Neerlandia/Nederlands van Nu. Jaargang 109

10 juli 2005: Ukkel als trefpunt van Nederlandstaligen uit de hele wereld
De Nederlandse taal loont de moeite
Leo Camerlynck

Om en nabij 150 belangstellenden in de Nederlandse en (Zuid-)Afrikaanse taal ontmoetten elkaar in het fraaie County House te Ukkel op een zonnige 10 juli. Elf nationaliteiten waren aanwezig: uit België (zowel Nederlands- als Franstalig), Nederland, Zuid-Afrika, Suriname, Indonesië, Luxemburg, Oostenrijk, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, China, Polen. Aan het woord kwamen negen sprekers, die allen samen een caleidoscoop boden van de Nederlandse taal in alle continenten van onze blauwe planeet. Het algemene thema luidde: ‘Standaardtaal, Taalvariant, Dialect’.

Thomas Roukens, actief in het Ukkelse cultuurleven, beet de spits af en vertelde op frisse wijze zijn wedervaren als Nederlander in Belgiës hoofdstad.

Jean-Luc Vanraes, voorzitter van het OCMW Ukkel, bracht als VGC-voorzitter een hartversterkend referaat. Terecht hield hij een pleidooi om het woord Nederlands te gebruiken als het om de taal gaat.

Een eveneens aandachtig beluisterde uiteenzetting en tevens Vlaams-Indonesische getuigenis bracht Stefan Cornelis, voorzitter van het GC Candelaerhuys en van de Nederlandstalige Ukkelse Bibliotheek, die naar het Vlaamse land van zijn vader en de Indonesische gordel van smaragd aan moederszijde verwees.

Beelden uit het Caraïbisch gebied en uit Suriname begeleidden door Milaine Goedhuys voorgedragen poëzie uit Aruba, Curaçao en Suriname. Zijne Excellentie de heer Gerhard Hiwat, ambassadeur van het Zuid-Amerikaanse Suriname, belichtte zijn multi-raciale en multi-religieuze groene land tussen de Atlantische Oceaan en het Amazonegebied, waar het Nederlands de ‘lingua franca’ is van Creolen, Javanen,

[p. 18]

Chinezen, Hindoestani's, Indianen, Bosnegers, Blanken. Hij bracht onder meer de recente toetreding van Suriname tot de Nederlandse Taalunie te berde, een uiterst positieve stap in de richting van een steviger basis voor het Nederlands.

François van der Merwe, ambassaderaad van Zuid-Afrika

Dan brak het ogenblik aan om het Afrikaans te belichten, dat door voormalig Nederlands staatssecretaris Aad Nuis omschreven werd als Nederlands dat lange tijd in de zon heeft gelegen. Zuid-Afrika's ambassaderaad te Brussel François van der Merwe wist dan ook de toehoorders te boeien met zijn referaat in het Nederlands van Zuidelijk Afrika, dat doordrongen is van poëzie en exotisme. Naast het algemeen erkende Afrikaans bracht hij een smaakvol prozastukje in de Kaapse variant en tevens ook oudste vorm van het ‘Kaaps-Hollands’, dat naar het Afrikaans evolueerde.

Prof. dr. Sera De Vriendt

Twee onderdelen van het algemene thema waren al aan de beurt, namelijk de standaardtaal en de taalvariant. Het derde werd aangesneden met een mede door schrijver dezes gerealiseerd filmpje over Frans-Vlaanderen, waar een West-Vlaams dialect van het Nederlands na ruim drie eeuwen miskenning en onderdrukking nog steeds voortleeft.

Van Frans-Vlaanderen werd opnieuw koers gezet naar Europa's, Belgiës en Vlaanderens hoofdstad Brussel. Prof. dr. Sera De Vriendt, professor emeritus van de Vrije Universiteit Brussel en geboren Ukkelaar, bracht een voortreffelijke uiteenzetting over ‘het Brussels, een apart geval in het Nederlandse taallandschap’. Het was een zeer geapprecieerd referaat over het Brusselse dialect, dat net als een standaardtaal niet ontsnapt aan klankevolutie en -verschuiving. Aan de hand van een aantal plaatsnamen uit Ukkel en omgeving, zoals de Moensberg, dat van ‘Maans’ naar ‘Moens’ evolueerde, toonde hij aan dat de meeste klanken van het huidige Brussels vermoedelijk ongeveer twee tot drie eeuwen geleden hun vaste uitspraak hebben gekregen.

Prof. em. dr. Jos Wilmots

Prof. dr. Jos Wilmots, professor emeritus van het Limburgs Universitair Centrum, dat omgedoopt werd tot Universiteit Hasselt, en eredoctor van de Tsjechische Universiteit van Olomouc/Olmütz, boeide het aandachtige publiek met zijn lezing over het Nederlands extra muros, waarbij hij een overzicht gaf van het onderwijs van het Nederlands op universiteitsniveau over de hele wereld. Hij hing een gematigd positief beeld op van het onderwijs van het Nederlands in de wereld. Daar waar de Scandinavische landen ooit beter scoorden, blijft de belangstelling voor het Nederlands groeien in de voormalige Oostbloklanden. Het Poolse Wroc?aw/Breslau hoort bij de toppers op het vlak van het onderwijs van de Nederlandse taal, maar ook in Tsjechië, Slovakije, Hongarije wordt degelijk werk verricht. Ook landen als Roemenië, Bulgarije en Slovenië doen hun uiterste best. Van recentere datum is Tbilisi in Georgië. En ook in het grote Rusland zouden meer financiële middelen een verdere uitbouw van de neerlandistiek ten goede komen.

Het verdwijnen van de ooit zo actieve faculteit Nederlands aan de Universiteit van Kingston-upon-Hull behoort dan weer tot de tegenvallers. In Noord-Amerika kan het bij wijlen ook beter; Duitsland, Frankrijk, Italië blijven dan weer goed scoren.

Jean-Luc Vanreas, voorzitter van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) voor het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest, Gerhard Hiwat, ambassadeur van Suriname en Brigitte Grouwels, staatssecretaris voor het Brusslese Hoofdstedelijk Gewest.

Al bij al kan worden vastgesteld dat de belangstelling voor het Nederlands op internationaal vlak tijdens de jongste decennia ruimschoots is toegenomen. Dat was een positieve balans voor deze met poëzie opgeluchte Internationale Dag van het Nederlands en het Afrikaans, dat met een rijk banket eindigde.

Voor het academische gedeelte gidste Jan van Tongeren, uit Maarssen bij Utrecht, geïnteresseerde wandelaars langs de bezienswaardigheden in en om het Wolvendaelpark, waar heel wat heel-Nederlandse geschiedenis en literatuur werd geschreven.

Onder de aanwezigen was de Brusselse staatssecretaris Brigitte Grouwels, die bekend staat als een vurig verdediger van de Nederlandse taal in Brussel en elders. Ook Johan Leman, voorzitter van het migrantencentrum Foyer, nam aan het academische gedeelte deel.