De Nieuwe Stem. Jaargang 3

[p. 152]

Ramón Gómez de la Serna
De zoon die ik had kunnen hebben
Vertaling G.J. Geers

Ik had geen enkele zoon gehad en daar trad mij de zoon tegemoet die ik had kunnen hebben, als ik 'n zoon had gehad.

- Papa, ik zou je zoon geweest zijn, de zoon die je had kunnen hebben, de zoon die voor je bestemd was - zei die halfvolwassen knaap tegen mij, toen ik aan de buitenkant van het leven kwam en een soort onmetelijke slaapkamer binnentrad, zoiets als een slaapzaal in een ziekenhuis, zonder ramen en toch verlicht door een doodsbleek licht als van een eeuwige Zondag.

Ik keek hem die mijn zoon zou geweest zijn aan en zei: - Ik ben erg blij je te hebben leren kennen, mijn zoon, d.w.z. mijn zoon die niet mijn zoon is... 'k Was wel benieuwd je te leren kennen... Dus jij! Verduiveld nog toe!... Wat het leven al niet voor me weggelegd had, als het anders gelopen was!

- Ik heb vergeefs gewacht, papa - zei de bleke knaap, die zó bleek was als zelfs een dode niet kan worden.

- Wat kunnen we eraan doen, mijn jongen!... Als ik geweten had, dat jij het was!... Maar verbeeld je eens, dat ik een van die idiote zonen had gekregen, zonder hersens, die hun ouders ringeloren en bij wie dan nog het droevigste om te aanschouwen is de domme eerzucht die ze hebben om over iedereen de baas te spelen... Tirannen zullen ze nooit worden, maar wel het ellendigste proletariaat van het leven; maar hun vader had hun de kop moeten inslaan voor die gemene en op niets gegronde hoogmoed...

- Je ziet wel dat ik niet zo geweest zou zijn: ik was verstandig, eenvoudig, jou waardig geweest...

- Dat zie ik nu... Maar hoe had ik dat kunnen onderstellen. Als ik het geweten had, zou ik een moeder voor je gezocht hebben... Maar men heeft de grootste kans dat men een beroerde zoon of... - Of een beroerde vader krijgt - onderbrak hij mij.

- Ja, daar heb je gelijk in... Maar ik zou geen slechte vader geweest zijn, ik zou ook niemand voorgetrokken hebben, want er is niets dat zozeer de haat van een zoon rechtvaardigt, als een vader die de

[p. 153]

een boven de ander voortrekt. Ik zou een van de weinige rechtvaardige vaders zijn geweest, een die in staat is zich kind te voelen met zijn kinderen.

Mijn zoon, d.w.z. de zoon die ik had kunnen hebben, als ik een zoon gehad had, antwoordde mij:

- Ik weet het papa.

En na een ogenblik zwijgen haalde hij een stel brieven uit zijn zak en zei:

- Kijk eens, hier zijn de brieven die ik je zou geschreven hebben. Dit detail dat me zo deed denken aan een gedetineerde die zijn gevangenisuren vult met aan mij te schrijven, ontroerde me meer dan al het andere in mijn mogelijke zoon, en ik zag hem voor me, gebogen over de lessenaar van het Niets, bezig het heimwee naar zijn vader van zich af te zetten door hem de brieven te schrijven die hij hem geschreven zou hebben gedurende de tijd dat hij in het leven van mij gescheiden zou zijn geweest. Het schrift van die brieven was licht, alsof ze geschreven waren met witte inkt, maar de letter was een mooie Engelse letter en de stijl van die welke ik uit de hele bundel er uit pikte, was oprecht, vol herinneringen, vol tederheid en eenzaamheid...

Ik was al ongeduldig, beklemd, zonder te weten wat ik moest zeggen en hoe ik me moest verontschuldigen, en terwijl ik de zoon die ik had kunnen hebben op de schouder klopte, zei ik tegen hem: - Wel mijn zoon, ik ben erg blij je te hebben leren kennen...

En ik verliet die grote zaal als van een ziekenhuis, met nergens ramen en die toch een doodsbleek licht van eeuwige Zondag had dat fluoresceerde over de gewitkalkte slaapkamerwanden.

(Uit: Disparater, 1921)