De Nieuwe Gids. Jaargang 51

[p. 459]

Bibliographie

Aug. van Cauwelaert. Vertellen in toga. - Amsterdam, Antwerpen 1935. Elsevier, Standaard-Boekhandel.

Aug. van Cauwelaert is een knap verteller. Ook op den korten afstand, de schets, toont hij zich een belangwekkende kracht. Op gevaar af door enthousiaste kunstenaars als literair administrateur gebrandmerkt te worden, wil ik toch de volgende notitie maken. Aug. van Cauwelaert is verplicht met zijn onbetwistbaar vertellerstalent nimmer roekeloos om te gaan. Er komt wel eens iets in zijn figuren voor dat ik vlak moet noemen door een niet onjuiste maar te haastige psychologie en eveneens door zijn iets te vluchtige taalgebruik. In zijn uitstekenden roman Harry dreigde op enkele bladzijden reeds even dit gevaar. Deze auteur moet zich dus nimmer overhaasten. Wat wordt hiermede nu bedoeld? Dat de goede schrijver noodzakelijk aan een roman jaren behoeft te schrijven? Geenszins. Er is een methode Flaubert en er is een methode, die overeenkomt met de wijze waarop Multatuli zijn Max Havelaar schreef. Eerstgenoemde, het is genoeg bekend, werkte, vijlde en schaafde jaren lang. De Hollander voltooide zijn beroemd boek in dertig dagen. Aan Multatuli vooral kan men gewaar worden, dat een cultureel en artistiek werk het resultaat is van jaren intensief leven, een losbarsting van elementaire psychische inhoudelijkheden, die eindelijk geuit moesten worden. Niet te haastig arbeiden voor een kunstenaar beteekent dus: geen werk verichten dat innerlijk niet gerijpt is. Iemand die niet wacht totdat zijn ideeën volgroeid zijn en dan toch schrijft, zal een werk geven, waaraan de beste waarden ontbreken. Aan het karakter van een werk bemerkt men wel eens, of zulk een schrijver inderdaad die mogelijkheid tot vervlakking in zich heeft.

Elk land, ook Vlaanderen, mag blij zijn, wanneer het weer eens iemand in zijn midden telt, waarvoor de Franschen het woord

[p. 460]

conteur gebruiken. En toch is het de vlotte verteller, die het gemakkelijkst bedreigd wordt om zijn altijd wel werkenden aanleg te ontplooien, ook wanneer daartoe nog geen groote zielsbehoefte bestaat. Dit is eigenlijk het eenige wat ik op Van Cauwelaert weet aan te merken. Het is echter meer de vrees dat zijn soepel vertelvermogen zoo iets zou kunnen te weeg brengen dan dat dit nu reeds in ernstigen graad zou bestaan. Deze vijf vertelsels, zoowel ‘En toen begon de ezel’...., dat oerkomisch is, als de andere, waarbij ge ook tragische en dramatische accenten te verwerken krijgt, zijn stuk voor stuk de moeite waard. Wat voor den rechter treedt, volwassene en kind, is altijd schuldig voor menschelijke rechtvaardigheid en misschien nimmer voor het hoogste Recht. Daarom ook zijn deze gevallen altijd smartelijk en door de wijze waarop Aug. v. Cauwlaert ons deze zielen suggereert eveneens altijd meer dan anecdotische gegevens, want in hun daad en misdaad, hoop, liefde, verlangen en teleurstelling algemeen menschelijk.

H.J. Stuvel. Het nieuwe geluk. - Leiden 1935. N.V. v.h. Batteljee & Terpstra.

Er leeft wel eenige fantasie in deze sprookjesachtige vertellingen. Veel wijzer ben ik er echter niet van geworden. Bij elke vertelling begin je met groote verwachting te lezen, maar wat dan volgt valt hard tegen. Klaarblijkelijk wilde de schrijver een schoonen vorm bereiken. Persoonlijk ben ik daar altijd voor te vinden. Ik erken gaarne, dat er een aantal poëtische regels in staan, die echter alle wat te verstard zijn en dikwijls te ‘bloemerig’. Er wordt te bewust naar het mooie gestreefd. Dat de stijl lang niet zoo schoon of subtiel is als men bij oppervlakkige lezing geneigd zou zijn te zeggen, bewijst wel de geringe taalmacht waarover deze auteur beschikt. Zelfs de zinsconstructie laat af en toe te wenschen over. Overigens: alles schon da gewesen! Van Schendeltje spelen is nog zoo gemakkelijk niet.

Max Kijzer.