De Noordstar. Jaargang 2
(1841)– [tijdschrift] Noordstar, De–
Auteursrechtvrij
[pagina 201]
| |
 | |
De gevangene van Chillon.Ga naar voetnoot(*)I.Myn hair is grys, maer niet van jaren,
Noch 't werd van git
Aldus niet wit
Op éénen nacht, door bang vervaren.
| |
[pagina 202]
| |
Myn leên, gekromd, schoon niet door last,
Zyn gansch in vuige rust vermast,
Want lang was hun verblyf een kot,
En lang kende ik 't ellendig lot
Van die, voor wie de ruimte en lucht
Zyn afgeboomd - verboden vrucht.
't Was om myn' vader dat ik, vroeg
Met dood bedreigd, de kluisters droeg.
Die vader werd in 't vuer geblaekt
Om stelsels, nooyt door hem verzaekt;
En om dezelfde reden vond
Zyn kroost een wooning in den grond.
Wy waren zeven - nu nog één:
Zes in hun jeugd, en een in jaren
Geëind als zy begonnen waren,
Vervolgd, doch trotsch en vast als steen.
In vlammen een, en twee in velden,
Vergingen voor 't geloof als helden,
En stierven als hun vader deed,
Den God ter eer dien hy beleed.
Drie zyn geworpen in een kot,
En ik - 't onzalig overschot!
| |
II.In Chillons kerkers, diep en naer,
Zyn zeven pylers, oud en zwaer,
Zyn zeven pylers, grauw en digt,
Beschenen door een treurig licht,
Een droeve zonnestrael, die door
De spleten heen zyn' weg verloor,
En die dan op den killen grond
Gevallen, kruipt en beeft in 't rond.
En in elk' pyler is een ring,
En aen elk' ring hangt eene keten.
| |
[pagina 203]
| |
Dat yzer is een kaukrend ding!
Zyn tand heeft in myn vleesch gegeten,
Met groef op groef, die niet verdwynt,
Zoo lang dit nieuwe licht nog schynt,
Dat weêr mag op myne oogen glimmen,
Voor wie de zon niet op mogt klimmen
Sints jaren - ach, hun langen duer
Heb ik vergeten, na het uer
Dat ik den laetsten sterven zag,
Daer 'k levend aen zyn zyde lag.
| |
III.Zy klonken ieder aen een' steen.
Wy waren drie - doch elk alleen.
Wy konden geenen voetstap ligten,
Wy zagen nooyt elkaers gezichten,
Dan by een' glimp die ons bedroog
En vreemd maekte aen elkanders oog.
En dus te gader - doch verdoken,
De hand geketend, 't hart gebroken,
Was 't nog verzoeting in ons lot,
Beroofd van lucht en aerdsch genot,
Te luistren naer elkanders spraek,
En, onderling tot elks vermaek,
Wat hoop te voên door een verhael
Of heldenzang in stoute tael.
Doch ook die zangdrift hield niet vol:
Ons stemmen werden dof en hol,
Als echoos uit de donkre woon,
Gesmoorde klank - geen vrye toon
Aen ons te voren zoo gewoon.
't Is ligt verbeelding, maer my scheen
Zoo klonk er ooyt van de onze geen'.
| |
[pagina 204]
| |
IV.Ik, de oudste van de drie, verzon
Al wat was streelend voor de rest;
En deed ik steeds daer toe myn best,
Elke andre deed zoo veel hy kon.
De jongste - wien myn vader minde,
Om dat myn moeders ziel hem in de
Klaer hemelsblauwende oogen stond -
Voor hem voelde ik my diep gewond:
En waerlyk, 't moest een hart verflauwen
Zoo 'n jong in zulk een nest te aenschouwen;
Want eer hy daer gekluisterd lag,
ô! Was hy schoon gelyk de dag,
(Toen nog de dag was schoon voor my,
Als voor jonge aedlaers, vlug en vry)
Een aspunt-dag, die niet verduistert
Zoo lang zyn zomer de aerd verluistert,
Zyn slapelooze zomer, bron
Van glans, en afkomst van de zon!
En zoo, zoo was hy rein en schoon,
En uit zyn' aert aen vreugd gewoon,
Met tranen slechts voor andrer kwalen;
Dan stroomende als de beek der dalen,
Tenzy hy 't leed kon hulpe biên
Hetwelk hy gruwde op aerd te zien.
| |
V.Ook de andre was zoo rein van aert,
Maer opgegroeyd voor lans en zwaerd.
Sterk van gestalte, en van een ziel
Gevormd om tegen de aerd te stryden;
Die gaerne in de eerste rangen viel,
Maer die geen kluisters ooyt kon lyden.
| |
[pagina 205]
| |
Die ziel nu, onder 't boeyen wigt,
Verkwynde in stilte en zonk en zwichtt'. -
Zoo deed allengs de myne ook ligt;
Doch dwong ik haer om niet te treuren,
En haer geliefden op te beuren -
Hy klom den berg op, door de wolk,
En wist de wolven te belagen;
De kerker was voor hem een kolk;
Geboeyde voeten de ergst' der plagen!
| |
VI.By Chillon's wal ligt Leman's lak;
En duizend voeten onder 't vlak
Des breeden vloeds, liet men weleer
Het diepte-metend peillood neêr,
Van Chillons sneeuwit breed gemuert',
't Welk, rondsom heen, de zeegolf schuert.
Uit steen en bron is daer gewrocht
Een levend graf, een dubble krocht.
Beneden 't golvend oppervlak
Lag 't donker hol, dat ons verstak.
Wy hoorden dag en nacht de waetren
Daer boven op de muren klaetren,
En 's winterdags heb ik gevoeld
Hoe 't golfschuim door de tralie spoelt,
Wanneer de storm het zwerk doorwoelt;
En dan heeft zelfs de rots gekraekt,
En 'k voeld' haer kraken, ongeraekt;
Want ik kon lachen op den dood
Die my en heul en redding bood.
| |
[pagina 206]
| |
VII.Ik zei, myn naeste broeder kwynde,
Ik zei, zyn magtig hart verpynde.
Hy hongerde als van voedsel schuw;
Niet dat hy 't slecht vond of te ruw,
Want wy, met jagers kost gemeen,
Wy waren met zoo'n spys te vreên.
Alleen de melk der berggeit was
Verkeerd in water uit den plas.
Ons brood was 't geen m' in kerkers breekt,
Lange eeuwen met getraen doorweekt,
Sints eerst de mensch zyn broedren vong
En als gedierte in kluisters wrong.
Maer zulks was ons of hem geen smart,
En zulks verwoestte 't lyf noch 't hart.
Myns broeders ziel was van dat soort
Die een paleis niet had bekoord,
Wierd daer de vrye lucht gesmoord
Die ze op het steil gebergt verwierf:
Doch waerom 't niet gezegd? - hy stierf.
Ik zag zyn hoofd ten boezem bukken,
En 'k mogt zyn vege hand niet drukken,
Hoezeer ik, als in toorn verhit,
Myn boey wou scheuren door 't gebit!
Hy stierf - Men nam de boey hem af,
En dolf hem daer een aeklig graf,
In de aerd waer hy den geest op gaf.
Ik bad hun, als een gunst, zyn lyk
Te leggen in een eedler slyk,
Waerop de dag scheen - dwaes verzin!
En toch kwam my dan 't denkbeeld in
Dat, zelfs ontzield, in zulk een krocht
Zyn vrye borst nooyt rusten mogt.
| |
[pagina 207]
| |
'k Had best myn ydle bêe gespaerd:
Zy lachten koel - en dáér, in de aerd,
Daer legden dan de wraekgezinden
Een wezen dat wy zoo beminden.
Zyn leêge keten leunde op 't graf,
Gedenkstuk van een moord zoo laf!
| |
VIII.Maer hy, de bloem, de lieveling,
Aenbeden sints hy 't licht ontving,
Zyn moeders beeld in 't schoon gezicht,
En zyner broedren troetelwicht;
Zyns wreedgepynden vaders lust,
Myn laetste zorg, voor wien, gerust
Ik 't leven rekte, om 't zyn' misschien
Min droef nu, en eens vry te zien;
Hy ook, die nog van hart en geest
Steeds vlug en vreugdig was geweest,
Hy ook was nu geraekt, en 'k zag
Zyn bloos versterven, dag by dag.
ô God! het is een vreeslyk iet,
De menschelyke ziel, die vliedt,
In wat gedaente het ook geschied'!
Ik zag ze weggerukt in bloed;
Ik zag in opgezwollen gloed,
Haer worstlen met den watervloed;
Ik zag ze op 't zondig ziektebed
Door akelige vrees ontzet;
Maer dan was 't yzing - nu was 't leed,
Schoon traeg en zeker, minder wreed.
Hy welkte en kwynde, meer en meer,
En dat zoo kalm, zoo stil en teêr,
Zoo zacht vergaende, en droef alleen
Voor die hy naliet hier beneên.
| |
[pagina 208]
| |
Dan, midlerwyl een wang, wier rood
Was als een spot van graf en dood,
Wier gloed zoo lieflyk - flauw vervloog
Gelyk een smeltend regenboog;
Een oog, dat als de maen by nacht,
Den kerker soms in luister bragt;
En nooyt een morrend woord tot God,
Een zucht om zyn ontydig lot.
Alleen wat spraek van beter tyden,
Alleen wat hoop tot myn verblyden;
Want ik, in rouw verstomd, verloor
In hem nu meer dan ooyt te voor.
En dan de zuchten, die natuer
Hem lozen deed, schoon kort van duer,
Verflauwden steeds van uer tot uer.
Ik luisterde eens, doch kon niets hooren;
Ik schreeuwde, gansch in angst verloren....
't Was hooploos, 'k wist het, maer de schrik
Misleidt ellendigen als ik.
Ik riep, en 't scheen me ik hoorde een klagt;
Ik brak myn boey in wilde kracht
En vloog tot hem - ik vond hem niet,
Ik dwaelde alleen in 't zwart verschiet,
Ik leefde alleen nog. - Ik alleen'
Schiep nog de lucht der duisterheên.
De laetste schakel, waerdste ring,
Die tusschen my en 't eeuwig hing,
Die my aen myn geslacht nog bond,
Viel daer verbryzeld op den grond! -
Myn broeders lagen - een gedekt,
Een voor myn oog - daer beî gestrekt.
Ik nam die hand die lag gevouwd,
Helaes! de myn' was al zoo koud!
Tot denken onbekwaem of streven,
Gevoelde ik my toch steeds in 't leven,
| |
[pagina 209]
| |
En zulk gevoel maekt als ontzind,
Wanneer 't onbreekt aen 't geen men mint.
Hoe ik dien stond
Den dood niet vond,
Is me onbewust, - Gods heilig woord
Weêrhield me alleen van eigen moord.
| |
IX.Wat my dan over is gekomen,
Zulks weet - zulks heb ik nooyt vernomen.
Eerst voelde ik licht- en luchtgemis,
En echter 't was geen duisternis.
Ik had gevoel noch denkbeeld - geen.
By steenen stond ik als een steen.
En alles wat ik merkte of wist,
Was als gedaentelooze mist,
Gansch bleek en grauw en ongedacht.
Het was geen dag, het was geen nacht,
Maer ledig vak, dat ruimte bant,
En vastheid zonder plaets of stand.
Er was noch star, noch aerd, noch tyd,
Noch goed, noch kwaed, noch gunst, noch nyd,
Maer stilte en ongehoord gezucht,
Geen doods- en ook geen levensvrucht;
Een zee met vasten damp omtogen,
Zwart, grondloos, stom en onbewogen.
| |
X.Een licht brak ylings door tot my:
Het was eens vogels melody,
| |
[pagina 210]
| |
Die ophield en dan wederkwam,
De zoetste die ooyt oor vernam.
't Verraste en roerde my zoo diep
Dat my er 't oog van overliep,
En dat de hand der wreede ellend
Van my een' stond scheen afgewend.
Maer haest kwam, traegzaem, zwaer en stug,
Myn geest op 't wezendlyk terug,
En 'k zag des kerkers muer en grond
Rond my weêr sluiten als terstond;
Ik zag den bleeken zonnegloor
Daer weder kruipen als te voor.
Maer op de tralie, waer hy kwam,
Zat daer de vogel, lief en tam,
Als op een boomtak, even vry.
Zyn vlerk klonk van azuren gloed.
Zyn zang was wonder schoon en zoet,
En dat gezang was al voor my!
Zoo'n vogel had ik nooyt gezien
En 'k zag er zulken nooyt nadien.
Hy miste, als ik, een lotgezel,
Maer 't leed neep hem niet half zoo fel.
Zyn liefde bood hy my zoo teêr,
Toen niemand my kon minnen meer,
En zingend by myn jammerpoel,
Bragt hy myn' geest weêr tot gevoel.
'k Weet niet of hy steeds vry mogt zyn,
Of uit zyn kooy kwam tot de myn',
Maer wetend wat een kerker is,
Wenschte ik voor hem er geen', gewis!
Of was hy ligt, met vlerk en veêr,
Een zendeling uit hooger sfeer?
Want - hemel? ô Vergeef my dat -
Terwyl hy dus te kwelen zat,
Dan vroeg ik of myns broeders geest
My ligt verscheen in zulk een' leest?
| |
[pagina 211]
| |
Maer eindlyk vloog hy heen, zoo snel,
En dat hy aerdsch was, bleek dan wel,
Want zeker had hy tweemael niet
Me alleen gelaten aen 't verdriet.
Alleen - als 't lyk in zyne kist;
Alleen - gelyk een wolk van mist,
Eene enkle wolk, op 't middaguer,
Wen heel des hemels veld is puer,
Een rimpel op het rein azuer,
Die daer verschynt ter kwader tyd,
Als 't blauw des hemels, de aerd verblydt.
| |
XI.Myn lot veranderde onverwacht:
De beulen werden nu meer zacht.
Ik weet niet wat hen dus bewoog,
Zy zoo versteend van hart en oog;
Doch 't was zoo. De verbroken keten
Werd me om de leên niet meer gesmeten,
En 't heette vryheid langs den wand
Nu heen te gaen, van kant tot kant,
En, op en neêr den kerkergrond,
En, een voor een, de pylers rond
En om te stappen, wat ik kon,
Steeds keerend waer myn stap begon,
En mydend, in myn' slingerdraf,
Alleenlyk myner broedren graf.
Want door myn' achteloozen tred
De plaets te ontheilgen van hun bed,
Van zulk een denkbeeld huiverde ik
En stolde my het bloed van schrik.
| |
[pagina 212]
| |
XII.Ik maekte een trapgroef in den wal,
Niet om myn vlugt dus te onderwinden,
Want ik had ze al begraven, al
Die my in menschenvorm ooyt minden,
En heel deze aerd zag ik voortaen
Slechts als een' ruimer kerker aen.
Ik had noch vader, gâ noch kroost,
En dus in myne ellend geen troost.
Zoo dacht ik, en het deed my goed,
Want anders had myn hart gebloed;
Maer ik verlangde soms wat aêm,
En klom dan tot myn yzren raem,
Alwaer ik naer 't gebergte omhoog
Den strael wierp van een minnend oog.
| |
XIII.Ik zag 't - en 't was nog als voorheen;
Niet zoo als ik verminkt van leên.
Ik zag zyn eeuwig sneeuwen dak
Omhoog - omlaeg het breede lak.
Ik hoorde 't gudsend stroomgeklots,
Door boomstruik en gespleten rots.
Van ver zag ik den stadswal glimmen,
En zeilen glyden aen de kimmen.
En digter lag een eiland, kleen,
Dat my als toetelachen scheen,
Het eenigst in gezicht.
Een klein groen eiland; zoo my docht
Niet breeder als myn smalle krocht.
Drie groote boomen slechts er op,
Den bergwind wiegende in hun top;
| |
[pagina 213]
| |
En rondsom, blauwe waetren vloeyend,
En vol van jonge bloemen, bloeyend
Met lieve tint en licht.
De visch zwom by den kerkerwal
Verheugd en weinig in getal. -
Dan, de avond steeg in d'ethergloed:
My docht zoo snel was nooyt zyn spoed,
Ja, 't scheen me als nam hy dus de vlugt.
En nieuw getraen en nieuw gezucht
Brak my dan uit. Ik wenschte dat
Ik nooyt myn boey verlaten had;
En toen ik weêr beneden zat,
Viel 't duister van myn naer verblyf
My als een looden zwaerte op 't lyf.
't Was als het versche graven zand
Dat neêrploft op een' dierbren pand.
En echter myn vermoeyde blik
Behoefde een lucht zoo zwaer en dik.
| |
XIV.De maenden, jaren mogten vliên,
Ik telde niet, ik nam geen acht,
Gansch hooploos me ooyt weêr vry te zien
Droogde ik myne oogen zonder klagt.
Men kwam ten laetste en slaekte my.
Ik vroeg niet hoe of tot wat end,
Het maekte my noch droef, noch bly,
Geboeyd te zyn of los en vry,
En 'k was der wanhoop nu gewend.
Ja, toen men eindlyk mywaerts kwam,
En al de keetnen my ontnam,
Was my dit zwaer gemuerte een cel,
Een woonst geworden, stil en wel.
| |
[pagina 214]
| |
't Was even of het wreed gespuis
My weêr verdreef uit haerd en huis.
By spin en mier was ik in gunst
Geraekt, en 'k lette op hare kunst.
De muis speelde in den maneschyn,
En kon ik min verheugd dan zyn?
Wy waren samen dag en nacht,
En ik, de vorst van elk geslacht,
Kon dooden wat ik wou - doch neen,
Wy leefden kalm en wel te vreên,
Myn boey en ik zelfs werden maets.
Zoo kan gewoont van lot en plaets
Ons maken wat wy zyn. Ja, zeer
Bedrukt zag ik de vryheid weêr.
ch. ledeganck.
Letterlyk naer Lord Byron. |
|