Het Offer des Heeren

[p. 121]

§ ⁺Dit is eenen Brief van Jannijn Buefkijn, diemen noemt, Hans keescooper, inder geuanckenis geschreuen te Gent, Anno. 1550 ¹⁾.

EEn ^† salige wandelinge, ende een leuendich geestelijck gelooue, hope, ende een warachtich Euangelijs betrouwen tot God den Vader, ende den Heere Jesum Christum, onsen ^* eenigen hulper ende salichmaker, wunsche ick mijnen beminden vrienden tot een blijde tijdinge ende vriendelijcke groete, op dat ghi door het selue gelooue ende betrouwen tot God ^† opwassen muecht in een nieu reyn leuen, welc leuen gespoort ²⁾ ende rijckelijc geuonden wort int heylich Euangelie. O salich zijnse, die haer ^† reynigen ende heyligen na het inhout des Euangelijs, ^† sonder welcke reyniginge ende heylichmakinghe niemant God noch den Heere sien en sal. Dus doet den raet des Heeren Jesu, hy seyt: ^† Ondersoect de Schriftuere. Ende anders en heb ic niet gedaen, gelijc ic ende die met my geuangen zijn, voor de Heeren des Keysers Rade geseyt hebben, ende connen ons metter waerheyt niet beschuldigen. Sy hebben ons gheuraecht, deen na den anderen, my ten eersten, oft ic gedoopt was. Ic seyde: Ja mijn Heeren. Vrage: Hoe lange is dat geleden? Antwo. Vier iaer mijn Heeren. Vrag. Wat hout ghi van uwen doopsel in uwen iongen tijt? Antw. Gansch niet mijn Heeren. Vrag. Van den Sacramenten der Priesteren, gelooft ghy // ⁺ niet dat daer vleesch ende bloet is, ende dattet God is? Antw. Neen ic mijn Heeren, wat soude dat vleesch ende bloet zijn, ende God (seyde ic voor de Priesters ^* Jesabels) legter mi hier dese tafel vol, ick salse al wech blasen datse stuyuen, so en zijnt dan geen Goden, men can God niet handelen, noch lichamelijc eten. Doen vraechden sy, oft ick daer by bleef. Ick seyde: Ja ic mijn Heeren, tot dat men my beter bewijst metter Schriftueren.

+ Fol. 45 v^o.

1) Te gelijk met den voorgaanden, Hans van Overdam, gevangen genomen en verbrand.

† 1.Pet.1.b.15.

* Luc.2.b.11.

† 1.Petr.2.a.2.

2) Gespeurd, gevonden.

† Apo.22.b.11.

† Heb.12.c.14. 1.Joan.3.a.3. Phil.1.d.27. Rom.12.a.1.

† Joan.5.d.39.

+ Fol. 46 r^o.

* 1.Re.18.b.19.

[p. 122]

Doen was ick van den Raet wech geleyt, ende een ander voort gehaelt, ende hebben tot thien also beleden, waer af den eenen van de thien niet ghedoopt en is, ende heeft beleden dattet recht ende goet is, ende seyde, hoe dat hy eens is geweest by den Leeraer om ghedoopt te zijn. Doen vraechden hem de Heeren: Hoe quamt dat hy v niet en doopte? Soo seyde desen persoon (ende is noch een ionc geselleken ende een vriendelijc kint) Mijn Heeren, doen de Leeraer ¹⁾ my het ^† gelooue voor leyde, my onderuraecht hebbende, mercte wel dat ick noch ionc in het verstant was, beual mi dat ic de schriftuere noch meer ondersoecken soude. Doen begeerde ic, dattet geschien soude. Doen vraechde hy my, oft ick wel wiste, dat de werelt sulcke menscen doodet ende verbrant. Ic seyde: Ic wetet wel. Doen seyde hy my: So bidde ic v, dat ghi op dees tijt hier mede paciencie hebt, tot dat ic op een ander tijt wederom come, ^† Ondersoect de schriftuere ende bidt den Heere om wijsheyt, want ghy zijt noch een ionc man. Ende so schien ²⁾ wy. Doen vraechden de Heeren: Ist v dan leedt, dat ghy niet gedoopt en zijt? Hi seyde: Jaet mijn Heeren. So vraechden sy noch: En oft ghy nv niet gheuangen en waert, sout ghy v laten doopen? Hy seyde: Jae ic mijn Heeren. Doen wert hy vanden Raet geleyt. Nv // ⁺ siet lieue vrienden, dit zijn schoon teeckenen ende miraculen, doet uwe oogen open, dat sulcke ionge menschen haer seluen voor die waerheyt, haer lichamen inder geuanckenisse, ia inder doot geuen. Den Heeren is geseyt dat si alle hare geleerde voortbrengen souden, men sal haer lieden bewijsen metter waerheit dattet al ^* valsche Propheten zijn, ende dat si de werelt bi na M.CCC. Jaer ³⁾ met hare valscheyt bedroghen hebben, ende lieuer int openbaer op een Scauot int midden der Merct met haer spreken dan int heymelijc, ende de Papen en willen dat niet doen, si soudent haer lieuer veel laten costen. Also zijn alle geleerde beroepen geweest tot disputeren, in die consistorie present alle de Heeren van den Rade, ende daer oock vier die principale geleertste Papen van Gent by waren. Ic hebt gehoort, want ic wasser present bi.

Dus ^* ondersoect de scriftuere, die de Heere v gebiet te ondersoecken, ende daer na te doen, op pene van uwer sielen verdoemenisse,

1) Deze leeraar, die rondreisde om te doopen, waartoe alleen mannen van zijne positie de bevoegdheid hadden - in het Noorden heetten deze steeds ‘oudsten’ of ‘bisschoppen’ -, had dus bezwaar er tegen gehad aan dezen broeder den doop te bedienen wegens diens jeugdigen leeftijd, weinig grondig geloof en uit vrees dat de jonge man geen waarborg bood van volstandig te zullen blijven.

† Mat.16.b.15.

† Joa.5.d.39.

2) Scheidden.

+ Fol. 46 v^o.

* Jere.14.b.13.

3) Bedoeld is: sedert den tijd van Konstantijn.

* Joan.5.d.39.

[p. 123]

ende int ^* eewige vyer geworpen te zijn, daer eewich wesen sal ^† schreyinge der oogen ende cryselinge der tanden, Welcke scriftuere v die Papen verbieden te lesen, op de pene, hier v leuen lanc ^* gehaet te wesen van alle menschen, ende v lichaem aen eenen staec verbrant te wesen, dwelc seer haest gedaen is, somen siet. Dus doen wi lieuer dat de Heere gebiet, al zijn wi eenen cleynen tijt ^† versmaet, ende van den menscen wt deser ellendiger werelt verworpen, ende rusten inden Heere, dan te doen dat de ^† menschen gebieden, ende den eewigen tijt Gods viant te zijn in die afgrijselijcke Helle. ^† Dus ondersoect de scriftuere met een gerechtich herte tot Godt, die Heere sal v verstant gheuen. Die Heere sy met v. Mijn liefde wunsche ick v. By my Jannijn Buefkijn, geuangen te Ghent, om dat ^* ghetuyghenisse Christi. // ⁺ Ick wensche salicheyt allen den ghenen, die den Heere van ongeueynsder herten soecken. Ghescreuen int duyster met arm gereetschap.

§ Hier na volcht, hoe dese twee voorgaende, te weten, Hans van Ouerdamme ende Hans keescooper ter doot gegaen zijn.

ALs dese twee Schaepkens verwesen waren, sprack de Procuruer Generael. Dat ghy als Ketters verwesen zijt, is daerom, datter diuersche Gheleerde met v ghedisputeert hebben, ende ghy en hebt v niet willen laten onderwijsen. Hans van Ouerdam. Mijn Heeren hadden wij moghen int openbaer disputeren, men soude wel ghesien hebben wat gheleerde dat geweest zijn. De Procureur Generael. Tis nv al te laet, tis nv al te laet. Doen worden sy beyde wech gheschickt ende ghinghen met lachenden monde, Hans van Ouerdam segghende: Jae iae, tis nv al te laet. Ende Hans keescooper had hem met Hans van Ouerdam besproken, dat hy opt Schauot zijn onderhosen soude wt trecken ende terwijlen soude Hans van Ouerdam, met tvolck spreken, twelck alsoo gheschiede. Doen die scherprechter Hansken helpen wilde, begeerdet Hansken alleen te doen, om dat Hans van Ouerdam te langher totten volcke spreken soude. Dit gheschiet zijnde, zijn si elc aen een staec gestelt, ende hebben haer lichamen Gode op geoffert. //

* Mat.3.b.10.

† Luc.13.c.26.

* Mat.24.a.8.

† Mat.5.a.11.

† Osee.6.a.2.

† Acto.17.b.11.

* Apoc.1.a.9.

+ Fol. 47 r^o.

[p. 124]

§ ⁺Een Liedeken van Hans keescooper. Na de wijse. Vanden 29. Psalm. Ofte, Genade ende vrede ¹⁾.

 

O Heer v wil ick louen

 

Ghy die v ledekens al

 

^* Toeseynt stercheyt van bouen

 

Hier in dit aertsche dal

 

Dat sy vast staende blijuen

 

Tegen den quaden hoop

 

Als haer de boose drijuen

 

Hebben tot v een loop.

 

Siet doch wat vromer Helden

 

Verschenen daer te Gent

 

Hoeseer datmense quelden

 

^† Bleuen vroom staen ten ent

 

Een genaemt Hans keescoper

 

Die daer was me geuaen

 

Daer hebben wy een proper

 

Cleyn lietken af begaen ²⁾.

 

^‡ Sy deden hem voor comen

 

Die Heeren vanden Raet

 

En hebben scherp vernomen

 

Na zijn gemoet en daet

 

Sijt ghy gedoopt, sy vraechden

 

Ja ick, sprac hy geris ³⁾

 

Den Raet

 

Hoe lang ist dat ghijt waechden

 

Keescooper.

 

Vier Jaer tgeleden is.

 

Sy vraechden zyn gemoede

 

Van sPriesters Sacrament

 

Oft niet was God vleysch bloede

 

Hy antwoorde pertinent

 

Neen, soud ic dat geloouen

 

Den disch legt vol vant aes

 

Sy sullen al van bouen

 

Stuyuen als icse blaes.

+ Fol. 47 v^o.

1) N^o. 12 van den Ausbundt: ‘O Herr dich will ich loben’, met het opschrift: ‘Diese nachfolgende Geschicht hat sich im Jahr 1550. Zu Gendt und Löwen begeben, und geht im Thon, All die ihr jetzund leidt Verfolgung und Trübsal. Oder wie der Bentzenhawer.’

* Psal.20.a.3.

† Mat.10.c.22. 24.b.13. Mat.13.b.13.

2) In handen gekregen, aangetroffen.

‡ Luc.21.b.11.

3) Snel.

[p. 125]

 

Aldus en zijnt geen goden

 

Men mach lijfachtich Godt // ⁺

 

Geensins eten als broden

 

Is dit also v slot

 

Ja, tot dat sy my wijsen

 

Een beter met schrift claer

 

Doen hieten sy hem rijsen

 

Dat hy sou gaen van haer.

 

Daer wert geseyt, laet halen

 

Al v Geleerde voort

 

Men salse altemalen

 

Bewijsen met waer woort

 

Dat sy sijn ^* valsch Propheten

 

Die dertien hondert Jaer

 

Hebben door haer decreten

 

Bedrogen des werelts schaer.

 

O menschen wilt v keeren

 

Van dese woluen quaet

 

^† Die comen in schaeps cleeren

 

Binnen zijnde vol haet

 

Het zijn Antechrists knapen

 

Die maecken groot getier

 

Menschen sielen te rapen

 

Tot dat eewige vier.

 

Dus wilt sonder vertoeuen

 

Gaen tot v schepper Heer

 

Al wat ghy sult behoeuen

 

Dat vint ghy in zijn leer

 

Christus sal v recht stueren

 

^‡ Blijft ghy vast by zijn woort

 

En ghy sult wel gedueren

 

Als wint, storm coemt aen boort.

 

Duysent vijfhondert iaren

 

Vijftich getelt daer an

 

Doen sachmen openbaren

 

Desen dapperen man

 

En aen een pael staen branden

 

By zijnen lieuen Broer

 

^* Nv zijn sy in Gods handen

 

Verlost wt swerelts beroer. //

+ Fol. 48 r^o.

* Mat.24.b.11.

† Mat.7.b.15.

‡ Mat.7.c.24.

* Sap.3.a.1.