Noord en Zuid. Jaargang 2

Iets over knapzak.

In den ‘Vocabulaire François-Flameng van Gabriël Meunier, 1557’, worden spiersack, weijtsack, knapzak vertaald door ‘besace, gibeciere, bissac’. De beteekenis dezer woorden in hun geheel is duidelijk; niet aldus in hunne bestanddeelen.

a)	Wat is spier? Kiliaen geeft daarvoor op: ‘pulpa, pulpamentum avis’, d.i. ‘het vleezige deel van den vogel’; en verder: ‘het lekkere, malsche, witte vleesch van de borst der vogels’; en vervolgens: ‘album avis, caponis’, d.i. ‘het wit van den vogel, van de kapoen’; en ten slotte voegt hij er nog bij: ‘het wit’. De uitdrukking spierwit zal dus wel beteekenen: ‘zoo wit als het wit der kapoen’. (Niet aldus de zegswijze: geen spier, alwaar spier een grashalm beduidt. In de Teuthonist leest men: spyer = gras). Men heeft dus waarschijnlijk door spiersack te verstaan: ‘een zak, waarin de jager zijn wild (hoofdzakelijk vogels), en in het algemeen de reiziger zijne spijze draagt’.
b)	De beteekenis van weid is duidelijk uit het hd. Weidman jager. Weidzak beantwoordt dus aan ons wei(d)tasch.
c)	Knappen (vgl. knabbelen) was vroeger = Kauwen. Men denke slechts aan knapkoek (= suikergoed, crustulum). Knaptand

[p. 365]

verklaart Kiliaen door bijtebauw (bietebauw) of mandicus, dat ‘veelvraat’ beduidt, en ‘een masker uit de blijspelen met wijdgeopenden mond en klapperende tanden, om een veelvraat voor te stellen’. Beteekent knappen in het algemeen dus eten, dan zal knapzak wel beduiden: ‘zak om het eten te bewaren.’

T.v.L.

Naschrift. Wellicht is het beter, vrijpostig (vrg. 89) in verband te brengen met het fr. riposter, van het lat. reponere. Letterlijk zou dan vrijpostig beteekenen: ‘vrij in het stellen n.l. van de tong’. Het vroeger bestaan van een adj. vrijborstig te vooronderstellen, vindt ik bij nader inzien te gewaagd.

Over maltentig zie dr. de Jager, Verscheidenheden, 171.

T. van Lingen.