De Nieuwe Gids. Jaargang 51

[p. 213]

Nu blijft hij vanavond eens thuis door Will Wemerman.

Nu blijft hij vanavond eens thuis. Dat is voor het eerst sinds.... hoeveel weken al? O ja, sinds dat met Beatrix. Natuurlijk. Hoe lang is dat nu al weer? Het is vandaag de zestiende. Nee. De zeventiende; hij heeft vergeten verder te draaien.

De zeventiende. Dus juist zes weken. 42 dagen. 42 avonden.

42 avonden van uitgaan en pretmaken. Ja, waarom zou hij thuis blijven? Uit principe werkt hij 's avonds niet meer. De heele dag leest hij en schrijft critieken. En 's avonds maakt hij pret.

Wat is dat?

Als men eet in een groot restaurant en een schouwburg bezoekt en na afloop dansen gaat waar veel vrouwen zijn; en als men dan genoeg geldt bezit om veel whisky te drinken.... heeft men dan pret?

Wel natuurlijk, hoe zou men anders pret hebben!

Ja, dan heeft hij die 42 avonden wel plezier gehad. Veel.

Gek. Hij was het vergeten.

Of zou er ergens toch nog een andere vorm van plezier zijn?

Ach, dat maakt het leven maar gecompliceerd voor niets! Dansen en drinken is pret hebben.

En. Vergeten.

En nu houdt hij de heele avond zijn chambercloak aan. Ook dàt is sinds 42 avonden niet gebeurd.

- Courantenbericht: Vaz Dias meldt ons, dat te 's-Gravenhage de heer X. Y., bekend Criticus en Essayist, de avond en

[p. 214]

nacht van 17 op 18 dezer, geheel op zijn kamer heeft doorgebracht. Uit betrouwbare bron verneemt Vaz Dias nog, dat de heer X. zijn kamerjas heeft aangehouden, totdat hij zich te bed begaf Dit is voor het eerst sinds 42 dagen.’

Haha!

Nee. Het is nog te vroeg voor een borrel. Juffrouw Dijk kan thee zetten.

Ach nee, juffrouw Dijk is naar haar naai-en-zoo-krans-avond.

We gaan zelf thee zetten.

Nog een courantenbericht? Niet noodig. Het zou te overladen worden.

Overladen is burgerlijk. En burgerlijkheid is erger dan een valsch karakter.

En zelfs nog erger dan eten zonder het gebruik van een mes. -

Thee zetten is een aardig werk. En opwindend voor wie het niet veel doet.

Doet juffrouw Dijk twee of drie scheppen in de theepot?

Daar zit hij rustig met de krant. Er staat weer niets in vanavond. Het komt er ook eigenlijk niet op aan, of Duitschland of Italië oorlog maakt. En de Kunst schijnt nog steeds erg in nood te zijn. Er verschijnen tegen Sint Nicolaas en de Kerst een kleine twee honderd nieuwe boeken. Arme Kunst.

Waarom blijft hij vanavond eigenlijk thuis?

O ja, er was geen schouwburgvoorstelling. En de eenige behoorlijke film draaide in een volksbioscoop.

Maar er was toch wel een operette immers of....

Kom, hij ìs nu een maal thuis. Nu blijft hij. -

De krant uit. Boek lezen? Beter maar wat denken.

O nee, natuurlijk niet denken. Vooral niet.

Dan tòch boek lezen? Nee, geen boek. Dan kan hij toch zijn blauwe potlood niet lang met rust laten. - Nee, daar ligt een ‘humoristisch’ tijdschrift.

Hoe komt dat op zijn bureau? Doet er niet toe. Dat komt nu mooi van pas.

[p. 215]

Het is wel prettig om thuis te zijn.

Maar er is toch zeker een schep thee te veel in de pot.

De bel? Ja, nadrukkelijk: rrrrrrt. Vreemd om deze tijd de bel te hooren door het stille huis. Dat was in 42 dagen.... O schei uit met die 42 dagen!

Ja, nu zelf open doen, natuurlijk.

Er staat een meisje voor de deur. Vóór in de twintig zoo te zien. Maar daar kun je meestal niet veel van op aan.

‘Is meneer X. Y. te spreken?’

‘Daar spreekt u mee.’

‘Ik heb u wat te zeggen.’ Het meisje staat al in de gang en sluit zelf de deur achter zich.

(Het leven verleert je wel om je ergens over te verbazen. - Prettig is dat).

In de kamer zegt hij ‘Gaat u zitten. Waarmee kan ik u van dienst....’

Maar zij zegt al: ‘Er is iets dat ik zeer sterk verlang.’

Het meisje heeft een bleek gelaat met diepliggende, zwarte oogen. Heel zwart haar sluit een kap glad om haar hoofd. Haar lippen zijn zeer rood.

Hij kijkt haar aan en glimlacht heel even. 'n Hartstochtelijk kind.

‘Kunt u raden waar ik naar verlang?’....

Even zijn er sarcastisch-lachende gedachten in zijn hoofd. En hij wil zeggen, dat hij dat niet zoo heel moeilijk vindt; maar dat het min of meer cru is, om de dingen zoo bij de naam te noemen.

Maar zij zegt alweer: ‘U kunt dat ongetwijfeld niet raden. De zaak is n.l. deze: ik verlang er hevig naar, u te vermoorden.’

(Een menschenleeftijd van levenservaring is niet voldoende om bij zoo'n gezegde alle verbazing te weren.)

Maar omdat hij een man van de wereld is, zegt hij: ‘U zult we wel willen excuseeren als ik verklaar, dat dit verlangen me min of meer ‘vreemd voorkomt.’

[p. 216]

‘U zult het echter kunnen billijken, als ik u vertel, dat u mijn zuster gedood hebt.’

‘Pardon?’

‘Ja, u hebt mijn zuster gedood. Het zal u wellicht niet interesseeren, maar de waarheid valt toch niet te ontkennen.’

(Dergelijke dingen zijn groeizaam voor verbazing, als Meiregen groeizaam moet zijn voor heel kleine kindertjes die zingen: Mei-regen maak dat ik grooter word, grooter word....)

‘Dus ik heb uw zuster vermoord? Wanneer, waarmee in vredesnaam....’

‘Met een critiek.’

‘Aha, met een slechte critiek op een boek van haar. Ze schreef dus?’

‘Nee, met een goede critiek; op een boek van haar man.’

‘Met een goede.... Het is me buitengewoon raadselachtig.’

‘Als u er belang in stelt....’

‘Natuurlijk, natuurlijk!’

‘Mijn zuster was op vrij jeugdige leeftijd getrouwd met een ouderen man. Hij was zeer ontwikkeld; eigenlijk een geleerde en een eminent mensch. De eerste tijd waren ze erg gelukkig, maar na verloop van tijd meende mijn zuster, dat haar man haar verwaarloosde. Misschien was dat ook wel zoo. Hij zat bijna de gansche dag op zijn studeerkamer en kon zich zoodoende weinig met de alledaagsche huiselijke dingen bemoeien. Dat maakte haar ontevreden. En ook zijn belangstelling voor haar was niet zoo groot, als zij van een jeugdiger en geestelijk misschien minder hoogstaand echtgenoot had kunnen verwachten.

Zoodoende leefden ze steeds verder van elkaar af. En tenslotte ging zij aandringen op een scheiding. Hij wilde daarin eerst niet toestemmen, omdat hij de reden niet volkomen doorgrondde, maar toen hij haar verdriet en ergernis bemerkte, gaf hij haar eindelijk alle vrijheid. Hij zette een bedrag aan geld op haar naam en zij ging met mij samen wonen op mijn etage.

Er was bij ons niet veel te doen en het gebrek aan werk verveelde haar tenslotte. Daarom schreef zij op een advertentie,

[p. 217]

waarin een weduwnaar vroeg om een plaatsvervangster van de huisvrouw. Zij vond daar inderdaad emplooy. Er waren twee kinderen waarmee ze het goed kon vinden.

Maar spoedig bleek het, dat de weduwnaar haar volkomen als plaatsvervangster voor zijn vrouw wilde hebben, - echter in vrije liefde, aangezien hij haar niet wilde trouwen ter eere van de nagedachtenis zijner vrouw.

Intusschen een min of meer bedenkelijke opvattting.

Daar zij van de man was gaan houden, stemde zij er in toe.

En nu Uw aandeel in de geschiedenis:

Die man is schrijver. Dat wil zeggen: van zijn beroep is hij boekhouder op een export-kantoor. Maar de laatste jaren verbeeldt hij zich te kunnen schrijven. Hij heeft op eigen kosten een bundel novellen uitgegeven en op die bundel heeft u, onbegrijpelijkerwijze, een goede kritiek geschreven.

Die critiek is hem naar het hoofd gestegen. Sindsdien noemt hij zich litterator en is onuitstaandbaar van ‘artisticiteit’.

Maar nu heeft hij zich voorgenomen, een roman te schrijven. Een roman, behelzende zijn eigen levensgeschiedenis. Hij noemt het een meesterwerk. Maar daar zijn verhouding met mijn zuster weinig interessante stof opleverde heeft hij die gemaakt. Hij heeft haar eenvoudig gemarteld en gesard; hevige scenes uitgelokt om die te kunnen beschrijven in zijn boek. Hij heeft met haar geleefd als een beest. Dat vond hij artistiek en interessant. Hij heeft haar geestelijk en lichamelijk gepijnigd. Ook lichamelijk ja, en zoo erg, dat zij hem tenslotte heeft aangegeven bij de politie. De buren konden getuigen.

En zoo ontzaglijk veel hield ze van dien man, dat ze, toen er proces-verbaal werd opgemaakt, uit wroeging en zelf-verwijt zich van het leven heeft beroofd.

U ziet dus, meneer X.Y. dat u schuldig bent aan haar dood!’

Hij staat op.

‘Die man is een psychopaath en u bent het waarschijnlijk ook.’

Een sigaret wordt aangestoken. Misschien herinnert hij zich de bundel. Dat was dan even voor die geschiedenis met Beatrix. Wat kan er in zes weken veel gebeuren. 42 dagen - haha!

[p. 218]

Het meisje staat ook op. ‘U zegt, dat ik een psychopaath ben, nietwaar?’

Haar oogen zijn heel zwart. Haar lippen wijken van een. Haar mond is als een roode vlek in haar wit gezicht.

Zij gaat naar hem toe. ‘U hebt mijn zuster vermoord,’ zegt ze, ‘u bent een moordenaar.’

(Alle verbazing is nu gesmolten. Als margarine in een bakpan.)

Hij zegt nog steeds niets.

‘U bent de moordenaar van mijn zuster en ik zal mijn zuster wreken,’ zegt ze, zoo pathetisch als de ‘verklarende tekst’ van een ouderwetsche film.

Ze neemt de koperen sigarendoos van de tafel. Heft haar hand op.

Hij legt zijn sigaret weg. Met éen stap is hij bij haar. Hij trekt haar slanke lijf ruw tegen zich aan. Zijn lippen en de hare worden één.

De sigarendoos valt met een kletterende slag op de haardplaat.

Haar lichaam is slap. Zij zinkt weg in een gloeiende kus.

De divan staat in een donkere kamerhoek.

En in zijn hoofd zijn weer de cynische gedachten, dat een vrouw wel andere verlangens heeft, dan iemand te vermoorden.