Het Offer des Heeren
(1904)–Anoniem Het Offer des Heeren– Auteursrecht onbekend
[pagina 91]
| |
§ Ga naar margenoot+Dit is de Belijdinghe van een teeder Meysken, geheeten Elisabeth, die een Bagijnken hadde geweest, de welcke tot Leeuwerden geuangen ende ghedoot is. Int Jaer. 1549 Ga naar voetnoot1).DEn vyfthienden Januarij, in het Jaer M.CCCCCXLIX. Te reeckenen het beghinsel des Jaers van nieu Jaers dach af, doen wert Elisabeth gheuangen. Ende doen de ghene die haer vanghen souden int huys quamen (te weten, daer sy woonde) so vonden sy daer een latijns Testament. Ende doen sy Elisabeth hadden, seyden sy: Wy hebben, wy hebben de rechte man, wy hebben nv de Leerarisse, ende seyden: Waer is v Man, die Leeraer Menno Simons, &c. Ende sy brachtense op dat Raethuys. Ende des anderen daechs namen haer twee Witkouels Ga naar voetnoot2) tusschen haer beyden, ende brachtense op dat Blockhuys. Doen worde sy voor den Raedt ghestelt, ende sy vraechden haer by haren Eedt, oft sy oock eenen man hadde. Elisabeth antwoordde: Ons en behoort niet te Ga naar margenoot* sweeren, maer onse woorden sullen zijn: Jae, iae, ende Neen, neen, Ick en hebbe gheenen Man. De Heeren: Wy segghen, dat ghi een Leera- | |
[pagina 92]
| |
risse zijt, die veel Lieden verleydt, ende wy hebbent wel van v hooren segghen, Wy willen weten, wie // Ga naar margenoot+ dat v vrienden zijn. Elisabeth: Ga naar margenoot* Mijn Godt heeft my gheboden, dat ick lief hebben sal mijnen Heere ende mijnen Godt, daer toe mijn Ga naar margenoot† Ouders eeren, daerom en wil ick v niet segghen, wie mijn Ouders zijn, Ga naar margenoot‡ want dat ick om Christus Name lijde, dat is mijn Vrienden oneere. De Heeren: Hier mede willen wy v nv betijen laten, maer wy willen weten, wat Lieden dat ghy gheleert hebt. Elisabeth: Och neen, mijn Heeren, laet my doch met vreden van desen, ende Ga naar margenoot* vraecht my nae mijn Ghelooue, dat wil ick v soo gheerne segghen. De Heeren: Wij sullent v wel soo banghe maecken, dat ghijt ons wel segghen sult. Elisabeth: Ick verhope door de ghenade van Godt, dat hy Ga naar margenoot† mijn tonghe bewaren sal, dat ick gheen Verradersse en worde, ende mijnen Broeder niet en leuere in den doot. De Heeren: Wat Lieden waren daer by, doen ghy gedoopt worde? Elisabeth: Christus sprack: Ga naar margenoot‡ Vraechtet den ghenen die daer by waren, oft diet ghehoort hebben. De Heeren: Nv mercken wy, dat ghy een Leerarisse zijt, want ghy v Christo ghelijck maken wilt. Elisabeth: Neen mijn Heeren, dat waer verre van my, want ick my niet hooger en achte, dan dat Ga naar margenoot* wtvaechsel, dat daer wt gheuaecht wort wt dat Huys des Heeren. De Heeren: Wat ist dan dat ghi hout vant Huys Godts? Hout ghy onse Kercke niet voor het Huys Godts? Elisabeth: Neen ic mijn Heeren, want daer staet gheschreuen: Ga naar margenoot† Ghy zijt den Tempel van den leuendigen Godt, ghelijck als Godt spreect: Ga naar margenoot‡ Ick wil in haer woonen ende wandelen. De Heeren: Wat hout ghy van onse Misse? Elisabeth: Mijn Heeren, van uwe Misse en houde ic niet, maer al wat met Godts Woort ouer// Ga naar margenoot+een coemt daer houde ic veel van. De Heeren: Wat hout ghy van dat hoochweerdighe heylighe Sacrament? Elisabeth: Ick en hebbe mijn leuen niet ghelesen in de heylighe Schrift van een heylich Sacrament, maer wel van het Ga naar margenoot* Auontmael des Heeren (Sy verhaelde ooc de Schrift die daer op liep.) De Heeren: Swijcht, want de Duyuel spreeckt wt uwen mondt. Elisabeth: Jae mijn Heeren, dit is een cleyne sake Ga naar voetnoot1); want de Ga naar margenoot† knecht en is niet beter dan zijn Heere. De Heeren: Ghy spreect met eenen hoochmoedighen gheest. Elisabeth: Neen mijn Heeren, Ga naar margenoot‡ ick spreecke met eenen vrijen moet. De Heeren: Wat sprack de Heere, doen hy zijnen Discipulen dat Auontmael ghaf? Elisabeth: Wat ghaf hy haer, vleesch oft broot? De Heeren: Hy ghaf haer broot. Elisabeth: Bleef de Heere dan daer niet sitten? Wie woude dan | |
[pagina 93]
| |
des Heeren vleesch eten? De Heeren: Wat hout ghy vanden kinderdoop, dat ghy v weder hebt laten doopen? Elisabeth: Neen mijn Heeren, ick en hebbe my niet weder laten doopen, ick heb my eenmael laten doopen op mijn ghelooue, want daer gheschreuen staet, Ga naar margenoot* dat den gheloouighen den doop toecoemt. De Heeren: Sijn onse kinderen dan verdoemt, om dat sy ghedoopt worden? Elisabeth: Neen mijn Heeren, dat sy verre van my, dat ic de kinderen Ga naar margenoot† ordeelen soude. De Heeren: Soect ghy v salicheyt niet inden doop? Elisabeth: Neen mijn Heeren, al dat water van de zee en mocht my niet salich maecken, Ga naar margenoot‡ maer de salicheyt staet in Christo. Ende hi heeft my gheboden, Ga naar margenoot* Godt mijnen Heere lief te hebben boven alle dinck, ende mijnen Naesten als my seluen. De Heeren: Hebben de Priesters oock macht de sonden te vergheuen? // Ga naar margenoot+ Elisabeth. Neen mijn Heeren, hoe soude ick dat gheloouen, ick seg dat Christus de eenighe Ga naar margenoot† Priester is, door welcken de sonden vergheuen worden. De Heeren: Ghy segt, dat ghijt al ghelooft, dat met de heylighe Schrift ouer een coemt, houdy dan van Jacobus woorden niet? Elisabeth. Jae ick mijn Heeren, hoe soude ick daer niet van houden? De Heeren. Heeft hy niet ghesproken: Ghaet totten Outsten vande Ghemeynte, dat hy v Ga naar margenoot* salue, ende voor v bidde? Elisabeth. Jae, maer mijn Heeren, wout ghy dan segghen, dat ghy van sulcken Ghemeynte zijt? De Heeren: De Heylighe Gheest heeft v al salich ghemaeckt, ghy en behoeft Biechte noch Sacrament. Elisabeth. Neen mijn Heeren, ick bekenne wel dat ick ouer getreden hebbe de Ordinantie vanden Paus, de welcke de Keyser met Placcaten beuesticht heeft, maer bewijst my in eenighe Articulen, daer in dat ick ouerghetreden hebbe teghen mijn Heer ende mijn Godt, soo wil ick o wee, o wach roepen ouer my arme ellendighe Mensche. Dit voor beschreuen, is de eerste belijdinghe. Daer nae stelden sy haer weder voor den Raet, ende leydense inden Pijnichthoren, ende de Hencker Hans daer by. Doen seyden de Heeren: Wij hebben v dus langhe met goetheyt aenghegaen, ende ist dat ghy niet belijden en wilt, soo willen wy v met herdicheyt aengaen. De Procureur Generael sprack: Meester Hans, tast haer aen. M. Hans antwoort. Och neen mijn Heeren, sy sal doch wel met wille Ga naar voetnoot1) belijden. Ende doen sy niet met wille belijden en woude, doen setten sy haer duymijsers op beyde haer duymen, ende op beyde haer // Ga naar margenoot+ voorste vingheren, dattet bloedt tot haren nagelen wt spranck. Elisabeth sprack: Och ick en macht niet langher lijden. De Heeren seyden: Belijdt, soo willen wy v pijne verlichten. Maer sy riep tot den Heere haren God: Ga naar margenoot† Helpt | |
[pagina 94]
| |
my o Heere, v arme dienstdeerne, want ghy een Noothelper zijt. De Heeren riepen al: Belijdt, soo willen wy v pijne verlichten, want wy hebben v geseyt van belijden, ende niet van roepen tot God den Heere. Ende sy hielt Ga naar margenoot* ghestadich aen tot Godt haren Heere, als bouen verhaelt. Ga naar margenoot† Ende de Heere verlichte haer pijne, alsoo dat sy seyde tot de Heeren: Vraecht my, ick sal v antwoorden, want ick en voele gants gheen pijn in mijn vleesch, als te voren. De Heeren: Wilt ghy noch niet belijden? Elisabeth: Neen mijn Heeren. Doen setten sy haer twee Schroefijsers op elcke scheen een. Ende sy seyde: Och mijn Heeren, en beschaemt my niet, want my en heeft noch noyt Man aen mijn bloot lichaem ghetast. De Procureur Generael seyde: Neen Joffrou Lijsbet, wy en sullen v niet oneerlijck aentasten. Doen beswijmde sy. Ende de een seyde teghen den anderen: Misschien sy is doot. Ende doen sy ontwaeckte, sprack sy: Ick leue, ende en ben niet doot. Doen sloegen sy alle de Schroef ijsers los, ende gingen haer met smeeckende woorden aen. Elisabeth: Waerom gaet ghy my dus met smeeckende woorden aen, met de kinderen plachmen aldus om te gaen. Alsoo en creghen sy niet een woordt van haer, tot achterdeel Ga naar voetnoot1) van haer broeders inden Heere, oft eenich mensche. De Heeren: Alle de woorden, die ghy hier voormaels beleden hebt, wilt ghy die oock wederroepen. Elisabeth: Neen ic mijn Heeren, maer ick wilse Ga naar margenoot‡ beze// Ga naar margenoot+ghelen met mijnen doot. De Heeren: Wy en willen v nv niet meer tenteren, wilt ons nv met goeden wille segghen, wie de ghene is, die v ghedoopt heeft. Elisab. Och neen mijn Heeren, ic hebbe v ymmers geseyt, dat ick dat niet belijden en wil.
§ Hier na is de Sentencie ouer Elisabeth ghegaen, Int Jaer 1549. Den 27. dach van de Meert Ga naar voetnoot2), ende is veroordeelt ter doot, ghedrenct te worden in eenen sack, ende heeft also haer lichaem Gode op geoffert. | |
[pagina 95]
| |
§ Een Liedeken van
Elisabeth, Na de wijse vanden tweeden Psalm, Ofte:
Roosken root seer wijt ontloken
Ga naar voetnoot1).
Twas een maechdeken van teder leden
Elisabeth dat was haren naem
De welcke was woonachtich ter steden
Van Leeuwerden een Stede bequaem.
In Januario wert sy geuangen
Het was int vijftienhonderste Jaer
Negenenveertich, sy had verlangen
Nae Christum,
Ga naar margenoot* dien sij
beleet aldaer.
Men brachtse opt Blockhuys in corter wijle
Daer hebben sy haer ghedrongen an
By haer eedt te seggen, na s Wets stijle
Ofte sy niet hadde eenen Man.
Sij heeft geantwoort, als sy dit hoorden
Te sweeren ons geensins betaemt //
Ga naar margenoot+Ja ia,
neen neen, sullen zijn ons woorden
Ick en ben met geenen man versaemt.
Den Raet.
Men seyt als dat ghy verleyt veel lieden
En dat ghy ooc een leeraersse zijt
Dus wilmen dat ghy sult bedieden
Wie ghy geleert hebt in v tijt.
Elisabeth.
Och neen mijn Heeren laet my met vreden
Van desen, en vraecht na mijn geloof
Geern wil ick v daer van geuen reden
Heeft sy gesproocken voor blint en doof.
Den Raet.
Mer wat ist dat ghy hout van die misse
Ende dat hoochweerdige sacrament
Elisabeth.
Van sulcx en las ick noyt yet gewisse
Mer wel
Ga naar margenoot‡ van sheeren Auontmael ient
Ga naar voetnoot2).
Sy sprac so veel schrifts ter seluer stonde
Dat sy aldaer seyden int gerecht
De Duyuel die spreect wt uwen monde
Elisabeth.
Ja
Ga naar margenoot* niet
meer dan zijn Heer is de knecht.
| |
[pagina 96]
| |
Den Raet.
Segt den kinderdoop mach die niet vromen
Ga naar voetnoot1)
Dat ghy v wederom doopen liet
Elisabeth.
Neen niet weer ben ick daer toe gecomen
Ga naar margenoot†
Alst eens op mijn geloof was geschiet.
Den Raet.
Mogen die Priesters oock sondt vergeuen
Elisabeth.
Neen sy, hoe soud ick geloouen soo
Ga naar margenoot‡ Christus deenige Priester verheuen
Die alleen reynicht ons van sonden snoo.
Daer na sonder lange te verbeyden
Brachten sy Lijsbet weer voor den Raet
En mits dien lieten sy haer doen leyden
In den pijnkelder voor den Hencker quaet.
Den Raet.
Wy hebben v noch alleen tot huyden
Niet dan met goedicheyt aengegaen
Mer wilt ghy ons vraghen niet beduyden
Met hardicheyt willen wy bestaen.
Sy lieten haer twee duym ijsers setten
Als sy niet wilde lijden in lanck
So dat sy duym en vingeren pletten
Datter tbloet ter nagelen wt spranck.
Elisabeth.
Och ick en macht niet langer verdragen //
Den Raet.
Ga naar margenoot+ Belijdt,
men sal verlichten v pijn
Elisabeth.
Ga naar margenoot*
Helpt my o Heere, sprac sy met clagen
Want ghy zijt eenen noothelper fijn.
Belijdt, belijdt, riepen sy ter zijden
So salmen v doen verlichten wel
Want wy seggen v van te belijden
En niet van te roepen tot God snel.
Maer sy hielt al aen tot God seer vuerich
Ga naar margenoot† Die haer verlichte, en sy sprac coel
Wilt my nv vry voort vragen geduerich
Want ick als voren geen pijn en voel.
Noch twee scroeuen setten si op haer schenen
Beschaemt my niet, heeft sy doen geseyt
Want van eenich mannen my noch genen
Sijn hant aen mijn bloot lijf heeft geleyt.
Mits dien beswijmde sy onder de handen
Datmen seyde sy is doot by geual
Mer sy ontwect zijnde in de banden
Sprac, ic ben niet doot maer leef noch al.
Den Raet.
En wilt ghi dat noch niet spreecken tegen
| |
[pagina 97]
| |
Het welc ghy voor ons bekent hebt hier
Elisabeth.
Neen ick, sprac sy tot haer onuerslegen
Ga naar margenoot‡ Mer wilt met mijn doot
besegelen fier.
In Martio
Ga naar voetnoot1) in den Jare voorsproocken
Gaf ouer haer een oordeel den Raet
Met drencken hebben sy haer ghewroken
Aen dat lief Schaepken, die Woluen quaet.
Och laet ons aenmercken metter herten
Elisabeths mannelijck gemoet
Wanneer sy ter noot leet pijn en smerten
Ga naar margenoot*
Heeft aengeroepen den Heere goet.
finis. |
|