Noord en Zuid. Jaargang 2

Blauwkous.

De Franschman zegt bas-bleu, de Engelschman blue-stocking, de Duitscher Blaustrumpf. Allen gebruiken het om een vrouw aan te duiden, die geleerd is of wil schijnen. De beteekenis is over het algemeen ongunstig. Wat aanleiding heeft gegeven tot het ontstaan van dien naam, daarover loopen de lezingen uiteen. Sommigen houden het Fransche bas-bleu voor het oorspronkelijke en de andere namen voor letterlijke vertalingen. Zij zeggen: het is ieder bekend, hoe onberispelijk het schoeisel der Parisienne is, ook bij vuil weder, zelfs in de mindere standen. Elke Parisienne draagt witte kousen: grijze of blauwe is een teeken, dat zij alle koketterie op zijde gezet heeft, dat zij er van afziet, door uiterlijke bekoorlijkheden de aandacht op zich te vestigen, d.i. dat zij innerlijke eigenschappen bezit, die haar doen behagen.

Anderen beschouwen Engeland als den geboortegrond van blue-stocking en deelen ons mede: Lady Montague verzamelde in haar salon alle letterkundige celebriteiten, die in Londen woonden of daar vertoefden. Eens weigerde een doorluchtig vreemdeling dadelijk na zijn aankomst, aan haar voorgesteld te worden en hij verontschuldigde

[p. 53]

zich, dat hij nog in reisgewaad was. Lady Montague zei toen, dat zooveel plichtplegingen bij haar niet noodig waren, dat men bij haar zelfs in ‘blue-stockings’ kon verschijnen.

De heer Chasles, professor aan het Collége de France gelooft het woord ook van Engelschen oorsprong te zijn, maar geeft weer een andere verklaring. De dichter Alexander Pope, die niet heel mooi moet geweest zijn, was toch zeer verliefd op Lady Montague. Nadat hij afgewezen was, bemerkte hij twee zaken; dat zijn aangebedene niet veel zorg besteedde aan het wasschen harer handen, en dat zij dikwijls blauwe kousen droeg. Hij maakte dan op haar een tweeregelig vers door Chasles vertaald als volgt:

‘Mon adorée a l'art de charmer les humains;
Elle n'a pas celui de se laver les mains.’

Dit versje deed de ronde, en Pope noemde de Lady nooit anders dan de vrouw met de blauwe kousen. Die scheldnaam ging vervolgens over op alle vrouwen, die boeken schrijven.

Weer anderen beweren, dat de uitdrukking van Italiaansche afkomst is. In Venetië bestond van 1400 tot omstreeks 1600 een letterkundige kring, societa della Calza genaamd, omdat daar het gebruik bestond, blauwe kousen aan te trekken, als er letterkundige vragen behandeld werden. Jammer, dat men er niet bij meldt, welk verband er bestaat tusschen letterkunde en kousen, en wel blauwe kousen.

Een ding schijnt intusschen zeker, dat het woord, het moge zijn van welken oorsprong het wil, voor Lady Montague's tijd noch in het Engelsch, noch in het Fransch gebruikt is, en het is waarschijnlijk, volgens sommigen, dat Lady Montague, die langen tijd in Venetië heeft doorgebracht van daar de gewoonte heeft meegebracht, om òf te spreken van blauwe kousen, òf om blauwe kousen te dragen.

Rotterdam.

R.J. Kortmulder.