Internationale Neerlandistiek. Jaargang 2008

[p. 78]

Signalementen van de auteurs

Op 24 juni 2008 promoveerde aan de Universiteit Leiden Arie Pos, docent neerlandistiek aan de Universidade de Coimbra. Hij promoveerde bij prof. dr. J.L. Blussé van Oud Alblas op een dissertatie getiteld Het paviljoen van porselein. Nederlandse literaire chinoiserie en het westerse beeld van China (1250-2007).

Het proefschrift biedt een overzicht van de ontwikkeling van de westerse relaties met en de beeldvorming over China vanaf de eerste gezantschappen (rond 1250) van franciscaanse monniken naar het hof van de Mongoolse khan. Dit overzicht dient als achtergrond voor de analyse van Nederlandse teksten die kunnen worden aangeduid als ‘literaire chinoiserie’. Dat wil zeggen: teksten waarin een vertekend beeld van China wordt gegeven dat doorgaans meer vertelt over kwesties die de westerling op dat moment bezighielden dan over China zelf. Zo schreef de zeventiende-eeuwer Joost van den Vondel een tragedie over de ondergang van de Ming-dynastie (1644), waarin hij zijn bezorgdheid uitte over de toekomst van de rooms-katholieke missie in China.

De literaire chinoiserie deed zich voor in vele vormen en gaf behalve positieve beelden (wijsheid, rijkdom, maatschappelijke organisatie) ook negatieve beelden (onbeschaafdheid, achterlijkheid en wreedheid) weer. De ontdekking van de Chinese poëzie zorgde tussen de wereldoorlogen voor een ware rage. Vele Nederlandse en Vlaamse dichters vertaalden en bewerkten Chinese gedichten naar Franse, Duitse en Engelse vertalingen. Wat hen aansprak waren het oosterse levensgevoel en de vormtechnische aspecten van de verzen. Drie van de meest vertaalde gedichten blijken overigens geen rechtstreekse Chinese bron te hebben maar zijn vérgaande westerse vertekeningen.

Orsolya Varga, docente Nederlands bij de vakgroep neerlandistiek aan de Universiteit Eötvös Loránd van Boedapest (elte), is op 16 mei 2008 gepromoveerd aan de Universiteit Pécs, Hongarije. Haar Hongaarstalige proefschrift draagt de titel Parallelle vertalersbeschrijvingen. Vertaalopvattingen in Nederland en Hongarije in de eerste helft van de 20e eeuw. Vergelijkend onderzoek. De promotor van het onderzoek is professor Judit Gera.

De dissertatie presenteert de taal- en vertaalopvattingen van drie Nederlanders en drie Hongaren die een belangrijke rol in de vertaalgeschiedenis van de

[p. 79]

betreffende landen hebben gespeeld. Meer bepaald gaat het om de paren A. Verwey - M. Babits; A.A. Weijnen - A. Radó; C. van Bruggen - D. Kosztolányi. Er wordt gezocht naar overeenkomsten en verschillen tussen hun vertaalbeschouwingen, op het vlak van de mogelijkheden, de taken, de rol, het proces en de te volgen strategieën van het vertalen.

Radó schreef het eerste systematische vertaaltheoretische werk in Hongarije (1909). Weijnen deed hetzelfde in Nederland met De kunst van het vertalen (1946). Voor de Hongaarse Mihály Babits en de Nederlandse Albert Verwey wordt niet alleen hun leven en werk vergeleken, maar ook hun vertalingen van de Divina Commedia van Dante, die ze beiden in 1923 hebben gepubliceerd. Dezs Kosztolányi en Carry van Bruggen worden verbonden vanwege de krachtige formulering van hun taalopvattingen, de aanwezigheid van de taalkwesties in hun werk, en het grote aantal publicaties over taal en vertalen. De teksten over taal van Kosztolányi en Van Bruggen kunnen vandaag de dag nog tot hevige discussies leiden in literaire en/of taalkundige kringen.