Noord en Zuid. Jaargang 3

[p. 106]

Beantwoording der Vragen, opgegeven door de Commissie voor het ontwerpen van eene Linguistische kaart van Nederland.

(De hieronder bedoelde uitspraak geldt voor het Westel. gedeelte van Zuidbeveland: Wolfaartsdijk, 's-Heer Arendskerke, Heinkenszand, 's-Heerenhoek, Borssele, Ellewoutsdijk, Driewegen, Ovezande, Baarland, Oudelande, Hoedekenskerke, 's-Gravenpolder, Nisse en 's-Heer Abtskerke.

Het Oostelijk deel van Z.-Bev. onderscheidt zich voornamelijk van het Westelijk daarin, dat het in de onbep. wijs der werkwoorden de n laat hooren, en dat het ww. zijn zuiver als ziin wordt uitgesproken; terwijl men in 't westel. deel altijd bin zegt; b.v. de boomen bin dik.

	vader wordt zuiver uitgesproken
	moeder wordt zuiver uitgesproken
lieve kinderen:		lieve kinders; kinderen klinkt te deftig.
zij laten zich wasschen:		ze laete d'r eigen wasse
	zich hoort men nimmer.
ik ga, hij gaat, wij gaan:		ik gae, i gaet, we of wulder gae.
die heeft gezegd:		die eit ezeid.
gaat gij mede?		gae je mee?
zult gij het gelooven?		zui^1) j' et geloove?
haverkist:		aeverkiste.
hanenkam:		aenekamme.
koeien en schapen:		koeien en schaepen.
veulens en geiten:		kachels en geiten.
ganzen en eenden:		ganzen en ennen.
huis en schuur:		uus en schure.
huizen en kerken:		uzen en kerken.
vragen, vraagde:		vraege, vraegde, meest vreeg.
weide, hooiland:		weije, ooiland, meest ooiwije.
kermiskraam:		kermiskraem.
drempel:		durpel.

1) Omtrent die verzachting zie men een stukje van mijne hand in de Taal- en Letterbode 1876.

[p. 107]

veel meisjes:	vé meisjes.
een nieuw rijtuig met een oud paard er voor	een nieuw rituug mi een oud paard 'ter voor.
wanneer komt uw broeder u bezoeken?	wanneer (ook wel) (h)oeneer kom je broer je bezoeke?
ik denk tegen Kersmis:	ik dienke tegen Kossemisse.
onder de duiven schieten:	onder de duven schiete.
wij zijn op de jacht geweest:	we bin op de jacht ewist.
toen hebben wij hazen, patrijzen en snippen geschoten:	toen aê me aezen, patrizen en wilde ganzen eschote.
deze jongetjes hebben bloempjes geplukt:	deze jongsjes aê blommetjes 'etrokke.
hij houdt een' dikken stok in de hand:	i oudt een dikke stok in z'n and.
goud en zilver:	goud en zulver.
leven en sterven:	leve en sturve.
eten en drinken:	ete en drünke.
slapen en waken:	slaepe en waeke.
hij slaapt gerust:	i slaept g'rust.
	(slaept bijna uitspreken als slipt.)
hemel en aarde:	emel en aerde.
boomen en struiken:	boomen en struken (of kapout.)
heuvels en dalen:	euvels en daelen.
erwten en boonen:	erten en boonen.
zaaien en maaien:	zaaie en maaie.
hooi en stroo:	ooi en stroo.
de molenaarszoon is op den molen:	de meulenaerszeune is op de meule.
een blozende deern:	een bleuzend meisje.
haar vrijer is erg ziek:	d'r vriier is braaf ziek.
potten en pannen:		wordt goed uitgesproken.
potjes en pannetjes:			idem.
klim op de ladder:	klum op de ladder.
klauter in den eikenboom:	klouter in den eikenboom.
zij kunnen zich niet verweren:	ze kunne d'r eigen ni ferwére.
hij wil niets leeren:	i wil niks leere.
de burgemeester van 't dorp:	de enz... durp.
boeken en papieren:	goede uitspr. (soms pampieren.)
muizen en rotten:	muzen en ratten.
rechts en links:	rechs en liinks.
de tuin achter 't huis:	't of (voor hof) achter 's uus.
eene vischschuit:	een vischschute.
kruid en lood:	kruud en lood.
vul de glazen:	doet de glaezen vol.
bier en wijn:	bier en wiin.
hier en gindsch:	ier en gunter, ook ginter

[p. 108]

vier en zeventig:	vier en seventig.
Gerrit is gierig:	Gert is gier.
dat begeer ik van u te weten:	dat wi'k va je wéte. (wik voor wil ik)
gij lieden kreegt weinig, en gij hadt reeds niet veel:	julder krege weinig en j'aa à nie fee.
ham en spek:	amme en spek.
de bruiloft:	de bruiloft, de feeste.
de genoodigde gasten, vrienden en naburen:	de verzochte gasten, vrienden en naeste buren.
wat doet hij daer:	wat doet 'n di(r).
de eerste:	den eersten.
de laatste:	den lesten.
de naaste:	de naeste.
nauwe schoenen:	nouwe schoenen.
in het hart:	in 't arte.
op de tong:	op de tonge.
klaver:	kloovers.
zwavel:		goede uitspr.
uien:	juun.
huwelijk:	uwelik
doopen:	doope.
zoeke:	zoeke.
vloeken:	vloeke.
eekhoorntje:	eekorentje.
wieden;	wieë
zie! hij ziet:	kiik! i ziet of kiikt).
wij zagen hem:	we zaegen 'm.
zij lagen op den grond:	ze laege op de grond.
een droge zomer:	een drooge zummer.
een zure appel:	een zuren appel.
zonen en dochters:	zeunen (of zeuns) en dochters.
zin kleinzoon.	z'n kleinzeune.
hij heeft me gezegd:	i ei m' 'ezeid.
wie niet hooren wil, moet voelen:	die ni oore wil, mot voele.
de ezel is koppig:	den ezel is koppig.
de stier van onzen buurman:	wordt goed uitgespr.
zij draagt eieren in 't mandje:	ze draegt eiers in 't mandje.
de koning is rijk:	de konik is rike.
ik ben te vreden; zijt gij het ook?	ik bin tevree; bin ji 't ook?
die boer heeft een luien knecht:	dien boer ei 'n luie knecht.
hard werken is zijn zaak niet:	ard werke doet 'n ni.
groote steenen:		goed uitgespr.
fijne korrels:	fine korrels.
brug, vonder, sluis:	brugge, leunplanke.

[p. 109]

in zeven dagen:	in zeven daegen.
vóór de deur:	voe de deure.
zij doen er niets goeds:	ze doe d'r niks goet.
een hondje en een katje:	een oudje enz.
neemt hij niet meer?	neemt 'n ni meer?
gij dacht niet, dat ik zulks wist:	ji docht ni, da 'k dat wist.
dikwijls, nog vaker:	dikkes, nog dikkesder of nog meer.
een schoon paard:	een schoon (mooi) paard.
welk een kleed had de bruid aan?	waffer (wat voor) kleed á de bruud an?
hij is een droomer?	i is een droomer.
zij wandelden tot aan de stad al pratende:	ze kuierden toe an de stad a(l) pratende.
laten wij eens keuvelen:	lae m' is 'n bitje prate.
hout en ijzer:	out en isder.
vreugde en smart:	vreugde en smerte.
met hart en ziel:	met art'e en ziele.
hij schudde ongeloovig het hoofd:	i schodde ongeloovig z'n oot.
hij liep met een geweer:	i liep mi 'n geweer.
zij droeg een mand op den rug:	ze droeg 'n mande op d'r rik.
we konden niet zien:	me konne ni zieë.
handjes en voetjes:	andjes enz.
wat staat ge daar zoo te schreien?	wat stae je di(r) z'o te julen?
vuur en licht:	vier en licht.
eene waskaars:	een waskaesse.
Zondag enz.	zondag, maendag, disendag, weusdag, dunderdag, vridag, zitterdag.
sluier:	sluier (niet in gebruik.)
fluiten:	fluite.
ruiken:	ruke.
gieten, hij goot, gegoten:	giete, i goot, egote.
geven, gaf, gaven:	geve, gaf, gaeve.
leven, geleefd:	leve, eleefd.
suizen:	suse.
vrolijk:	vroolik of vrooilik.
pruimen en peren:	prumen en peren.
een olm:		goed uitgespr.
een beuk:			idem.
hazelnoten:	aezeneuten.
groene twijgen:	groene taksjes.
dorre bladeren:	dooie blaeren.
te poten en te planten:		goed uitgespr.
de pooten van een hond:	goed...... ond.
ik durf, ik durfde:	ik durf, ik dost.

[p. 110]

hij pleegt, hij placht:	i pleeg, i placht (niet in gebruik.) men zegt: i was gewend.
zij hebben met elkaar gevochten:	z' ae mie' mekare 'evochte.
anders:			goed.
wereld:	waereld.
verteren:	vertére.
mondje:	mondje.
een gaatje:	een gatje.
een maatje:		goed uitgespr.
een vosje:				idem.
wilde dieren:				idem.
vuur boeten:	vier uut doeé.
buiten:	buten.
buigen:	buge.
een ruige baard:	een rugen baerd.
spuwen:	spieë.
speeksel:	spugsel.
uitgespogen:	uitespoge,
storen:	steure.
verloren:	verloze.
boren:	bore.
het hoorn:	het koren.
terugkeeren:	vrom gae.
met den bezem keeren:	mi den bemes vaege.
een vlies:		goed uitgespr.
biest:				idem.
wei (hui):	wei.
haard, schoorsteen:	aerd, schouwe.
hoen, de hoenderen:	oen, d' oenders.
vleugel:	vleke.
ketel:		goed uitgespr.
wiel:				idem.
dorpsplein:	durpsplein.

Nisse, 20 September '79.

J. KOUSEMAKER Pz.