De Nieuwe Gids. Jaargang 51

[p. 32]

Avontuur op Texel door Willem Eges.

Wij ontmoetten hem aan zee.

Met zijn strak gezicht en zijn zonnebril op zag hij er ernstig uit. Ook zijn costuum had weinig opbeurends, want het was zwart. Zijn verschijning was alzoo opmerkelijk aan het strand. Vooral nu de zon fel scheen.

Hij hield een brochure van Bolland in de linkerhand; zijn rechter verschikte telkens zijn bril. Hij las niet. Hij leunde tegen een eenzamen strandstoel en toonde ons als het ware zijn brochure. Wij lazen den naam Bolland, waardoor wij meenden een Hegeliaan te zullen passeeren. Maar wij bleven met opzet waar wij waren. Voor het eerst na maanden zagen wij de zee weer, dus keken met de naïveteit van den stedeling.

- Morgen.... heeren, zei de Hegeliaan onverwacht, terwijl hij met Bolland zwaaide.

Wij groetten terug.

Er gingen dames langs ons en opeens verdween hij achter zijn strandstoel. Toen zij voorbij waren kwam hij te voorschijn. Zijn bril schoof hij tot op zijn voorhoofd en met zijn kijker keek hij hen na. En telkens wanneer hem dames naderden, herhaalde hij zijn manoeuvre.

Wij verbaasden ons niet. Wij hadden iets anders te doen, daar het uitzicht ons bekoorde. De zee was kalm. De zon brandde. Het strand was een groote lichte plek. De duinen strekten zich schijnbaar eindeloos rechts en links van ons uit. Kinderen in kleurige kleeding knoeiden met zand. Jonge ouders speelden een balspel. Andere jonge menschen stoeiden. Enkele dames waren in strandpyama.

[p. 33]

Men ging nog niet in zee, want het was eb.

De onrustige Hegeliaan leunde weer rustig tegen zijn strandstoel.

Een van ons had de onvoorzichtigheid tegen hem over het weer te beginnen; over het mooie strand; over het inderdaad zeer schoone eiland Texel; over de karakteristieke ‘schapendammetjes’ allerwegen; over De Koog, dat heerlijk dicht bij zee is.

De Hegeliaan protesteerde. De bril rees, de kijker en Bolland gingen heen-en-weer.

- Maar heeren!....

Toen begrepen wij hem niet.

- 't Is hier een gat.... mijne heeren! Een ellendig gat. En de zee zegt u? Och kom.... mijne heeren! De zee is hier als overal: vervelend.

- Pardon...., waagde een van ons te zeggen.

- Ach.... mijne heeren, ging de in 't zwart gekleede Hegeliaan hardnekkig verder, - ach.... wat zal ik u zeggen....

Was dat een vraag? Zocht hij naar woorden?

Wij vergisten ons. Zijn laatste zin was als de inleiding van een lang protest bedoeld.

- Het is hier.... mijne heeren, met uw permissie.... snert. Absoluut snert.... mijne heeren.

Er kwamen dames, dus verdween hij.

Wat er volgde was: wachten tot zij voorbij waren; te voorschijn komen; bril boven de wenkbrauwen; kijker gebruiken; zwaaiend met Bolland zich weer tot ons wenden.

- Excuus, excuus.... mijne heeren, zei hij. - Wij waren over dit gat bezig. Ja juist, dit gat. Een dorp.... wat zeg ik: een negorij!.... mijne heeren. Vervelende zee, afschuwelijk strand en troostelooze duinen. Niet chic, geen mondain publiek, geen comfort.... mijne heeren. U roemt de omgeving? Banaal.... mijne heeren. Anderhalve koe in de wei en 'n handvol magere schapen tusschen lugubere muurtjes. Leege pensions.... mijne heeren.

- 't Eigenlijke seizoen is nog niet -

Verder kwam ik niet. Hij viel direct in met:

- Zeker, 't is nog vroeg. Maar zelfs in Augustus blijft het hier snert.... mijne heeren! En zijn de heeren hier 's avonds wel eens buiten geweest? Ik bedoel, zoo tegen elf. Nee zeker. Geen hand voor oogen te zien! Goed voor struikroovers.... mijne heeren.

[p. 34]

Twee dames verlosten ons van hem. Hij ging hen behoedzaam na en liet zich niet meer zien dien dag.

Den volgenden morgen zagen we hem weer. Alles zou zich eender voltrekken, dachten wij. Doch, dichterbij gekomen, zagen wij dat hij las. In een boek. De brochure bleef onzichtbaar.

We kwamen nader, keken en wisten: Bolland was gebleven! Hij scheen verdiept in een deel van Collegium Logicum.

- Morgen.... mijne heeren! groette hij uitbundig, waarmee hij bewees dat hij ons reeds eerder gezien had.

Wij groetten eveneens.

Hij verontschudigde zich over zijn plotseling verdwijnen van den vorigen dag. Hij moést die dames na, verzekerde hij ons. Zijn stem was zachter, het scheen dat hij nu moeilijk sprak. Hij sloot zijn Collegium Logicum en trommelde met zijn magere vingers irriteerend op het boek. De heeren moesten niet denken, gaf hij te verstaan, dat hij voor zijn genoegen aan zee was. Integendeel! Geen beschaafd mensch hield het, volgens hem, lang in dit gat uit. Hij miste hier zoo goed als alles. Zelfs het weer was hier ‘snert’. Zoo zag men de zon en zoo leek het nacht! De badgasten waren te tellen. En dan 's Zondags al die dagjesmenschen. Hij moest er niet aan denken!

Wij hadden er, wel geteld, een tiental gezien! Maar wij spraken hem niet tegen. 't Had geen zin. De kletsende Hegeliaan zou nog wel meer op 't hart hebben.

Om hem op een ander onderwerp te brengen, begonnen we over Bolland.

Twee mondaine dames stoorden ons.

- Pardon...., mompelde hij en trok zich terug achter zijn strandstoel.

De eerstvolgende dagen negeerden we hem. De zonderling begon ons te vervelen. Met zijn eeuwige afkammerij, z'n loerende houding en zijn twijfelachtige belangstelling voor Bolland!

Wij wilden rust.

Al had hij Zuivere Rede bij zich, dan nog liet het ons koud.

Zonder dat we hem zagen verging een halve week.

Wat een genot!

We meden het plankier en bereikten het strand door gebruik te maken van kronkelende paadjes in de duinen.

Wij genoten!

[p. 35]

Het strand zonder den Hegeliaan; hetzelfde zonder zijn Bolland, zonder kijker-in-actie.... Konden wij het beter verlangen?

Zoo werd het Zaterdag.

Dien zonnigen morgen ging ik alleen naar 't strand. De toko's hadden nogal klanten. Aan den weg zat een havelooze man. Hij sprak onverstaanbaar en zwaaide met zijn stok. Enkele dorpelingen keken badgasten na.

Bij de rijwielstalling stak iemand een boek omhoog. - Het was de Hegeliaan!

- Morgen.... meneer, begon hij.

Ik groette en zuchtte.

- U is alleen.... zie ik, ging hij verder. - Nu, is ook wel eens gezellig.

Ik keek hem van terzijde aan en zag.... Bolland was aanwezig.

Het Collegium Logicum raakte mijn arm.

Hij vervolgde:

- Alleen kan heel aangenaam zijn. Ik zeg kán.... meneer. Kijk eens, ik zal u wat zeggen.

Ik was op het ergste voorbereid.

- Ik ben hier niet voor m'n plezier. Heelemaal niet. Ik haat dit gat.... meneer; ik haat het heele eiland! Ik fiets nu al een paar weken dagelijks van Den Burg naar De Koog.... meneer. Omdat ik vader ben. U lacht? Heel goed te begrijpen.... meneer. Is ú vader?.... Nee? Dan is u een gelukkig man.... meneer. Te benijden is u! Ik ben helaas vader. Van een dochter en 'n zoon. M'n zoon.... Nee, laat ik eerst over mijn dochter beginnen. 'n Mooi kind.... meneer, al zeg ik het zelf. 't Evenbeeld van mijn vrouw. Als u ze zag.... En chic, chic.... Enorm! Alleen, ze is te modern. Dat heeft ze van haar vrienden. O, die vrienden van haar! Gezegend als je dochter zonder vrienden blijft.... meneer. Nu, Trude, - ze heet Trude -, Trude was zacht, was lief. Nu niet meer. De vervloekte vrienden.... met uw permissie. Enfin. Ze was gehoorzaam, niet eigenwijs.... Pardon, ik overdrijf. Want élke vrouw is het. Wat u....

Ik kreeg een por met Bolland.

- Trude was 'n schat.... meneer. Toen kreeg zij vrienden. Ik moet mij beheerschen om niet te vloeken. Vrienden!.... meneer, die het kind gek maakten; die haar geen rust lieten; die haar overal

[p. 36]

naar toe sleepten. Ja.... meneer. U moet mij goed verstaan: ik spreek van vrienden! Geen dames.... meneer, maar kerels.... pardon.... jonge mannen. Zij zaten iederen dag op haar kamer! De.... Nee.... meneer, ik zal ze geen naam geven. Altijd gentleman blijven. Mijn vrouw vond het goed. Ach, zij vindt altijd alles goed wat Trude doet. Ook toen Trude.... Maar ter zake. Ik was op reis. U begrijpt.... Goed, de vrienden hebben Trude in hun macht. Pa en ma.... mijn vrouw en ik, om u te dienen.... komen ná de vrienden. Nu vraag ik u! Ik heb veel meegemaakt.... meneer, ik heb het waarachtig.... met uw permissie.... niet gemakkelijk gehad in m'n leven; maar zóó iets onge....

Plots zweeg hij en duwde mij Bolland in de hand. Hij voelde aan zijn linkervoet.

- Die vervloekte likdoorn!.... meneer, zei hij. - Wat krijgen we 'n affreus weer!.... Let op.... meneer, wat ik u zeg. Geen barometer zoo secuur als mijn likdoorn. Ik dwaal af, geloof ik. Nu dan: Trude heeft.... die vervloekte likdoorn!.... Trude heeft gewoon lak aan haar ouders. Voelt u wat dat voor ons.... nee, voor mìj beteekent? Lák.... meneer!

Ik haalde diep adem.

- U zucht, vervolgde hij, - maar u is een gelukkig man. Geen kinderen, dus geen dochter die vrienden heeft.... Kijk u eens om u heen. Geen sterveling te bekennen. Ziet u wel? Maar nu werkelijk ter zake.... meneer. Ik kom onverwacht thuis en vind alleen mijn vrouw en m'n zoon, die wijsbegeerte studeert.

- U voelt er schijnbaar ook voor, merkte ik op, hem zijn deel Collegium toonend.

Hij nam het boek van mij aan en begon onbedaarlijk te lachen.

- Oh!.... oh-oh!.... meneer. Hij is onbetaal.... onbetaal....

Hij scheen zijn likdoorn vergeten.

- Kijk eens, vervolgde hij, - kijk eens hier.... meneer. Ik poseer, ik doe alsof, ik simuleer. Wat u maar wil. Ik zei: ik kwam onverwacht thuis en vond Trude afwezig.... Voor drie weken! U hoort het: voor drie weken! Ik werd koud toen mijn vrouw het me zei. Ik werd wit van woede.... meneer. Want Trude is niet met een vriendin, maar met een vriend is zij weg! Nu vraag ik u! Dat noemt men modern.... meneer. Natuurlijk wilde ik weten wat mijn vrouw er van zei. Nu, die zei niets. Totaal niets.... meneer.

[p. 37]

Of.... die zei eigenlijk wel iets. En dat.... meneer.... maakte mij dol. Dól zeg ik u! Daar is Trude met een vriend naar Texel! Voor drie weken.... Allemachtig.... meneer, wat steekt die vermaledijde likdoorn!.... U begrijpt: ik, als fatsoenlijk vader van een fatsoenlijke dochter, naar Texel. Ik geef u de verzekering dat Trude fatsoenlijk is.... meneer. Ik maak me onkenbaar, ik duikel ergens een begrafeniscostuum op en neem wat van m'n zoon z'n boeken mee, die wijsbegeerte studeert. Mijn zoon hoor, ik niet. Toevallig greep ik Bolland. 't Had ook Spinoza kunnen zijn of.... nu ja, doet er niet toe. Ik vestig me voor korten tijd in Den Burg, wapen me met kijker en lectuur en fiets dag op dag naar De Koog, waar ik aan zee de dames beloer. Belóer.... meneer! Want Trude, mìjn Trude móet hier logeeren. Ik voel het.... meneer. Maar tot-nog-toe.... En toch geef ik het niet op. Al zou ik hier tot den laatsten dag van de drie weken moeten spionneeren. Mijn vrouw wilde natuurlijk niet dat ik ging. Nu ja, dat is tot daar aan toe. Maar Trude, ziet u. En ik durf hier niet logeeren en nog minder te informeeren. 't Zou zoo bekend zijn. Maar als ik dien.... vriend aantref.... U kent mij niet.... meneer. Ik zal.... Voelt u waarom ik het hier snert vind, absoluut snert?....

Gelukkig begon het te gieten en kon ik hem met goed fatsoen alleen laten.

Den anderen dag zagen we hem in Den Burg. Zijn gezicht verraadde weinig goeds. Hij vertrok direct van het ‘ellendige’ Texel, zei hij.

- Kijk.... heeren, toonde hij ons een brief. - Mijn vrouw roept mij. Mijn zoon wil zijn Bolland terug en Trude....

Hij liet ons een briefkaart van Trude zien met het poststempel Terschelling!

Texel, Juni '33.