Logo DBNL
Nieuwe Testament (Zuidnederlandse vertaling) (1971)

Nieuwe Testament (Zuidnederlandse vertaling)

(1971)–Anoniem Nieuwe testament (Zuidnederlandse vertaling)–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Sente Pauwels ierste epistele tot dien van corinthen

I

Pauwels, gheheten apostel Ihesu Christi overmids den wille Gods, ende Sostines, brueder der kerken Gods, die te Corinthen es, ic ontbiede u allen, geroepenen heilegen, die geheilecht sijt in Christo Ihesu, met hen allen, die den name ons Heren Ihesu Christi aen roepen in allen haren steden ende in den onsen: gracie ende vrede si u van Gode, onsen vader, ende vanden Here Ihesu Christo.

Bruedere, ic dancke minen God voer u altoes in der genaden Gods, die u gegeven es in Christo Ihesu, want gi sijt in allen dingen rike worden in hem, in allen woerden ende in alre const, alsoe als tgetugenesse Christi gesteedecht es in u, also dat u niet en gebrect in eneger gracien, verbeidende der oppenbaringen ons Heren Ihesu Christi, die u oec steedegen sal tote in dinde sonder lachter in den dage der toecomst ons Heren Ihesu Christi. God es getrouwe, overmids wien gi geroepen sijt in de geselscap sijns soens Ihesu Christi ons Heren.

Ic bidde u, bruedere, biden name ons Heren Ihesu Christi, dat gi alle sprect dat selve ende gedeiltheiden en moeten onder u niet sijn. Sijt volmaect in enen [dien selven] sen ende in ene [die selve] cunst. Want, mine bruedere, van u es mi cont gedaen vanden genen, die te Cloes sijn, dat sceldingen onder u sijn, ende dat seggic, dat een yege\welc

van u allen seit: Ic hoere Pauwels toe, ende ic hore Appollo toe, ende ic hore Cephas toe, ende ic hore Christus toe. Es dan Christus gedeilt? Ochte en es Pauwels om u niet gecruust? Ochte sidi in Pauwels name gedoept? Ic danke minen God, dat ic niemene van u gedoept en hebbe dan Crispusse ende Gayusse, op dat niemen en segge, dat gi in minen name gedoept sijt. Ic doepte oec Stephane in sijn huus; ic en weet niet, ochtic yeman anders gedoept hebbe. Want Christus en heeft mi niet gesonden te doepene, maer te predekene, niet in wijsheiden des words, op dat tcruce Christi niet verydelt en worde.

Want dwoert des crucen Christi es sotheit den genen, die verderven, maer den genen, die behouden werden, dat es ons, eest de cracht oft de doeget Gods. Want het es gescreven: Ic sal verliesen of destrueren de wijsheit der wisere ende ic sal weder prueven [verwerpen] de vroetheit der vroedere.

Waer es de wise? Waer es de scribe? Waer es de ondersuekere deser werelt? En heeft God niet sot ge\maect

de wijsheit deser werelt? Want de wijsheit der werelt en heeft niet bekint in de wijsheit Gods bider wijsheit des Heren, het behagede Gode de geloevege salech te makene bi sotheiden der predicaden. Want de Joden eyscen teekene ende de Griecsce sueken wijsheit, maer wi predeken Christum gecruust, sonder twivel den Joden scande ende den heidenen sotheit, maer den geroepenen, Joden ende Griexen, predeken wi Christum, die de cracht Gods ende de wijsheit Gods es, want dat sotheit es vore Gode, dat es wijsheit vore de menscen, ende dat Gode cranc es, es sterc den menscen.

Maer, bruedere, besiet uwe roepinge, want God en heeft niet uut vercoren vele wisere liede naden vleessce, noch vele mogendere, noch vele edele, maer die dinge, die sot sijn der werelt, die heeft hi uut vercoren, op dat hi de wise confuus make, ende hi heeft uutvercoren de cranke dinge der werelt, op dat hi de starke confondere, ende God heeft vercoren de on edele dinge ende de versmaedde der werelt ende die dinge, die niet en sijn, op dat hi destruere die dinge, die sijn, op dat alle vleesch niet en gloriere in sijn anscijn. Want uut hem sidi in Christo Ihesu, die ons gemaect es van Gode wijsheit ende gerechtecheit

ende heileginge ende verloessinge, ende alsoe als gescreven es: Die glorieert, die glorieere in den Here.

II

Ende ic, bruedere, alsic tote u quam, en quamic niet in hoechheiden der redenen ochte der wijsheit u vercondegen tgetuge Christi. Want ic en hebbe mi niet gevonnest yet te wetene onder u dan allene Ihesum Christum ende dien gecruust. Ende ic hebbe bi u geweest in vele crancheiden ende in vele vresen ende bevingen, ende mijn sermoen ende mine predekinge en was niet in redeleken woerden mensceleker wijsheit, maer in betoeningen des geests ende der doeget, op dat uwe geloeve niet en si in wijsheit der menscen, maer in de cracht Gods.

Wi spreken onder de volcomene wijsheit, maer niet der werelt wijsheit noch der vorste deser werelt, die gedestrueert werden, maer wi spreken de wijsheit in der verborgenheit, die bedect es, die God vore gesien heeft vore de werelt in onser glorien, die niemen vanden vorsten der werelt bekint en heeft, want hadden sine bekint, nemmermeer en haddense den Here der glorien gecruust, maer alsoe gescreven es in Ysaye den prophete: Dat oge niet gesien en heeft, noch oere gehoert, noch in smenscen herte en es op geclommen, die dinge die God bereidt heeft den genen diene minnen.

Maer ons hevet God geoppenbaert bi

den heilegen geest, want de geest ondersuect alle dinc, oec de diepheit Gods. Want wie vanden menscen weet die dinge, die smenscen sijn dan smenscen geest, die in hem es? Alsoe die dinge, die Gods sijn, en bekint niemen dan de geest Gods. Maer wi en hebben niet ontfaen den geest der werelt, maer den geest, die van Gode es, op dat wi souden weten die dinge, die ons van Gode gegeven sijn, ende die en spreken wi niet in geleerden waerden mensceleker wijsheit, maer in der leeringen des geests, den geesteleken geesteleke dinge seggende. Maer de beesteleke en begrijpt niet die dinge, die tgeests sijn, want het es hem doerheit, ende hi en mach niet verstaen die dinge diemen geestelec prijst. Maer de geesteleke vonnest alle dinc, maer hi en werdt van niemene geordeelt, alsoe gescreven es: Wie heeft bekint sHeren sen? Ochte wie heeftene geleert? Maer wi hebben Christus sen.

III

Ende ic en mach, bruedere, toet u niet spreken alse tot geesteleken, maer alse tot vleessceleken. Alse cleinen kinderen in Christo hebbic u melc gegeven te drinkene ende niet spise, want ghine mocht doe niet verstaen, noch nu oec en moget, want gi sijt noch

vleesscelec. Want alse onder u es nijt ende sceldinge, en sidi dan niet vleesscelec ende wandelt na den mensce? Want seker alse yemen seit: Ic hoere Pauwels toe, ende een ander: Ic hore Apollo toe, en sidi dan niet menscen? Hieromme wat es Appollo? ende wat Pauwels? Si sijn dieneren des geens, dien gi geloeft hebt, alsoe als God yegewelken gegeven heeft. Ic hebbe geplant, Apollo hevet begoten, maer God heeft de wassinge gegeven, alsoe dat de gene, die plant, niet en es, noch diet versch maect, maer God die dwassen geeft. Die plant ende die versch maect, die sijn een, maer yegewelc ontfeet sinen properen loen na sinen arbeit. Want wi sijn Gods hulperen ende gi sijt Gods lantwinninge, gi sijt Gods stichtinge.

Na de gracie Gods, die mi gegeven es, hebbic een fundament geleit alse een wijs stichtere, ende een ander sticht daer op. Maer yegewelc besie, hoe hi daer op sticht. Want niemen en mach ander fundament leggen dan dat, dat geleit es, dwelke es Christus Ihesus. Soe wie op dit fundament sticht gout, selver ende dierbare steenne, hout, hoy ende stoppele, yegewelcs

werc sal oppenbaer sijn, want de dach Gods, die in den viere geoppenbaert sal werden, die saelt vercleren, ende tfier sal proeven, hoegedaen eens yegewelcs werc sal sijn. Ende eest dat yemens werc, dat hi gesticht heeft, blijft, so sal hi loen ontfaen, maer eest dat yemens werc verdroeget, so sal hi liden argeringe, maer hi sal behouden sijn alsoe nochtan als overmids tfier.

En wetti niet, dat gi de tempel Gods sijt ende dat de geest Gods in u woent? Soe wie den tempel Gods violeert ofte bevlect, God salne verliesen. Want de tempel Gods es heilech, dat sidi.

Niemen en bedriege u! Eest dat yemen onder u scijnt wijs sijnde in dese werelt, hi werde sot, op dat hi wijs si. Want wijsheit deser werelt es sotheit vore Gode. Want het es gescreven: Ic sal de wise bevaen in harre scalcheit ofte listecheit. Ende echter es gescreven: De Here heeft bekint der menscen gepeyse, want si sijn ydel. Ende daeromme niemen en glorieere in den menscen, want alle dinge sijn uwe, wedert Pauwels si, ochte Apollo ocht Cephas, ocht dese werelt ocht dleven ocht de doot, ocht de yegewerdege ocht de toecomende, want alle dinge sijn uwe, maer gi sijt Christus, ende Christus es Gods.

IV

Alsoe achte ons elc mensce alse dieneren Christi ende alse besetteren [dispenseres] der verholenheit Gods. Nu werdt hi besocht onder de besetteren [dispenseren], welc getrouwe vonden werdt. Maer dat es mi voer dminste, dat ic van u geordeelt werde ocht van mensceleken dagen, noch ic en ordeele mi selven niet. Want ic en weet mi selven niets sculdech van genen dingen, maer daeromme en benic niet gerecht, want die mi ordeelt, dat es God. Ende alsoe en wilt niet ordelen vore tijt, tote dat de Here comt, die verlichten sal de verborgenheit der donkernessen, ende hi sal oppenbaren de rade der herten, ende dan sal yeghewelken lof sijn van Gode.

Maer, bruedere, ic hebbe dat getransfigureert in mi ende oec Apollo overmids u, dat gi onder u leert, dat deen jegen den anderen boven dat gescreven es, niet hoverdech ocht opgeblasen en werde vor den anderen. Want wie merct u? Wat hebdi, dat gi niet ontfaen en hebdt? Maer eest dat ghijt ontfaen hebdt, waer toe gelorieerdi dan als ocht ghijt niet ontfaen en hadt? Ghi sijt te hant geseedt, gi sijt te hant rike gemaect, eest dat gi niet en regneert in u selven, ende vergave

God, dat gi regneert ende dat wi oec met u regneerden. Want ic wane, dat ons God heeft ghetoent alder leste apostelen alse ter doot geacht, want wi sijn gemaect een spiegel [gesichte] der werelt ende den ingelen ende den menscen. Wi sijn sotte om Christusse [Christum], maer gi sijt vroede in Christo; wi sijn siec, maer gi sijt sterc; gi sijt edel, maer wi sijn onedel. Tote in dese ure hebben wi honger ende dorst ende wi sijn naect ende wi werden geslegen met halsslagen ende wi sijn ongestedech ende wi arbeiten werkende met onsen handen, wi werden vermaledijt ende wi benedien, wi doegen persecucie ende wi lident, wi werden geblasphemeert ende wi bidden, ende wi sijn worden als een gemul deser werelt ende als een ketsebete alre menscen, tote noch.

Dese dinge en scrivic niet, op dat ic u confundere, maer ic vermane u als mijn alre liefste sonen, want al hebdi XM leideren in Christo, maer ghi en hebdt niet vele vadere. Want ic hebbe u gewonnen in Christo Ihesu overmids dewangelium. Daeromme biddic u, dat gi mine na volgeren sijt. Ende daeromme hebbic tot u gesonden Thimotheeuse, die mijn alre liefste sone es ende getrouwe

in den Here, die u leeren sal alle mine wege, die in Christo Ihesu sijn, alsoe ic over al leere in allen kerken. Selke sijn soe hoeverdech onder u alse ochtic tote u niet comen en soude, maer ic sal saen comen tot u, op dat God wilt. Ende ic sal bekinnen niet de waerde der geenre, die hoeverdech sijn, maer de doeget. Want trike Gods en es niet in sermoene, maer inder doeget. Wat wildi? Dat ic tot u come in der roeden, ocht in caritaten ende in den geeste der saechtmoedecheit?

V

Oncuuscheit werdt te male onder u gehoert, ja alselke oncuuscheit hoegedane onder de heidene niet genoemt en werdt, alsoe dat yemen soude hebben sijns vader wijf. Ende gi sijt hoeverdech ende en hebdt niet meer weeninge gehadt op dat die ewech gedaen soude werden, die dat werc gedaen hadde. Ic, die van u ben metten lichame, maer jegewerdech metten geeste, ic hebbe te hant geordeelt in den name ons Heren Ihesu Christi alse ochtic jegewerdech ware den genen, die alsoe ghewracht heeft. Alse gi vergadert sijt met minen geeste, soe hebbic geordeelt metter cracht ons Heren Ihesu Christi te leverne alsustenegen mensce Sathanasse in ver\liesinge

des vleeschs, op dat de geest behouden si in den dage ons Heren Ihesu Christi. Uwe glorieeringe en es niet goet. En wetti niet allettel heefs corrumpeert alden hoep des deegs? Daeromme reinecht doude heefsel, soe dat gi sijt een nuwe bespringinge, also gi sijt ongeheven. Want onse paesscen es geoffert: Christus. Ende alsoe selen wi werscapen, niet in den ouden heefsele noch in den heefsel der boesheit noch der scalcheit, maer in der ongehevenheit der puerheit ende der waerheit.

Ic hebbe u gescreven in der epistelen, dat gi niet gemingt en werdt metten oncuusscen, ja metten oncuusscen deser werelt ocht metten vrecken ocht metten gripen\den ocht metten genen, die den afgoden dienen, anders waerdi tehant uut gegaen uut deser werelt. Maer nu hebbic u gescreven, dat gi met desen niet vermingt en werdt, maer eest dat de gene, die onder u brueder genoemt werdt, es oncuusch ocht gierech ocht den afgoden dienende ocht quaet sprekende ochte dronken ocht roevende, soe en seldi met hem noch met alsustenegen negene spise nemen. Want [Quid enim mihi de his qui foris sunt iudicare?] wat es mi belanc te ordelene van dien dingen, die van buten sijn? En ordeeldi selve niet van dien <dingen> die binnen sijn? Want God sal de gene ordelen, die buten sijn. Doet wech tquade uut u selven.

VI

Dar yemen van u, die enech dinc te doene heeft jegen enen anderen, geordeelt werden van den scalcken ende niet bi den heilegen? Ocht en wetti niet, dat de heilegen selen ordeel geven van deser werelt? Ende eest dat de werelt in u geordeelt sal werden, soe sidi onwert wat gi vanden minsten ordeelen soudt. En wetti niet, dat wi dingele ordelen selen? Hoe vele meer de wereleke dinge? Hieromme eest dat ghi hebdt wereleke vonnessen, soe set te ordeelne de versmaedde, die in de kerke sijn? Ic segt tuwer confusen. Alsus en es niemen wijs onder u, die soude mogen ordeel geven tusscen den brueder ende den brueder, maer de brueder sceldt metten brueder int fonnesse, ja dat es bi den ongeloevegen ende niet biden heilegen. Seker te hant es te male gebrec in u om dat gi ordeele hebt onder u. Waeromme en ontfadi niet meer onrecht? Waeromme en lijddi niet meer bedriechenesse? Maer gi doet ongelijc ende gi bedrieget ende dat in u bruedere. Ochte en wetti niet, want de scalke en selen trike Gods niet besitten? En wilt niet dolen, want noch oncuusscheren noch die den afgoden dienen noch overspelderen noch de moruwe

noch die met mannen oncuusscheit doen, noch dieve noch vrecke noch dronkene noch quaet sprekeren noch roeveren en selen trike Gods niet besitten. Ende seker dus gedaen waer di ondertiden, maer nu sidi gedwegen ende geheilecht ende gherecht gemaect in den name ons Heren Ihesu Christi ende in den geeste ons Gods.

Alle dinge sijn mi georloeft, maer alle dinge en sijn niet orborleec. Alle dinge sijn mi georloeft, maer ic en werde niet onder gedaen onder de macht enechs dincs. De spise werdt onderworpen den bucke ende de buc der spisen, maer God sal destrueren spise ende buc. De lichame en werdt niet onderworpen der oncuusscheit, maer den Here ende de Here den lichame. God heeft den Here op verwect, ende hi sal ons op verwecken overmids sine cracht. Want en wetti niet, dat uwe lichamen sijn lede Christi? Seldi dan nemen de lede Christi ende makense de lede eens leedecht wijfs? Dat moet verre sijn. Ocht en wetti niet soe wie den leedegen wive aen hanget, die werdt een lichame met hare? Want de screfture seegt: Het selen sijn si II in enen vleessce. Maer soe wie den Here aenhan\get,

hi es een geest met hem. Vliet oncuusscheit, want alle sunde, die de mensce doet, die es buten den lichame, maer die oncuusscheit doet, die sundecht in sinen lichame. Ochte en wetti niet, dat u lede sijn een tempel des heilechs geests, die in u es? den welken gi hebdt van Gode ende gi en sijt uwes selfs niet. Want gi sijt gecocht met een groten goede. Glorificeert ende draget Gode in uwen lichame.

VII

Ic antwerde van dien, daer gi mi af gescreven hebdt. Het es den mensce goet, dat hi dwijf niet en gerine. Omme doncuusscheit soe sal yegewelc man hebben sijn wijf ende elc wijf sal haren man hebben. De man sal den wive de scout gelden ende alsoe gelijc sal dwijf doen den man. Dwijf en heeft geene macht haers lichamen, maer de man, ende alsoe ghelijc en heeft de man gene macht sijns lichamen, maer dwijf. En wilt niet onderlinge bedriegen, en si uut gemeinen consente ter tijt, op dat gi u leedech houdt ter bedingen, ende keert weder in dat selve, op dat u Sathanas niet en tempteere overmids dat gi u niet onthouden en moget daer af. Maer ic segge dat na vergevinge [of sparinge], niet na gebod. Ic woude, dat alle menscen waren

alsoe ic ben, maer yegewelc heeft sine propere gave uut Gode, deen aldus, dander alsoe.

Maer ic segge den ongehuweden ende den weduwen: het es hen goet eest dat si bliven alse ic. Maer eest datse hen niet onthouden en connen, so huwen, want het es beter huwen dan verberrent werden. Maer ic gebiede den genen, die te gadere gevoeget sijn in huweleeke, niet ic, maer de Here, dat dwijf niet en sceede van den man, maer esse vanden man gesceden, soe ghebiedic datse ongehuwet blive ocht datse versuene met haren man, ende de man en sal dwijf niet laten. Want ic segge den anderen, ende niet de Here, eest dat enech brueder een ongetrouwe [oft ongeloevech] wijf heeft ende si consentere met hem te woenene, die en sal hi niet laten. Ende eest dat enech wijf heeft enen ongetrouwen [ongeloevech] man, si en sal den man niet laten. Want dongetrouwe man werdt geheilecht overmids tgetrouwe wijf ende dongetrouwe wijf werdt geheilecht overmids den getrouwen man. Anders so waren uwe sonen [kindere] onsuver, maer nu sijnse heilech. Maer eest dat dongetrouwe wech gheet, soe ga, want alsustenech brueder ocht suster en es in desen dingen niet onderwoerpen den dienste, want God heeft ons geroepen in vreden. Wijf, waer ane wetstu, oftu sals

behouden maken den man? Ochte man, waer ane wetstu, ochtstu sels behouden maken dwijf? Het en si dat iegewelc wandele alsoe hem God gedeilt heeft ende alsoe hine gheroepen heeft, alsoe ic leere over al in allen kerken. Es [Circumcisus aliquis uocatus est? non adducat praeputium. In praeputio aliquis uocatus est? non circumcidatur] yemen geroepen, die besneden es, hi en sal niet toe leiden of bringen dat hem af gesneden es. Ende die in der onbesnedenheit geroepen es, hi en werde niet besneden. Want de besnidenesse en es niet ende donbesnedenheit en es niet, maer de houdinge der gebode Gods. Een yegewelc sal bliven in den roepe, daer hi in geroepen es. Bestu cnecht geroepen, en hebdt geene rueke om vriheit, maer mogedi vri werden, gebrukes lievere. Want de cnecht, die in den Here geroepen es, die werdt gevrijt in den Here, alsoe gelijc die vri geroepen es, die es cnecht Christi. Want gi sijt ghecocht metten loene Christi, en wilt niet werden cnechte. Hieromme een yegewelc brueder sal bliven in dien, daer hi in geroepen es vore Gode.

Vanden mageden en hebbic geen gebod vanden Here, maer ic geve raet, alse die dontfermhertecheit

vervolgt heeft vanden Here, omdat ic soude sijn getrouwe. Want ic wane, dat dat goet si om de jegewerdege noet, want het es goet, dat de mensce alsoe si. Bestu ghebonden met wive? en wilt niet sueken ontbendinge. Bestu oec ontbonden van dinen wive? en sueke negeen wijf. Ende eest dattu nems een wijf, du en sondechs niet, ende huwet ene maget, sine sundecht niet, nochtan selense hebben tribulacie des vleeschs, maer ic spare u. Maer dit seggic u, bruedere: de tijt es cort ende achterstelech of verganclec. Daeromme die wive hebben, selen sijn alse diese niet en hebben, ende die weenen als die niet en weenen, ende die verbliden als die niet en verbliden, ende die coepen als die niet en besitten, ende die deser werelt gebruken als diere niet en gebruken; want de figure deser werelt vervaert. Ic wille, dat gi sijt sonder sorfhertecheit. Die sonder wijf es, hi es [si] sorfhertech om die dinge, die Gods sijn, hoe hi Gode behage. Maer die met enen wive es, hi es [si] sorfhertech om die dinge, die der werelt sijn, hoe hi sinen wive behage, ende hi es gedeilt. Dwijf, die ongehuwet es ende de maget gedinct [herdinke] der dinge, die sHeren sijn op datse si suver van lichame ende van geeste, maer tge\huwede

wijf peyst [of peyse] die dinge, die der werelt sijn, hoese den man behage. Seker dit seggic tuwer orboerlecheit, niet op dat ic u enen strec in woerpe, maer op dat ic u in woerpe dat, dat eersam es ende dat u mochte geven vermogen sonder letsel den Here te biddene. Maer [maer eest dat hem yemen scaemt dat sijn maecht out es] eest dat yemen dunct, dat hi leelec schijnt op sine maget, datse out es, ende het es behoerlec alsoe te gesciene, soe doe dat hi wille; eest dat hise huwet, hine sundecht niet. Want [(corr.) Want die vaste es ende in sine herte ghesett heeft, niet nootsake hebbende, maer hebbende macht sijns willen, ende hi dat ghevonnest heeft in sijn herte, sine maget te houdenne, hi doet wel. Alsoe soudic dat dietschen proeven (?)] die vaste es ende in sijn herte geset heeft, niet noetsake hebbende, maer hebbende macht sijns willen, ende hi dat oec in sijn herte geordeelt heeft, dat hi sine maegt hueden [houden] wilt, hi doet wel. Hieromme die sine maget huwet, hi doet wel, ende diese niet en huwet, hi doet bat. Dwijf es gebonden alsoe lange als haer man leeft, maer eest dat haer man steerft, soe esse verloest vander wet haers mans: huwe wien datse wilt, allene in den Here. Maer si ware salegere, bleefse alsoe na minen raet, want ic wane, dat ic den geest Gods hebbe.

VIII

Wi weten oft wi sijn wijs van dien dingen, die

den afgode geoffert werden, want wi hebben alle cunst. De cunst bleest op, maer caritate sticht. Soe wie waent [ofte acht], dat hi yet weet, die en heeft noch niet bekint, hoe hem behoert te wetene. Maer soe wie Gode mint, hi es van hem bekint. Vanden spisen, die den afgoden geoffert werden, weten wi wel, want dafgod es niet in de werelt, ende wi weten, dat negeen God en es dan een. Want sijnt alle gode, die gode geheten werden in den hemel ocht in der erden, seker so sijn vele goden ende vele heren, maer een God hoert ons toe, de vader metten sone ende metten heilegen geest, uut wien alle dinc sijn ende wi in hem, ende een Here es, Ihesus Christus, biden welke alle dinc sijn, ende wi sijn overmids hem. Maer in alle menscen en es niet cunst. Want [(corr.) Want selke sijn die tote nu met des afgods consciencien ofte mede wetenne eten, als dat den afgode gheoffert es, ende om dat hare consciencie cranc es, soe wert si bevlect] selke sijn, die tote nu met des afgods consciencien ofte mede wetene eten, als dat den afgoden geoffert es, ende hare consiencie werdt bevlect, om datse siec es. Want de spise en priset ons niet voer Gode. Al eten wi, wi en selen niet overvloeyen noch al en eten wi niet, wi en selen niet gebreken. Merct of siet, dat uwe georloeftheit bi avonturen niet en si letsel den sieken. Want ocht yemen, die cranc es, siet dengenen, die const heeft ten etene, sitten in dafgoderie, en

sal sine consiencie, wantse siec es, niet gestoect [(corr.) ghesticht] werden tetene vander afgoderien? Ende dijn cranc brueder sal verderven in dine const om den welken Christus gestorven es. Ende aldus sundegende in de bruedere ende slaende hare cranke consiencie, soe sundechdi in Christo. Waer bi, eest dat de spise scandeliseert minen brueder, ic en sal nemmermeer vleesch eten, op dat ic minen brueder niet en scandelisere.

IX

Ic en ben niet vri, ic en ben niet apostel? En hebbic niet gesien onsen Here Ihesum Christum? En sidi niet mijn werc in den Here? Ende al en benic den anderen niet apostel, nochtan benict u, want gi sijt teeken mijns apostelscaeps in den Here. Dit es mine bescuddenesse toten genen, die mi ondervragen. En hebben wi niet macht tetene ende te drinkene? En hebben wi niet macht al omme te leidene ene suster ende een wijf alse dandere apostelen ende bruedere Gods ende Cephas? Ocht allene ic ende Barnabas, en hebben wi niet macht dat te werkene? Wie hanteert oyt ridderscap op sinen kost? Wie plant wijngaert, ende en et niet van sijnre vrocht? Wie voedt een cudde, ende en et niet vanden melke des cudden? En seggic dat niet naden mensce? Ochte en seget oec de wet niet? Want in Moyses wet es gescreven:

Ghi en selt niet verbinden den mont des ossen, die arbeidt. En heeft God niet sorge om de ossen? Ocht en sprect hi dat niet emmer om ons? Want seker het es om ons gescreven: want die erijt, sal erien in den hope vrocht tontfane, ende die derscht, sal dersscen in den hope vrocht tontfane. Ocht wi u sayen geesteleke dinge, soe en eest niet groet, dat wi mayen uwe vleessceleke dinge? Eest dat dandere deilechtech sijn uwer mogentheit, waeromme niet bat wi? Maer wi en hebben niet gebruuct deser mogentheit, maer wi geliden alle dinc, op dat wi niet en geven letsel den ewangelio Christi. En wetti niet, dat de gene, die in de santuarie werken, datse eten van datter santuarien toe hoert? Ende die ten outere dienen, datse deilen metten outere? Alsoe hevet oec God geordineert dien, die dewangelium condegen, vanden ewangelio te levene. Maer ic en hebbe geen van desen gebruuct. Ende ic en hebbe u dit niet gescreven om dat alsoe gescien soude in mi, want mi es beter te stervene dan yemen mine glorie ydel maken soude. Want eest dat ic u dewangelium predeke, en es mi geene glorie, want de noet doet mi doen, want soe wee mi, eest dat ic u dewangelium niet en predeke. Want eest

dat ic dat al willens doe, soe hebbe ic loen, maer [of node Si autem inuitus, dispensatio mihi credita est] eest dat ict onwillens [of node] doe, soe es de berechtinge mi bevolen. Welc es dan mijn loen? Dat ic, die dewangelium predeke sette dewangelium Christi sonder cost of bate, op dat ic niet en mesbruke mijnre mogentheit in dewangelium. Want doe ic vri was uut allen menscen, hebbic mi alre menscen cnecht gemaect, op dat ic vele menscen gewonne, ende ic ben den Joden worden als Jode, op dat ic de Joden gewonne, ende den genen, die onder de wet sijn, benic worden als onder de wet, als ic nochtan onder de wet niet en was, op dat ic gewonne die onder de wet waren, ende dien, die sonder wet waren, benic worden als ochtic sonder wet geweest hadde, maer ic was in de wet Christi, op dat ic gewonne de gene, die sonder wet waren. Ic ben siec worden den sieken op dat ic de sieke gewonne. Ende ic ben allen menscen worden al, op dat ic alle menscen soude [mochte] behouden maken. Want ic doe alle dinc om dewangelium, op dat ic sijns deilechtech worde gemaect. Ochte en wetti niet, dat de gene die ten stec\ke

loepen, datse alle loepen, maer een ontfeet den loen? Alsoe loept, dat gi begript. Een yegewelc die in den campe crijget, hi huedt hem van allen dingen, ende si crigen om ene verganckeleke croene tontfane, maer wi om ene onverganckeleke. Daeromme en loepic alsoe niet als in onsekerheit, alsoe vechtic niet alse de locht slaende, maer ic castie minen lichame ende ic drivene in dienste, dat ic bi avonturen niet lachterlec vonden en werde alsic den anderen predeke.

X

Bruedere, ic en wille niet, dat gi verget, want onse vadere waren alle onder der wolken ende sijn alle overleden de see ende worden alle in Moysesse gedoept in der wolken ende inder see, ende si aten alle ene geesteleke spise ende si dronken alle enen geesteleken dranc, maer si dronken alle vanden geesteleken steenne, die hen na volgede, ende die steen was Christus. Maer in vele harre en waest Gode niet behaechlec, want si sijn ter neder geslegen in der woestinen. Dese dinge gescieden hen in ene figure van ons, op dat wi niet en selen sijn begerende de quade dinge alsoe als de gene beger\den.

Noch wi en selen niet werden anebederen der afgode alsoe als selke van hen geweest hebben, alsoe gescreven es: Dat volc sat ten etene ende te drinkene, ende si stonden op te speelne. Noch wi en selen niet oncuusch sijn alsoe selke van hen oncuusch waren, ende harre vielen in enen dage XXIIIM. Noch wi en selen Christum niet becoren alsoe selke van hen becoerden, ende verdorven vanden serpenten. Noch gi en selt niet murmureren alsoe selke van hen murmureerden, ende vervoren vanden verdervere Nachore [also een dede die Chore hiet]. Alle dese dinge gescieden hen in figuren, maer si sijn gescreven tonser stichtingen, in wien dinden der werelt comen sijn. Die waent, dat hi steet, hi sie, dat hi niet en valle. En gene coringe en sal u begripen dan mensceleke, want God es getrouwe, die niet gedoegen en sal, dat gi becoert werdt boven dat, dat gi vermoeget, maer [Sed faciet cum temptatione etiam prouentum ut possitis sustinere] hi sal oec metter coringen vortganc geven, dat ghijt selt mogen geliden.

Hieromme, mine alre liefste, vliet vander oefeningen der afgode! Ic spreke u toe alse vroeden lieden, ordeelt gi selve dat, dat ic segge. De kelct der benedixien, dien wi benedien, en

es dat niet de communicatie des bloeds Christi? Ende dbroet, dat wi breken, en es dat niet deilinge des lichamen ons Heren? Want wi vele in den getale, wi sijn een broet ende een lichame, wi alle, die van enen broede ende van enen kelcte deilechtech sijn. Besiet Israel naden vleessce: de gene, die dofferanden eten, en sijnse niet deilechtech des outaers? Seggic hieromme dat dat den afgoden geoffert es, dat dat yet es? ochte dat dafgod yet es? Maer die dinge, die de heidene offeren, die offerense den duvelen ende niet Gode. Maer ic en wille niet, dat gi gesellen der duvele werdt. Ghi en moget niet drinken den kelct Gods ende den kelct der duvele, gi en moget niet deilechtech sijn der tafelen Gods ende der tafelen der duvele. Ocht wi den Here navolgen, en sijn wi niet starkere dan hi?

Alle dinge sijn mi georloeft, maer alle dinge en vorderen niet. Alle dinge sijn mi georloeft, maer alle dinge en sijn niet stichtelec. Niemen en sueke dat sine es, maer dat eens anders es. Alle dat int vleeschuus comt, dat ett, niet onder vragende om de consiencie, want derde ende hare volheit es sHeren. Eest dat yemen vanden ongeloeve\gen

u roept teenen avontmale ende gi wilt met hem gaen, al dat u voergeset werdt, dat et, niet onder vragende om der consiencie wille. Maer eest dat yemen seget: Dit es den afgoden geoffert, en willes niet eten overmids hem, diet u seide, ende om der consiencien wille. Maer ic en segge niet om u consiencie, maer om des anders. Want waertoe soude mine vriheit geordeelt werden van eenre vremder consiencien? Ochtic deilechtech ben metter gracien, waertoe werdic geblasphemeert alsic gracien doe? Hieromme weder gi et ochte drinct ochte yet anders doet, doe alle dinc in der glorien Gods. Sijt den Joden ende den heidenen ende der kerken Gods sonder letsel, alsoe behagic allen menscen dore alle dinge, niet suekende dat mi orboerlec es, maer dat vele menscen orborlec es, op datse behouden werden.

XI

Ghi selt sijn mine na volgeren, alsoe ic ben na volgere Christi.

Maer, bruedere, ic love u, dat gi bi allen dingen mijns herdinkende sijt ende dat gi houdt mine gebode alsoe icse u gegeven hebbe. Maer ic wille, dat gi wet

dat Christus een hoot es eens yegelijcs mans ende de man es een hoot des wijfs, maer thoot Christi es God. Een yegelijc man, beedende ocht propheterende met gedecten hoode, ontreint sijn hoot, maer yegewelc wijf, beedende ocht propheterende met ontdecten hoode, ontreynt hare hoot, want [unum est enim ac si decaluetur. Nam si non uelatur mulier, tondeatur] het es een als ofte si cael gemaect werdt. Want eest dat dwijf niet gedect en werdt, soe salse gescoren werden, maer eest den wive leelec, datse gescoren werde ocht calu, so decke haer hoot. Maer seker de man en es niet sculdech, sijn hoot te deckene, want hi es dbeelde ende de glorie Gods, maer dwijf es smans glorie. Want de man en es uten wive niet, maer dwijf es uten man. Want de man en es niet gescepen om dwijf, maer dwijf om den man. Daeromme sal dwijf een decsel hebben op haer hoot ende oec overmids dingele. Nochtan en es de man niet sonder wijf, noch dwijf sonder man in den Here. Want alsoe als dwijf es vanden man, also es de man overmids dwijf, ende alle dinc sijn ute Gode. Ordeelt gi selve: eest temelec dat dongedecte wijf bede te Gode? Ende de nature en

leert ons dat niet. Eest dat de man lanc haer voedt, het es hem confuse, maer eest dat dwijf lanc haer voedt, het es hare glorie, want de hare sijn hare gegeven vore dat decsel. Maer eest dat yemen werdt gesien sceldende ende segge: wi noch de kerke Gods en hebben niet alselke gewoente.

Maer dat gebiedic, niet prisende, dat gi eendrechtech sijt, niet in dien dingen die beter sijn, maer die quadere sijn. Seker ten iersten als gi in de kerke vergadert, soe horic onder u gescoertheiden, ende ic geloeft in enen deele. Want het es behoerlec dat quade opinien ofte herisien ghescien, op dat de gene die onder u geproeft ofte geprijst sijn, geoppenbaert werden. Hieromme als gi te gadere vergadert, soe en etti niet davont werscap des Heren, want yegewelc nemt sine spise tetene ende te drinkene, ende deen es hongerech, ende dander es dronken. Wat? en hebdi niet huse tetene ende te drinkene? Ocht versmeeddi Gods kerke ende confuust die, die niet en hebben? Wat salic seggen? Ic love u? Maer hier in en lovic u niet. Want ic hebbe van Gode ontfaen, dat ic u gegeven hebbe, want onse Here Ihesus inder nacht, dat hi gelevert wert,

nam hi dat broet ende dede gracien ende braect ende seide: Nemt ende et, dit es mijn lichame, die om u gelevert sal werden, dit doet in mine gedinkenesse. Ende gelikeleke nam hi den kelct naden etene, seggende: Dit es de kelct des nuwen testaments in minen bloode; Dit doet, alsoe dicke als ghine drinct, in mine gedinkenesse. Alse dicke als gi et dit broet ende drinct van desen kelcte, soe seldi sHeren doot vercondegen, tot dat hi comt. Ende alsoe soe wie et dit broet ocht drinct sHeren kelct onwerdelec, die werdt sculdech des lichamen ende des bloeds des Heren. Maer de mensce proeve hem selven ende alsoe ete van dien broede ende drinke vanden kelcte. Want [Qui enim manducat et bibit indigne, iudicium sibi manducat et bibit, non diiudicans corpus Domini] wie dat et ochte drinct onwerdelec, hi et ende drinct hem selven dordeel, niet ordelende den lichame des Heren. Daeromme onder u sijn vele sieke ende cranke ende vele slaeptere. Eest dat wi ons selven ordeelen, seker so en werden wi niet geordeelt. Maer alse wi geordeelt werden, so werden wi berespt vanden Here, opdat wi niet verdoemt en werden met deser werelt. Mine bruedere, alsus als gi vergadert comt ten etene, verbeidt te gadere [onderlinge]. Maer

eest dat yemen hongert, die ete thuus, op dat gi niet en vergadert in ordeele. Dander dinge salic disponeren alsic come.

XII

Bruedere, ic en wille niet, dat gi onwetende sijt van geesteleken dingen. Want doe gi heidene waert, <ghincdi> ten stommen afgoden alsoe gi geleidt wordt. Daeromme doe ic u cont dewangelium, dat niemen, in den geeste sprekende, en seget: Verbannen si Ihesus. Ende niemen en mach seggen: Here Ihesus, dan in den heilegen geeste.

Want deilingen der gracien sijn, maer de selve geest, ende deilingen der dienste sijn, maer de selve Here, ende deilingen der werke sijn, maer de selve God, die alle dinge werct in allen. Want enen yegewelken werdt gegeven doppenbaringe des geestes te orborlecheiden. Den anderen werdt gegeven overmids den geest redene der wijsheit, maer den anderen redene der cunst na den selven geeste, den anderen tgeloeve inden selven geeste, den anderen gracie der gesontheden in enen geeste, den anderen werkinge der doegede, den anderen prophecie, den anderen ondersceet der

geeste, den anderen de manieren der tongen, den anderen bediedinge der sermone. Maer alle dese werct een ende de selve geest, deilende elken alsoe hi wilt.

Want alsoe als de lichame een es ende heeft vele lede, maer alle de lede, al sijnse vele, si sijn een lichame, alsoe es Christus, want wi sijn alle in enen geeste, in enen lichame sijn wi alle gedoept, weder wi sijn Joden ocht heidene, ochte knechte ocht vrie, ende wi sijn alle gedrinct met enen geeste. Want de lichame en es niet een let, maer vele lede. Ochte de voet seide: Want ic en ben de hant, so en benic niet vanden lichame, en es hi daeromme vanden lichame niet? Ende ochte de oere seide: Om dat ic niet en ben de oge, soe en benic niet vanden lichame, en esse daeromme vanden lichame niet? Ochte alle de lichame oge ware, waer es dan thoeren? Ende ocht al hoeren ware, waer es dan de roke? Maer nu heeft God geset de lede, een yegewelc van hen alsoe hi woude, want warense alle een led, waer soude de lichame sijn? Maer nu sijnt vele lede ende een lichame. De oge en mach niet seggen der hant:

Ic en behoeve dijnre hulpen niet, noch echter en mach thoot niet seggen den voeten: Gi en sijt mi niet noetorstech. Maer vele meer werdt gesien, dat de crancste lede des lichamen sijn de lede, diermen alder meest behoeft ende dat wi achten donedelste lede des lichamen, dien doen wi de meeste eere, ende onse oneersame lede hebben de meeste mogentheit ende onse eersame lede en behoeven negeens. Maer God heeft den lichame getempert, te gevene de meeste eere dien lede diense gebrect, op dat niet en si sceldinge inden lichame, maer op dat de lede sorfhertech souden sijn onderlinge in dat selve. Ende eest dat een led lijdt, soe hebben alle dandere lede mede liden, ochte eest dat een led glorieert, so verbliden hen alle dandere lede. Maer gi sijt de lichame Christi ende lede vanden lede. Ende God heeft selke geset in de kerke, ten iersten apostelen, ten anderen propheten, ten derden leereren ende daer na mogende, daer na gracien der ghissingen, hulpen, regeringen, ondersceede der tongen, bediedingen der sermoene. En sijnt niet alle apostelen? En sijnt niet alle propheten? En sijnt niet alle leereren? En sijnt niet alle mogende of virtute? En hebbense niet alle de gracie der gissingen? En sprekense niet alle met tongen? En bediedense niet alle? Volcht na of mint de betere

ghichten der caritaten. Ende ic sal u noch bewisen enen hoegeren wech.

XIII

Al sprakic metten tongen der menscen ende der ingele, en hebbic der minnen niet, so benic worden als eer dat klingert ocht een ludende scelle. Ende al haddic prophecie, ende al bekindic alle verholenheit ende alle const, ende al hebbic alle geloeve, so dat ic de berge over voere, en hebbic der minnen niet, ic en ben niets niet. Ende al eest dat ic geve alle mine hebbinge in spisen der armere, ende al gevic minen lichame, so dat ickene berre, en hebbic der minnen niet, het en vroemt mi niet. De minne [caritate] es geduldech [(corr.) gedoechsam], si es goedertieren, de minne [caritate] en haet niet, si en werct niet eygens [(corr.) archs], si en verheft [si en wert niet op geblasen] hare niet, si en es niet gierech, si en sueket thare niet, si en werdt niet verydelt [vergramt], si en gedinct geens quaets, si en vervroudt hare niet op dongerechtecheit, maer si vervroudt hare metter waerheit. Alle dinc verdreecht si, alle dinc geloefse, alle dinc hoeptse, alle dinc gedoechse. De minne [caritate] en valt nemmermeer ute, weder dat sijn prophecien, si werden verydelt, ochte tongen, si geswigen, ocht const, si werdt te stoert. Want uut enen deele bekinnen wi ende uut enen deele propheteren wi, maer als comt dat volcomen

es, soe werdt verydelt dat uten deele es. Doe ic was een kint, doe sprakic alse een kint, doe bevroeddic alse een kint, doe peysdic als een kint, maer doe ic een man werdt, doe verydeldic die dinge, die des kints waren. Wi sien nu doer enen spiegel in donkernessen [in enigmate in geraedselen], maer dan selen wi sien van anscine tanscine. Nu bekinnic uten deele, maer dan salic bekinnen also ic bekint ben. Nu bliven dese drie: geloeve, hope, minne [caritate], maer dmeeste van desen es minne.

XIV

Volgt der caritaten, mint geesteleke dinge, maer meer, op dat gi propheteert. Want die met tongen sprect, die en sprect niet den menscen, maer hi sprect Gode, want niemen en hoeret, want de geest sprect verborgenheide. Want die propheteert, hi sprect den menscen te stichtecheiden ende te verweckingen ende te troestingen, maer die metter tongen sprect, die es stichtech hem selven, ende die propheteert, die sticht de kerke Gods. Ic wille, dat gi alle sprect met tongen, maer ic wille meer, dat gi propheteert, want hi es meerre, die

propheteert dan die met tongen sprect, en ware bi avonturen, dat hi bediedde op dat de kerke stichtecheit ontfinge. Maer nu, bruedere, eest dat ic come tot u, sprekende met tongen, wat salic u vorderen, het en si dat ic u spreke in vertoeningen ochte in cunste ochte in prophecien ochte in leeringen? Nochtan die dinge, die sonder siele sijn ende stemme geven, weder het si trompe ocht herpe, eest datse niet en geven ondersceet der lude, hoe salmen geweten wat men singt ocht wat men herpt? Ende eest dat de trompe enen onsekeren luut geeft, wie sal hem bereiden ten stride? Ende alsoe oec, het en si dat men geeft ene oppenbare redene overmids de tonge, hoe sal men geweten dat, dat geseit werdt? Want [Eritis enim in aera loquentes. Tam multa, ut puta, genera sunt in hoc mundo: et nihil sine uoce est] gi selt sijn sprekende in der locht. Alsoe vele manieren der tongen, alsoe men waent, dat in de werelt sijn, ende niet en es sonder stemme. Maer eest dat ic niet en versta de cracht der stemmen, soe salic vremde sijn dien ic toespreke ende dese, die mi toesprect, sal mi vremde sijn. Ende alsoe gi, want gi sijt minneren ofte na volgeren der geestelekere dinge te stichtech\heiden

der kerken, suect, op dat gi overvloeyt. Ende hieromme [Et ideo qui loquitur lingua, oret ut interpretetur] die met tongen sprect, moet bidden, op dat hem bediedt werde. Want [Nam si orem lingua, spiritus meus orat, mens autem mea sine fructu est - Want waert dat ic met tongen bade, mijn geest bade, maer mijn gedachte es sonder vrocht] mijn geest beedt, waert dat ic met tongen bade, maer mijn herte es sonder vrocht. Hieromme so wat ic beeden sal, salic beeden metten geeste ende metter gedachten. Ic sal singen metten geeste, ic sal singen metter gedachten, maer eest dattu benedijs metten [in den] geeste, wie vervult de stat des onverstendegen, hoe seegt hi amen over dine benedixie? Want hi en weet niet wat gi segt. Want seker gi danct wel Gode, maer niemen anders en werdter af gesticht. Ic danke minen God, dat ic met uwer alre tongen spreke, maer in der kerken willic lievere spreken v woerde na minen sin, op dat ic dandere leere dan XM woerde inder tongen.

Maer bruedere, en wilt niet kindere werden in den sinnen, maer sijt cleinkene in der quaetheit, ende sijt in den sinnen volmaect. Want in der wet es gescreven: Ic sal spreken desen volke in anderen tongen ende in anderen leppen, ende alsoe en saelt mi niet gehoeren, seit de Here. Ende alsus sijn de tongen in der figuren niet den geloevegen, maer den ongeloevegen, maer de prophecien en sijn niet gegeven

den ongeloevegen, maer den geloevegen. Hieromme eest dat alle de kerke te gadere comt in een ende si alle spreken met tongen ende comender oec in onverstendege ocht ongeloevege, en selense niet seggen: Waertoe verwoeddi? Maer eest dat si alle propheteren ende enech geloevech ocht ongeleert in comt, hi werdt van hen allen verwonnen ende geoerdeelt, want de heimeleke dingen sijnre herten werden oppen\baer alsoe dat hi neder valt in sijn anscijn ende anebeedt Gode, boetscapende, dat God waerlec in ons es.

Hieromme, bruedere, wat eest? Als gi vergadert, yeghewelc van u heeft den salm ocht de tonge ocht de leeringe ocht de verholenheit ocht de bediedinge: alle dinge moeten gescien te stichtingen. Want so wie sprect met tongen na hen tween ocht ten meesten na hen drien, een moet bedieden ocht bi partien. Maer eest dat de bediedere daer niet en es, soe swige in de kerke, maer hem selven mach hi toe spreken ende Gode. Twee propheten ochte drie selen spreken ende dandere selent oerdeelen, maer eest dat enen anderen sittenden geoppenbaert es, dierste sal swigen. Ghi moegt oec alle propheteren ende elc sonderlinge, op dat gi alle

leert ende getroest werdt, ende dat de geest der propheten si den propheten onderdaen, want God en es niet God der sceldingen, maer des vreden, alsoe alsic leere in allen kerken der heilegen.

De wive selen swigen in der kerken, want men en gedoeget hen niet te sprekene, maer onderhoorech te sine alsoe de wet seet. Maer eest dat enege wive yet leeren willen, so selense thuus vragen haren mannen, want het es leelec, dat dwijf sprect in de kerke. Weder es dwoert Gods van u uutgegaen ochte [aut ad uos solos peruenit? Si quis uidetur propheta esse aut spiritalis] eest in u allene comen?

Soe wie geacht werdt prophete sijnde ocht geestelec, hi bekinne die dinge, die ic u scrive, want het sijn de gebode Gods. Soe wie dats niet en bekint, die en sal niet bekint werden.

Mine bruedere, alsus volgt na te propheteerne, ende met tongen te sprekene en wilt niet verbieden. Maer alle dinge selen gescien in u eersamleec ende na ordenancie.

XV

Bruedere [Notum autem uobis facio, fratres, euangelium, quod praedicaui uobis, quod et accepistis, in quo et statis, per quod et saluamini], ic doe u cont dewangelium, dat ic u gepredect hebbe ende dat gi ontfaen hebt ende daer gi in staet ende overmids [bi den (corr.)] welken gi oec behouden werdt, om welke redene ic u gepredect

hebbe op dat ghijt houdt, het en si dan dat gi te vergeefs geloeft hebdt. Want ic hebbe u gegeven in den iersten dat ic ontfinc, want [dat] Christus es gestorven vore onse sonden, na de screfturen, ende hi es begraven ende hi es op verstaen na de screfturen in den derden dage, ende hi wert gesien van Cephasse [Petere] ende daerna vanden XI, ende daer na wert hi gesien meer dan van VC bruederen te gadere, vanden welken vele tote noch bleven sijn, maer selke sijn doot. Daerna wert hi gesien van Jacoppe ende daerna van al den apostelen, ende ten alder lesten van allen wert hi gesien van mi als van enen verworpelinc. Want ic ben dalre minste vanden apostelen, die niet weert en ben apostel te hetene, want ic hebbe ane gevochten de kerke Gods. Maer vander gracien Gods benic dat ic ben ende sine gracie en was niet leedech [of ydel] in mi, maer ic hebbe meer gearbeidt dan enech van hen allen, niet ic, maer de gracie Gods met mi. Want weder ic predeke ocht weder si predeken, alsus hebdi gi geloeft.

Maer ocht Christus gepredect werdt, dat hi op verstaen es vander doot, hoe seggen dan selke dat dopverstennesse der doodere niet en es? Want en es dopverstennesse der doodere niet, soe en es Christus oec niet op verstaen, ende en es Christus niet op verstaen, so es onse predi\cacie

ydel, ende soe werden wi vonden valsce getugen Gods, want wi getugennesse gesproken hebben jegen Gode, dat hi Christusse op verwect heeft, dien hi niet opverwect en heeft, eest dat de doode niet op en verstaen. Want eest dat de doode niet op en verstaen, so en es Christus oec niet op verstaen, maer [Quod si Christus non resurrexit, uana est fides uestra: adhuc enim estis in peccatis uestris. Ergo et qui dormierunt in Christo, perierunt] en es Christus niet op verstaen, so es uwe geloeve ydel, [want (toegvoeging)] noch sidi in uwen sunden. Ende [Daeromme oec die in Christo ontslapen sijn, si sijn vervaren. (Onderaan 59v) Daromme dan die in Christo ontslapen sijn, dats doot sijn, si sijn vervaren (corr.)] die in Christo ontslapen sijn, vervaren. Ocht wi dan allene in desen levene in Christo sijn hopende, so sijn wi onsalegere dan alle menscen.

Maer nu es Christus opverstaen, dierste der slapendere. Want seker overmids den mensce es de doot, ende overmids den mensce es dopverstennesse der doodere. Ende alsoe als alle menscen in Adaeme doot sijn, alsoe selense in Christo alle levende werden, yegewelc in siere ordenen: ierstwerf Christus, daer na die [die Christus toe behoren] <Christi> sijn, die geloeft hebben in siere toecomst, daer na dinde, alse [alse hi oec sal geven Gode den vader etc] hi sal geven Gode ende den vader trike, alse hi ydel maken sal alle mechtecheit, alle mogentheit ende alle crachte ende alle heerscape, want hem behoert te regnerene tot dien male, dat hi sal setten alle sine viande on\der

sine voete. Maer ten lesten sal gedestruweert werden de viantleke doot, want hi heeft alle dinc gewoerpen onder hare [sine (corr.)] voete. Maer als hi seet: Alle dinc sijn hare onderworpen [hem onderghedaen (corr.)], sonder twivel sonder hi, die hem selven alle dinc onderworpen heeft. Want [Cum autem subiecta fuerint illi omnia: tunc et ipse filius subiectus erit illi qui sibi subiecit omnia, ut sit Deus omnis in omnibus] alse hem alle dinghe onderwoerpen [onderghedaen (corr.)] sijn, dan sal de sone den ghenen onder woerpen sijn, die hem alle dinc onder woerpen heeft op dat God si alle dinc in allen.

Wat selense anders doen, die gedoept werden voer de doode? Eest dat alle de doode niet op en verstaen, waeromme werdense dan vor hen gedoept? Ende waertoe doegen wi dan vrese vor hen in allen uren? Ic sterve alle dage om uwe glorie, o bruedere, de welke ic hebbe in Christo Ihesu onsen Here. Eest dat ic spreke na den mensce, so hebbic gevochten toten beesten van Ephesien, wat hulpt mi dat, eest dat de doode niet op en verstaen? Want wi eten ende drinken ende margen selen wi sterven. En wilt niet verleidt werden, want quade spraken tescoren goede seden. Waect gerechtelec ende en wilt niet

sundegen, want selke hebben onkinnesse Gods. Ic segt u te werdecheiden.

Maer yemen mach seggen: Hoe verrisen de doode? Ocht met wat lichamen selense comen? Du sotte, dat dattu says, en werdt niet levende gemaect, het en si dat tiersten sterve, ende dat dattu says, dat en es die lichame niet, die toe te comene es, maer du says een naect coren, alsic achte een taruwen ocht enech der andere. Maer God geeft dien corne enen lichame alsoe hi wilt ende hi geeft yegeliken sade sinen properen lichame. Alle vleesch en es niet alleens vleesch, maer een ander vleesch es der menscen ende ander der beesten ende ander der vogele ende ander der vessce. Ende het sijn hemelsce lichamen ende eerdsce lichamen, maer het es ene andere glorie der hemelscere ende een andere der eerdscere. Het es een andere claerheit der sonnen ende een andere claerheit der manen ende een andere claerheit der sterren, want deene sterre heeft ondersceet vander andere in claerheiden. Alsoe es oec dopverstennesse der doodere. Dat gesaeyt werdt in verrottingen, dat steet [sal op staen] op in onverrottingen [of onverrottelecheide]; dat gesayt es in onedel\heiden,

dat sal op staen in glorien; dat gesayt werdt in crancheiden, dat sal op staen in staercheiden; dat gesayt werdt in beesteleken lichamen, dat sal op staen in geesteleken lichamen. Want ocht de beesteleke lichame es, soe es oec de geesteleke, alsoe gescreven es: Die eerste mensce Adaem wert gemaect in eenre levender sielen, maer de leste Adaem wert ghemaect in enen levenden makenden geest. Maer niet tierst dat geestelec es, maer dat beestelec es, ende daer na dat geestelec es in Christo Ihesu onsen Here. Dierste mensce es eerdsch vander erden, dander mensce es vanden hemele hemelsch. Hoegedaen die erdsce was, alsoenech sijn de erdsce, ende hoegedaen de hemelsce was, alsoenech sijn de hemelsce. Daeromme alsoe wi dragen een eerdsch beelde, dragen wi alsoe een hemelsch beelde.

Bruedere, dit seggic, want vleesch noch bloet en mach niet besitten trike Gods. Siet, ic seggu ene verborgenheit: Alle selen wi opverstaen, maer alle en selen wi niet verwandelt werden. In ene ure, in dopslaen van eenre ogen, in der lester businen; de busine sal luden ende de doode selen opverstaen onvergenckelec [onverrottelec]

ende wi selen verwandelt werden. Want dit vergenkeleke moet aendoen onvergenckelecheit ende dit sterffeleke moet aendoen onsterffelecheit. Als dit <sterffeleke> sal aengedaen hebben onsterffelecheit, dan sal gescien die redene, die gescreven es: De doot es verswolgen in der victorien. Doot, waer es dine victorie? Doot, waer es dijn gaert? De gaert der doot es de sunde, maer de doeget es de wet der sunden. Gode si gracie, die ons gaf victorie overmids Ihesum Christum, onsen Here. Alsoe, mine alre geminste bruedere, seldi gesteedech sijn ende onberuerleke, overvloyende in enen yegeliken werke des Heren, wetende altoes dat uwe arbeit niet ydel en es in den Here.

XVI

Vanden collecten die gescien in den heilegen also alsic geordineert hebbe in den kerken van Galacien, alsoe doet oec ghi. Bi [per unam sabbati unusquisque uestrum apud se reponat, recondens quod ei bene placuerit: et nunc cumuenero, tunc collecte fiant. (In margine is het onjuiste nunc vervangen door non) Elc van u lieden sal bi hem legghen, op legghende dat hem wel ghevoeghet, dat men dan niet de vergaderinghen doe, alsic comen sal (corr.)] enegen dage der weken sal yegelijc van u bi hem weder setten, stichtende dat hem behaget, alse nu alsic comen sal, selen de collecten gescien. Maer alsic yegewerdech ben, salic de gene senden te bringene uwe gracie in Iherusalem, de welke

gi geprueft hebdt, bi epistelen. Maer es dat werdech dat ic ga, so selense met mi gaen. Ende ic sal tot u comen, alsic Marcedonien overleden hebbe, want ic sal Marcedonien overliden. Maer ic sal masscien bi u bliven den winter, op dat gi mi geleidt, soe waer ic ga. Ic en wille u nu niet sien in mijn overliden, want ic hope allettel tijds bi u te blievene, eest dat de Here gestaedt. Maer ic sal bliven te Ephesien tot Sinxenen, want eene groete oppenbaer dore es mi ontploken ende der adversarise es vele.

Eest dat Thymotheus comt, besiet, dat hi sonder vrese bi u si, want hi werket dwerc Gods alsoe alsic. Daeromme niemen en versmeedene, maer geleidtenne in vreden, op dat hi te mi come, want ic ontbeide sijns metten bruederen. Bruedere, ic doe u cont van Apollo den brueder, want ic hebbe hem vele gebeden, dat hi te u quame metten bruederen, ende seker en was sijn wille niet, dat hi nu quame, maer hi sal comen als hijs stade heeft.

Waect ende staet in den geloeve, ende werct manlec ende werdt gesterct, ende alle uwe dinge moeten gescien in caritaten [minnen].

Maer, bruedere, gi bekint wel Stephanes huus ende Fortunati

ende Achayci, want het sijn dierste van Achayen, si hebben hen selven geordineert in den dienste der heilegen, ende ic biddu, dat gi sijt onderdanech alsustenegen ende yegewelken die hen hulpt ende die arbeidt onder u. Ic verblide mi in de yegewerdecheit Stephanees ende Fortunati ende Achayci, want si hebben vervult dat u gebrac ende si hebben hermaect minen geest ende den uwen. Hieromme bekint de gene die alsustenech sijn.

Alle de kerken van Asyen grueten u. Aquila ende Prisca met harre vriedeleker kerken, biden welken dat ic geherbeergt werde, die grueten u sere in den Here. Alle de bruedere grueten u. Gruet u onderlinge in den heilegen cussene.

Mine groete es in Pauwels hant. Soe wie niet en mint onsen Here Ihesum Christum, si verbannen in de toecomst ons Heren. De gracie ons Heren Ihesu Christi si met u. Mine caritate si met u allen in Christo Ihesu. Amen.

Hier es ute Sente Pauwels ierste epistele tot dien van Corinthen.


Vorige Volgende