Neerlandia/Nederlands van Nu. Jaargang 111

Kroniek-kort

Randsymposium van de Orde van den Prince

Op 18 november vond in Dilbeek bij Brussel het ‘Randsymposium van de Orde van den Prince’ plaats, dat in handen was van de afdeling Pajottenland. De leiding van het symposium berustte bij gewestpresident Amaat Martens, de organisatie bij Jan Lanotte.

Onderwerp vormden de problemen waarvoor de Vlaams-Brabantse Rand rond het Brusselse gewest zich gesteld ziet in verband met de toevloed van Frans- en anderstaligen vanuit de negentien Brusselse gemeenten naar de Rand.

Het zijn niet alleen de bekende problemen in de zes Vlaams-Brabantse gemeenten met faciliteiten voor Franstaligen (St. Genesius Rode, Linkebeek, St. Pieters Leeuw, Wemmel, Kraainem en Wezembeek-Oppem), die op zich al behoorlijk groot zijn, maar ook de vraagstukken daarbuiten, in de (eveneens) negentien gemeenten in de Rand, het kiesdistrict Halle/Vilvoorde en zelfs buiten dit kiesdistrict in de zogenaamde Grote Rand van de provincie Vlaams-Brabant. De veel grotere migratie vanuit de negentien Brusselse gemeenten naar de Rand dreigt het Nederlandstalige karakter van de Rand ernstiger aan te tasten dan de verhuizing vanuit de Rand naar Brussel. Deze migratie naar de Rand vanuit het Hoofdstedelijk Gewest bestaat namelijk voor een heel belangrijk deel uit anderstaligen en Franstaligen, waardoor zonder goed georganiseerde maatregelen een de ‘ontnederlandsing’ zal voortschrijden. De ‘ontnederlandsing’ is nu het sterkst in de dicht bij Brussel gelegen gemeenten, zoals Tervuren in het oosten, en Overijse en Hoeilaart in het zuiden.

De problemen hebben alles te maken met de opvang en integratie van genoemde anderstaligen in het Nederlandstalige gebied en behoeven oplossingen in onderwijs, werkgelegenheid, huisvesting, gezondheids- en jeugdzorg. Het ‘Rand’ symposium was daarom gesplitst in diverse werkgroepen: de werkgroep Economie, Mobiliteit en Huisvesting (voorzitter: D. Heremans), de werkgroep Onder-

[p. 16]

wijs (voorzitter: F. Judo), de werkgroep Jongerenbeleid en Cultuur (voorzitter: J. Ivens), de werkgroep Gezondheidszorg in de Rand (voorzitter: Luyckfasseel-D'Hooge) en de werkgroep Media (voorzitter: P. L'Ecluse). Deze werkgroepen hadden de opdracht met aanbevelingen te komen voor het in goede banen leiden van de migratie van Frans- en anderstaligen, in die zin dat het Nederlandstalige karakter van de Rand als geheel gewaarborgd en waar nodig hersteld wordt.

De aanbevelingen waren, begrijpelijk, nog min of meer vaag en konden nu nog niet leiden tot onmiddellijk uitvoerbare plannen. De conclusie was echter duidelijk en eensgezind: Frans- en anderstaligen moet duidelijk worden gemaakt dat integratie in de Vlaamse gemeenten noodzakelijk én onvermijdelijk is om als nieuwe bewoners te kunnen slagen. Kennis van de Nederlandse taal is daarbij de eerste weg.

De heer Frank Meysman, president van de Orde van den Prince, sprak aan het einde van het symposium woorden van waardering uit voor de inzet van de organisatie van het symposium en de bijdragen van de panelleden.

De vice-minister-president van de Vlaamse regering, Frank Van den Broucke (Onderwijs en Werkgelegenheid), hield tot slot een zeer duidelijk betoog, dat neerkwam op de noodzaak voor anderstaligen Nederlands te leren. Nederlands leren moet aantrekkelijk gemaakt worden voor Frans- en anders-taligen die zich in Vlaams-Brabant willen vestigen. Kennis van het Nederlands zal de basis vormen voor het verkrijgen van huisvesting! Alle in de Rand aan te stellen leerkrachten voor alle vakken dienen hun lessen in het Nederlands te geven. Vlaminvest heeft een budget van 500 miljoen euro voor promotie van de Nederlandse taal, dat gebruikt kan worden zodra de plannen gereed zijn!

Dit was een uiterst interessant symposium!

(André Beyersbergen van Henegouwen)

Noot van de redactie

In het laatste nummer van de vorige jaargang stond reeds een kritische bedenking over de taaltoestand in de Vlaamse rand rond Brussel (in Van verkiezing tot verkiezing). In bepaalde academische kringen en serieuze publicaties, zoals in de verkiezingsanalyse in het tijdschrift SamPol (hoofdredacteur is politoloog prof. Carl Devos, op televisie een vaak geziene deskundige) wordt de toename van het aantal kiezers voor partijen die het Nederlandse karakter op de helling willen zetten, geminimaliseerd. Een francofiele partij als ‘Union’ heeft 5% meer stemmen dan in 2000. Dat is overigens nog een erg ‘ontsmette’ wijze om de toename voor te stellen. Het is niet omdat deze minderheid haar taalbetrachting niet politiek in klinkende munt kan omzetten, dat men deze wiskundige minderheid dood moet zwijgen. Wij verwijzen graag naar het eerste artikel van dit nummer: de visie van de gouverneur van Vlaams-Brabant.

Geen Belgenmop

Op woensdag 13 december zorgde de Franstalige openbare omroep van België, de RTBF, voor een rel rond de staatshervorming. In een nep-Extra-Journaal kondigde de nieuwslezer aan dat het legitieme Vlaamse gezag de onafhankelijkheid van Vlaanderen had uitgeroepen. De koninklijke familie was naar voormalig Belgisch-Congo vertrokken. De tram reed niet meer verder dan Tervuren, het zuidelijkste punt van Vlaanderen.

Veel Franstalige landgenoten hebben de korte tekst die op een grap wees, niet gezien. Zij wisten ook niet dat tram 44 nooit verder dan Tervuren rijdt: er liggen verder namelijk geen rails. Dat onze Congominnende vorst Leopold II in 1909 overleed en Congo sindsdien geen andere Belgische koningen meer begeert, was hun ook ontgaan. Zij tuinden erin omdat televisiejournaals door serieuze lieden gebracht worden..., omdat Vlaanderen ervan verdacht wordt er stiekem tussenuit te willen knijpen, nu het internationaal-financieel één klas hoger scoort dan België en twee hoger dan Wallonië ..., omdat ze van hun pers leren dat de meerderheid in Vlaanderen extremistisch is ..., omdat Wallonië de arme buur zou zijn en economisch achter op de tijd ...

Sommige kranten, ook Nederlandstalige, hadden de dag nadien nauwelijks ander nieuws. Het was ook internationaal nieuws. De belangrijke politici bromden en blaften tegen de verantwoordelijke televisiebazen. Deze persiflage maakte de omroep ongeloofwaardig, heette het. Iets later werd bedacht dat juist deze uitzending een stoot en een kleur kon geven aan de staatshervorming van 2007. Die kleur was nu wellicht nog onbekend en zeker voor een of meer richtingen ongewenst.

In 1917 riep een niet gelegitimeerde groep Vlaamse activisten in Brussel de Vlaamse onafhankelijkheid uit in volle oorlogstijd. Sinds de grondwet van 1993 heeft Vlaanderen vreedzaam bevochten bevoegdheden, nevengeschikt aan de federaal-Belgische, inclusief internationaal verdragsrecht én de restbevoegdheden. Het scenario van het gewraakte journaal had juist daarom iets profetisch. Het leek mogelijk. Vooral wanneer je de Vlamingen niet echt kent.

Voor de hele politieke klasse en de belgicistische machten zindert de uitzending na: niet echt als persiflage, maar vooral als perverte verdachtmaker van komende voorstellen en als profetisch ontwerp van wat komen kan. Televisie als politiek mythemonster.

En ik heb die uitzending gemist!!! (MC)

[p. 17]

Regout

Ter gelegenheid van het Jubeljaar 2006 hebben de Vlaamse en de Nederlandse leden van de Sociëteit van Jezus, beter bekend als paters jezuïeten, dubbellezingen georganiseerd over Ferdinand Verbiest (sterrenkundige en missionaris), Petrus Canisius (waakhond van de orthodoxie en pedagoog) en Leonardus Lessius (ethicus, gespecialiseerd in economische ethiek). Het ging erom tijdens dit jaar, de vijfhonderdste verjaardag van de geboorte van Franciscus Xaverius, het verleden en het toekomstige te bedenken aan de hand van het waardenprofiel van markante jezuïeten uit de Lage Landen. De rij zou worden afgesloten met twee lezingen over pater Regout. Het jongste nummer van het tijdschrift Streven, de laaglandse opvolger van het Nederlandse Studiën, bracht de tekst van de eerste Regoutlezing, op 15 mei gehouden door minister Donner.

Terwijl het oorlogsverhaal van pater Regout in Vlaanderen vrij onbekend is, is dat van zijn oom in het Waalse Wépion in Nederland vrij onbekend. We brengen de twee stukjes samen.

Robert Regout (^o1896) kwam uit een zeer vermogende Maastrichtse familie van fabrikanten en katholieke politici. Hij trad in bij de paters S.J. en studeerde filosofie, theologie en rechten. Hij werd studentenmoderator in Nijmegen en in 1939 hoogleraar volkenrecht. Regout zag een lijn in de groei van het rechtsbesef op wereldschaal en riep ertoe op ‘het recht en de waarheid in deze wereld te vestigen’, ondanks de zwarte dagen voor het volkenrecht vóór 1940.

In dat jaar publiceerde hij in Studiën een artikel waarin duidelijk stond welke de rechten en de plichten van de bezetter waren: recht moest boven macht gelden. De bezetter achtte de pater gevaarlijk en arresteerde hem.

Hij kwam om in Dachau (1942). Vandaag ‘lijkt alles erop te wijzen dat Robert Regout een nieuwe Nederlandse heilige kan gaan worden’.

In Wépion verbleef terzelfdertijd de verwante familie Regout in haar kasteeldomein. Vader Arthur Regout was als industrieel verbonden aan de Maastrichtse keramische industrie. Tijdens de oorlog kon een joodse vrouw uit Den Haag bij Regout onderduiken, na een georganiseerde ontsnapping uit een Mechels ziekenhuis. De jonge vrouw, Emilie Fresco, werd in haar geestelijke noden begeleid door een jezuïet - de paters hadden een bezinningshuis op het domein. Na de oorlog trad de joodse vrouw in het Mechelse in als kloosterzuster. Ze is daar in 2005 overleden.

De verhalen over de familie Regout zijn niet onbelangrijk voor wie Maastricht vandaag bezoekt. Petrus Regout stond in de eerste helft van de negentiende eeuw aan de wieg van de industrialisatie van Maastricht. Hij stichtte de glas- en aardewerkfabrieken. Voor de werknemers van toen golden geen goede arbeidsvoorwaarden. Wie vandaag op het Onze Lieve Vrouweplein wandelt, ontdekt een nieuw Juppiterbeeld, dat herinnert aan de Romeinse oorsprong van de stad en is geschonken door Thomas Regout. In de kelders van het hotel Derlon is die oorsprong te zien. (MC)

Israels Verlichting

Op 8 november 2006 werd de Britse historicus Jonathan Israel eredoctor van de Erasmusuniversiteit Rotterdam. De geleerde doceert Europese geschiedenis van de nieuwe tijd aan de universiteit van Princeton. Dit eredoctoraat werd hem aangeboden voor zijn wetenschappelijke verdiensten op het gebied van de geschiedenis van de wijsbegeerte. Terecht. Zijn eerste publicatie over de Nederlanden verscheen in 1989 en betrof het overwicht van de bevrijde Nederlanden in de wereldhandel van 1585 tot 1740. In 2005 verscheen de geprezen Nederlandse vertaling van zijn in 2001 uitgegeven turf Radical Enlightenment (Radicale Verlichting). Thans ligt een tweede deel (Enlightenment Contested, 983 blz.) in de boekhandel. En nog is de hoogleraar niet uitgeschreven over het thema.

Op grond van het onderzoek van bronnen uit de Republiek, naast de bekende bronnen uit andere taalgebieden, komt hij tot een nieuwe inschatting van de Verlichting. Hij geeft daarbij ook een stevige grondslag aan de stelling dat bij het ontstaan van deze typisch Europese stroming denkers van en uit de Republiek der Nederlanden centraal stonden. Spinoza is daarbij een spilfiguur. Deze Amsterdammer was de heraut van een radicaal vrijheidsdenken dat aan de ratio en de samengaande seculariteit genoeg ‘deugd’ beleefde en transcendente openbaringswaarheden als bron van weten terugfloot. Namens de orthodoxie werd hij dan ook letterlijk ‘vervloekt bij dag en bij nacht’.

Met dit werk van J.L. Israel zullen ongetwijfeld



veel wijsgerige en historische woordenboeken aan wijziging toe zijn. In naslagwerken staat steevast de 18de eeuw in Engeland en in Frankrijk in het zonnetje, samen met een iets te gemakkelijke systematiek. Nu Baruch de Spinoza dit jaar 330 jaar geleden in Den Haag overleed, lijkt het geen overbodig eerbetoon hem in 2007 echt te herdenken.

Het eredoctoraat voor de Britse academicus is een goede voorzet. (MC)