pape die daer quam om ons te onderwijsen. So vraechde ick hem oft hy oock gelooue hadde. Hy seyde: Ja. Adria. Sout ghy hier by ons in den stock sitten een maent, ic dencke dat ghy v gelooue wel verloochenen sout. Pape. Ic en soude mogelijc niet. Doen begost hy vant gelooue te spreken, ende hy seyde dattet gelooue onbegrijpelijc was. Ic seyde: Isset gelooue onbegrijpelijc, hoe connen wy dan salich worden? Doen was hy geslagen. Doen verhaelden wy een weynich vande Sendinge der Predicanten, ende hoe Paulus seyt, dat de ‡ Leeraers zijn sullen onstraffelijck, ende voortgaende de reden volgende, dat sy sullen zijn gastvry. Doen seyde ic: Ghy sout al lieuer te gast gaen, dan ghy yemant hebben sout te gast. Ende een ontfangher der vreemden. Doen seyde ic: Oft ic tot uwent quaem // + sout ghy my wel willen ontfangen? Pape. Mogelijck ia. Wy hadden noch spraec van den kinderdoop, dat woude hy beweeren met de Huysgesinnen. Doen vraechde ic hem tot wien dat de Schrift spreeckt, ende † spreecktse niet totten ghenen, die † ooren hebben om te hooren, ende herten om te verstaen? Pape. Ja. Doen vraechde ic hem, oft den kinderen eenighe Schrift toe quam. Pape. Neen. Adriaen. Coemt den kinderen geen schrift toe, so en coemt haer oock geen Doope toe. Doen was hy bestrict, ende doen hadde hy wt met zijnen kinderdoop. Hy sprack noch van Christus * vleesch te eten, ende zijn bloet te drincken, hoe Christus zijnen Apostolen vleesch gaf van zijnen vleesche, ende bloet so wterlijc te drincken, Doen seyde ick, dat hy erger was dan de Joden. Pape. Waerom? Adriaen. De Joden murmureerden daer op, ende seyden: Hoe can ons dese zijn vleesch gheuen te eten? Ende ghy coemt nv ende willet so op eten. Verstaet vastelijck, Christus en heeft die reden 1) niet gesproken als ghyse treckt, seyde ick tot den Pape. Somma, hy hadde geerne met eeren wech geweest, want zijn Cremerie en mocht niet ghelden

§ Een Liedeken van Adriaen Cornelisz, Na de wijse, Vanden 106. Psalm. Ofte Ghepeyns, gepeyns, &c.
 
* DAnct Godt, en wilt zijn lof verbreyden
 
Wiens wercken zijn by ons openbaer
 
Adriaen Cornelisz quam tot Leyden //
 
+ † Om zijn vrienden te besoecken daer
 
Sijnde in bandt // der liefden brandt
 
Die heeft hier desen iongen
 
Man vrijmoedelijck toe gedrongen
 
En Judas was ter baen
 
Die sprack tot hem met looser tongen
 
Dat hy te stouter is in ghegaen.
 
Hy quam by zijn susters gestreecken
 
Mocht hem daer weynich vermaecken mee
 
Want Jan van Delft ginc eenen spreecken
 
Dien hy wat in zijne ooren see
 
Daer ginc een snel // doen sachmen wel
 
Hoe Adriaen was geuaren
 
Door dese twee valsche Dienaren
 
DOnderschout doen ter tijt
 
Dien lietmen dat terstont verclaren
 
Dus is hy daer verschenen subijt.
 
Adriaen was daer hy moest blijuen
 
Ende wert daer vast geset met een
 
Maer een Liet hief hy op met verstijuen 1)
 
‡ O waerheyt hoe zijt ghy nv vertreen
 
Twas al verstoort // men sloot Stadtpoort
 
Den Raet quam toe gheloopen
 
En tvolck van alle cant met hoopen
 
Den roep was ouer al
 
Datter waren van die weerdoopen
 
Vergadert een dozijn int ghetal
 
Als sy van hem veel wilden weten
 
Ende hy haer niet seggen en wou
 
So werdet onder haer ghesleten 2)
 
Dat de Hencker hem pijnigen sou
 
Hy begonst haer // vermanen daer
 
Maer Antichrist ghesonden
 
Dienaers, * die haetten zijn vermonden
 
De Buel Adriaen wt trock
 
Op den rug zijn handen ghebonden
 
Hinck hy hem aen zijn beenen een block
 
Opgehaelt lieten sy hem hangen
 
Hebbende een wijndaes daer toe bereyt //
 
+Doen vraechden sy hem met verstrangen 1)
 
Maer hy en dede haer geen bescheyt
 
Daer na sy weer // lieten hem neer
 
Maer als hy niet antwoorden
 
Sy bouen maet op hem verstoorden.
 
Een instrument ghevat 2)
 
De Buel halende hem op met coorden
 
Tradt swaerlijc tusschen zijn beenen dat.
 
Het was haer seer pijnlijck om dooghen 3)
 
Dat hy haer niet te wille en sprack
 
Want sy verbonden noch zijn oogen
 
En haelden hem wederom op strack
 
† Sloegen zijn lijf // met roeden stijf
 
By den hayr sy hem pluckten
 
En by zijnen baerdt sy hem ruckten
 
O pijne en smaet vileyn
 
Maer die Woluen dat niet geluckten
 
Want vant Schaep cregen sy niet certeyn.
 
Als nv de vre was gecomen
 
Dat hy besueren 4) soude den doot
 
Bereyt daer toe gelijck de vromen
 
Viel neer op zijn knyen, badt deuoot
 
Na Christen aert, // en onueruaert
 
Is Gods vrient opgeresen
 
En zijn Offer volbracht mits desen
 
Gheuende zijnen gheest
 
Tot lof end eere Godts gepresen
 
Is zijn lijden ende doot geweest.
 
Alsmen oueral heeft geschreuen
 
Duysent vijfhondert en ten ent
 
Noch tweenvijftich daer beneuen
 
Doen heeft Adriaen Gods woort bekent
 
Tot Leyden stout // voor ionck en out
 
Stantachtich van gemoede
 
En bezegelt met zijnen bloede
 
Vrienden voorbeelt neemt hier
 
Dat ghy in druck v hout aent goede
 
Want ‡ God staet by in water en vyer. //

Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

plaatsen


datums


lied