Nieuwe Testament (Zuidnederlandse vertaling)

[Brieven van Paulus]

Prologus in epistulas Pauli. Een prologhe

Hier beghent een prologhe op Sente Pauwels epistele tot die van Roeme ende oec op alle sine epistelen.

Ten iersten wert gevraget, waeromme na de ewangelien, de welke vervulnesse sijn der wet ende in welken ons volcomelec geset sijn exemple ende gebode te levene, dapostel woude dese epistelen senden tote iegewelker kerken. Maer dit scijnt gedaen om die sake, dats te wetene op dat hi soude waernen die begenne der wassender kerken met nuwen bi staenden saken ende af snede die jegenwerdege ende op risende gebreke ende uut sluten soude die toe comende questien, met exemple der propheten, die na de gemaecte [editam] wet Moyses waren, in welkere alle gebode Gods gelesen worden, nochtan en bedwongense altoes niet te men met harre leeringen die weder levende sonden des volcs, ende om exempel te levene sondense die boeke tot onser herdinkenessen.

Hier na wert gevraget,

[fol. 10v]

waeromme dat hi toten kerken nemmeer dan X epistelen en screef. Want het esser tiene mettiere die <gesent> wert toten Ebreeusschen. Want die andere IIII sijn specialec gesendet ten discipulen. Ende op dat hi oec betoende dnuwe testament niet sceldende vanden ouden ende hem niet doende jegen Moyses wet, hi sant sine epistelen ten getale der ierster gebode des boecs der wet, ende met hoe velen geboden hi leerde die verloeste van Pharaoene, met alsoe velen epistelen leerde dese de verloeste vanden strecken des duvels ende vanden dienste der afgoderien. Want die II steinnen tafelen bedieden herde wel geleerde liede een figure der II testamente.

Ganselec selke bewisen, dat die epistele, die toten Ebreeusschen gescreven wert, Pauwelse niet toe en behoert, wantse met sinen name niet geintiteleert en es, ende oec ondersceet der redenen ende der manieren des scrivens, maer ochte Barnabas bi <Tertuliane>, ocht Lucas bi selken anderen, ochte seker Clements der apostele discipel ende

[fol. 11r]

des geordineerts besscoeps der roemscher kerken na dapostele. Den welken tantwerdenne es: En salsi daeromme Pauwels niet sijn, wantse sinen name niet en heeft? So en salse oec niemens sijn, wantse niet en wert geintiteleert of genoemt met yemens name, dat onbehoerlec es. Si es bat te geloevene sine, die met soe scoenre spraken der leeringen lichte. Maer want hi gehadt was ten ebreeusscen kerken als een destrueere der wet met valscher suspicien of waningen, so woude hi met enen geswegenen name redene geven vanden figuren der wet ende der waerheit Christi, op dat die haet met anscouwene des vor brachts namen niet uut en slote die orborlecheit. Ganselec en es negeen wonder, dat hi bat sprekendere wert gesien in sijnre properre talen, dats in Ebreeussche, dan in eere vremdere, dats in Griecsche, in welkere talen dandere epistelen gescreven sijn.

Maer het beruert oec selc, waeromme der Roemeinne epistele tierst geset es, want de redenne en bewijsse niet tierst gescreven. Want doe hi ginc in Iherusalem, betugede hise heb\ben

[fol. 11v]

gescreven, want hi troeste te hant te voren de Corinthen ende den anderen met letteren, dat si vergaderen souden den dienst, die hi met hem droech. Hieromme willen selke verstaen, dat alle de epistelen alsoe geordineert sijn, dat dese souden werden tierst geset alwasse lest geordineert, op dat men bi yegewelken grade quame ten volmaecsten. Want vele der Roemeinne waren so ruut, datse niet en souden hebben verstaen, datse behouden souden hebben geweest metter gracien Gods, maer met haren verdienten, ende daeromme so disputeerden II volke onder hen. Hieromme bewijsde hi hen datse behoeveden gesterct te werdene, gedinckende die ierste gebreke der heidenscap. Maer hi seit, dat den Corinthen te hant gegeven es de gracie der cuest ende en berespse alsoe alle niet, maer hi argueerse, waer omme si niet en bescelden de sunderen, also de selve apostel seit: Onder u werdt gehoert fornicatie; vergadert u met minen geeste alsustenege menscen Sathanasse te leverne in der ewecheit. Maer in dandere epistele so werden si gelooft ende datse meer ende meer profiten moeten ter vermaningen. Seker die van Galathien en werden te hant van negeenre sunden berespt, dan dat se alle\ne

[fol. 12r]

so vele geloefden den seer scalken valschen propheten. Ganselec die van Ephesien en sijn niet wert enegher berespingen, maer si sijn vele loofs wert, wantse hielden tgeloeve der apostele, maer die van Philippensen werden vele meer gelooft, want seker si en wouden de valsche apostelen niet hooren. Die van Thessalonien en volcht hi niet men na in II epistelen met allen love, datse niet allene tgeloeve der waerheit ongequetst en hielden, maer si waren oec gestendech vonden in persecutien der porteren. Die van Colocensen waren al selc, doe si vanden apostel lichamlec niet gesien en waren, warense loofs werdech te hebbene, so dat hi sprac: Metten lichame benic van u, maer met den geeste benic met u, verblidende ende siende uwe ordinancie. Maer wat es te seggene van den Ebreeusscen? de welke van dien van Thessalonien, die vele gelooft sijn, geseit werden na volgers sijnde worden, alsoe hi seit: Ende gi, brueders, sijt worden na volgers der kerken Gods, die in Judea sijn, want gi hebt geleden die selve dinge van dien van uwen geslechte, die si geleden hebben vanden Joden. Ende oec bi hen, den Ebreeusscen, gedinct hi die selve dinge, seggende: Want gi hebt den gevangenen geweest met lidende ende gi hebdt ontfaen met vrouden roef of neminge uwer goede, bekinnende u hebbende een betere ende een blivendere substancie.

Dit prologus es ute.

[fol. 12v]