Nieuwe Testament (Zuidnederlandse vertaling)

Hier beghint sente Pauwels epistole ad tymotheum dandere

I

Pauwels, apostel Ihesu Christi bi den wille Gods na de gelofte slevens, dwelke es in Christo Ihesu, ontbiedt, dat gracie, ontfermhertecheit ende vrede van Gode, onsen vader, ende van onsen Here Ihesu Christo moet sijn Tymotheeuse, sinen alder liefsten sone.

Ic danke minen God, dien ic diene in puerre consiencien van minen vor ouders, dat ic sonder onderlaet gedinkenesse dijns hebbe in minen gebede, dach ende nacht begerende di te siene, op dat ic, die gedachtech ben dijnre <tranen>, vervult werde van vrouden, ontfaende gedinkenesse dies geloefs, dat in u es niet geveist, welc geloeve tierst oec woende of was in Loyden, uwer ouder moeder, maer ic ben oec seker, dat het oec in u es. Overmids welke sake dat ic u vermane, dat gi verwect de gracie Gods, die in u es overmids dat insetten of op leggen

[fol. 119v]

mijnre hande. Want God en heeft ons niet gegeven den geest der vresen, maer der cracht ende der liefden ende der soberheit. En wilt u dan niet scamen des getuuchts ons Heren Ihesu Christi, noch mijns, sijns gevangenen, maer mede arbeidt in den ewangelio na der cracht of doget Gods, die ons verloest heeft vander sunden ende ons geroepen in der heileger roepingen, niet na onsen werken, maer [sed secundum propositum suum et gratiam, que data est nobis in Christo Ihesu] na sine voersette [(verbetering corr.:) wille ende de] gracie, die ons gegeven es in Christo Ihesu vore den wereleken tiden, maer nu esse geoppenbaert overmids de verlichtinge ons behouders, Ihesu Christi, die de doot gedestrueert heeft, maer dleven heeft hi verclaert ende de onverganclecheit overmids dat ewangelium, in dwelke ic geset ben een predekere ende apostel ende meester der heidene. Om welke sake ic oec dit lide, maer icken werde niet geconfuust, want ic weet wel wien ic geloeft hebbe, ende ic ben seker want hi es mogende mijn opgeleide of minen loen te behoudene in dien dage. Forme hebbende der ganser woerde, die gi van mi gehoert hebdt, in tgeloeve ende in minnen in Christo Ihesu onsen Here, so behuedet tgoede, dat u bevolen es, overmids den heilegen geest die in ons woent.

Want gi wet, dat alle die in Asien sijn, van mi gekeert sijn, uten welken Figel\lus

[fol. 120r]

ende Hermogenes sijn. De Here moet ontfermhertecheit geven Honesiforijs huse, want altoes hermaecte hi mi ende en scaemde hem niet mijnre kethenen, maer doe hi te Rome quam, sochte hi mi erenstelec ende vant mi. De Here moet hem geven ontfermhertecheit te vindene in dien dage, ende hoe vele dinge hi mi dede te Ephesen, dat hebdi bat bekint.

II

Hieromme, mijn alderliefste sone, werde gesterct in de gracie die es in Christo Ihesu, ende in die dinge die gi van mi gehoert hebdt bi vele getugen, die beveelt den geloevegen menscen, die abel of constech sijn selen dandere voert te leerene. Arbeidt alse een goet riddere Christi Ihesu. Niemen, die Gode riddert, en bewindt hem met wereleken olleeden, op dat hi hem behaghe, die hem gheprueft [probauit] heeft. Want die strijdt in den campe, en werdt niet gecroent dan de gene die wettelec strijdt. Den arbeitenden ackerman behoert tierst vanden vrochten tontfane. Verstaet wat ic segge, want de Here sal di verstennesse geven in allen dingen. Sijt gedinkende dat onse Here Ihesus Christus opverstaen es vander doot uut Davids sade, na mijn ewangelium, daer ic in arbeite toten banden toe, alse qualec werkende, maer dwoert

[fol. 120v]

Gods en es niet toegebonden. Daeromme gedoegic alle dinc om de uut vercoerne, op dat si vervolgen de salecheit, die in Christo Ihesu es met hemelscher glorien. [Maer du best na gevolcht mine lere ende mine settinghen, mine voermickinge, geloeve, trouwe, lancmoedecheit, gedoechsamheit, persecucie, lidingen, die mi gedaen sijn te Anthiocen ende te Linconien ende te Listris, alselke persecucie hebbic gedoeget ende uut allen heeft mi de Here verloest. Ende alle die willen goedertierelec leven in Christo Ihesu, die gedoegen persecucie]. De redene es geloevech, want eest dat wi mede gestorven sijn, so selen wi mede leven, ende eest dat wi mede liden, so selen wi mede regneren, ende eest dat wi sijns loechenen, so sal hi ons loechenen. Want al eest dat wi niet en geloeven, hi blijft getrouwe, hi en mach sijns selfs niet loechenen.

Dese dinge vermanic u, getugende vor Gode. En wilt niet striden met waerden, want en es te geenen dingen orborlec dan te verkeringen der geenre diet hoeren, maer besorcht erenstelec u selven Gode te biedene of te gevene enen geproefden ongeconfuusden wercman, gerechtelec tracterende dwoert der waerheit. Maer vliet sotte of ongeloevege dinge ende ydele sprake, want si baten vele tote ongenedecheiden

[fol. 121r]

ende hare redene crupt als een creeft, uten welken es Ymeneus ende Philetus, die uut gevallen sijn vander waerheit des geloefs, seggende, dat de opverstennesse te hans gedaen es, ende hebben someger menscen geloeve verkeert. Maer dat vaste fondement Gods dat steet, hebbende dit teeken: De Here heeft bekint die sine sijn, op dat yegelijc die sHeren name noemt, af kere van quaetheiden. In een groet huus en sijn niet allene guldene vate ende selverene, maer oec hultene ende erdene, ende selke sijn in eren, maer selke sijn in versmaedtheiden. So wie dan die hem suvert van desen, die sal een vat sijn in eren geheilecht ende oerborlec te Gode bereet tot allen goeden werken. Vliet gi joncleke begerten, maer volcht na gerechtecheit, geloeve ende minne Gods ende des naesten, ende vrede met hen die den Here ane roepen uut suverre herten. Sotte questien die sonder leeringe sijn, die scuwet, wetende want si maken stride. Den knecht des Heren en behoert niet te stridene, maer saechtmoedech te sine tot allen menscen, ende leerlec ende verdrachlec te sine, ende te berespene met maten ende niet met verwoetheiden de gene die der waerheit wederstaen, op dat hen God geve enegen tijt penitencie de waerheit te bekinnenne, op dat si weder wijs werden

[fol. 121v]

of hen hoeden vanden strecken des duvels, van wien si gehouden werden te sinen wille.

III

Maer wet dat, dat in den lesten dagen selen sijn vreesseleke tide, ende de menscen selen sijn hen selven minnende, gierech, verheven, hoeverdech, blasphemeers, vader ende moeder niet onderhoerech, ondancsamlec, ondadech, ongeloevech, voerwaerde niet houdende, sonder affectie, sonder vrede, sunderen, oncuusch, ongenedech, sonder goedertierenheit, swaermoedech, verraders, striders, op gedronten ende minneren der weelden meer dan Gods; si selen hebben de gedaente der goedertierenheit, maer de doget der goedertierenheit selense loechenen, ende dese vliet. Want van desen sijn de gene die de huse doer gaen, ende de wijfkene gevangen ende geladen leiden in sunden, de welke geleidt werden van menegeranden begerten, altoes leerende ende nemmermeer comende ter cunst der waerheit. Maer also als Jamnes ende Mambres Moysesse wederstonden, also wederstaen dese menscen der waerheit des ewangeliums, ja dese menscen, die gescoert sijn van gedachten ende wederprueft of verwoerpen sijn omtrent den geloeve der waerheit. Maer si en selen voertmeer niet toenemen, want hare sotheit sal allen

[fol. 122r]

menscen oppenbaer sijn also als der geenre was. Maer du best na gevolget mine leringe, mine insettingen, mijn opset, geloeve, lancmoedecheit, liefde, verdrachlecheit, persecucien ende passien, hoedeenege dinge mi gesciet sijn te Anthiochen, te Yconien ende te Listris, ende wat persecucien ic gedoeget hebbe, de Here heeft mi uut allen verloest. Ende de gene die willen goedertierlec leven in Christo Ihesu, die selen persecucie liden, maer de quade menscen ende verleideren selen toenemen in noch quadere, dolende ende andere menscen in doelnessen sendende. Maer blijft ghi in die dinge die gi geleert hebdt ende die u bevolen sijn, wetende van wien gi geleert hebdt, ende want gi van uwer kintscheit de heilegen letteren bekint hebdt, die u instrueeren mogen te salecheiden overmids tgeloeve, dat es in Christo Ihesu. Want yegelike screfture, die van Gode godlec inspireert of ingegeest werdt, die es orborlec om te leerne ende te berespene ende te corrigeerne ende te wisene in gerechtechheiden, op dat de mensce volmaect werde ende geinstrueert tot allen goeden werke.

IV

Ic geve getuge vor Gode ende vor Ihesu Christo, die ordeelen sal levende ende dode, ende bi sijnre toe\comst

[fol. 122v]

ende bi sinen rike: predect dwoert, aenstaet behoerlec, berespt die dinge die behoerlec sijn, bidt ende besceldt met alre verdrachlecheit ende leeringen. Want de tijt sal sijn, datse niet gedoegen en selen gewarege lere, maer te haren begerten selense hen gaderen meestere, die hen ketelen selen of veselen in die oeren, want si selen hare hoeren keren vander waerheit ende selen hen keren tot fabulen. Maer waect gi ende arbeidt in allen dingen, doet dwerc eens ewangelisten, vervult dinen dienst, sijt sober. Want ic werde te hans geoffert ende de tijt mijnre ontbindingen es bi. Enen goeden strijt hebbic gestreden, den loep hebbic volbracht, tgeloeve hebbic gehouden. In den anderen es mi toegeset de croene der gerechtecheit, die mi wedergeven sal de Here in dien dage, de rechte rechtere, maer niet allene mi, maer oec dien, die minnen sine toecomst.

Haest saen te mi te comene, want Demas heeft mi gelaten, minnende dese werelt, ende es af gegaen te Tessalonien, Wassende in Galacien, ende Tytus es in Dalmacien. Lucas es allene met mi. Nemt Marke ende leidtene met u, want hi es mi orborlec in den dienste. Want ic hebbe Tytusse gesonden te Ephesen. Ende comende bringt mi penulam [dats een cleet], dat ic liet te Trojaden bi Car\pusse,

[fol. 123r]

ende bringt de boecke ende sonderlinge parkement. Alexander erarius heeft mi vele quaets gedaen. De Here moet hem weder geven na sine werke, welken du vlie, want hi heeft sere onse woerde wederstaen. In mijnre ierster bescermenessen en stont mi niemen bi, maer si lieten mi alle, dat en moet hen niet toe geacht werden. Maer de Here stont mi bi ende stercte mi, op dat bi mi de predicade vervult worde ende dat alle heidene souden horen overmids mi, ende ic ben verloest van den monde des leeus. Want de Here heeft mi verloest van allen quaden werke ende hi sal mi behouden maken in sijn hemelsce rike, den welken glorie es van eeuwen teeuwen. Amen.

Gruet mi Priscam ende Aquilam ende Honesiphorijs huus. Erastus bleef te Corinten. Triphumme lietic siec te Mileten. Haest u te mi te comene vore den wenter. Eubolus, Pudens ende Linus ende Claudia grueten u.

De Here Ihesus Christus si met uwen geeste. Gracie si met ons. Amen.

Hier es ute Sente Pauwels ander epistole tote Tymotheeuse.

Hier beghint Sente Pauwels epistolen argument tote Tytum.

Pauwels vermaent Tytusse vander ordenancien des priesterscaeps ende van besscopleker wandelingen, ende vanden ongeloevegen te vliene, die in den joedscen screfturen andere menscen bedroegen.

Hier es uut dargument.

[fol. 123v]