Neerlandia/Nederlands van Nu. Jaargang 109

[p. 20]

Kroniek

De jaardag 2005 van de Stichting Nederlands
Peter Fagg

De jaardag van Stichting Nederlands werd op 23 april jl. gehouden te Haarlem in de grote zaal van hotel Die Raeckse. De opzet ervan kwam overeen met die van vorig jaar: een debat over een kwestie waarbij de positie van de Nederlandse taal in het geding is, en de uitreiking van de Lof- en Sofprijs. Ging het debat vorig jaar over het toenemende gebruik van het Engels in het hoger en universitair onderwijs, dit jaar was het onderwerp zin en onzin van het tweetalige vwo. Een andere overeenkomst met vorig jaar betrof het aantreden van een voorzitter van enige naam en faam. Was dit verleden jaar Aad Nuis, deze keer had de jaardag een prominente dagvoorzitter in de persoon van Michaël Zeeman, bekend als essayist, dichter en columnist.

Dat het onwenselijk is op het vwo schoolvakken als geschiedenis, biologie of tekenen in het Engels te geven, was de uitgesproken opvatting van L.H. Wiener en A. Slob. De heer Wiener is zelf docent Engels aan het stedelijk gymnasium te Haarlem en hij geniet ook enige bekendheid als schrijver. De heer Slob is lid van de Tweede Kamer voor de ChristenUnie, de laatste tijd in het nieuws als verklaard voorstander van een grondwettelijke verankering van het Nederlands. Voorstanders van tweetalig vwo waren Tweede-Kamerlid mevrouw U. Lambrechts van D66 en de heer H. Oonk, directeur van het Europees Platform. Het Europees Platform is een organisatie die de oriëntatie op Europa wil bevorderen, en is onder andere belast met de coördinatie van tweetalig onderwijs.

Debat

De heer Wiener opende het debat met een heuse tirade tegen alle onderwijsvernieuwingen die hij als leraar tijdens zijn loopbaan te verwerken had gekregen. Plagen afkomstig uit de koker van mensen die niets van de uitwerking ervan aan den lijve hoeven te ondervinden. Studiehuis en nu weer tweetalig vwo brengen, aldus Wiener, eerder ontregeling dan vernieuwing en opbouw.

In tegenstelling tot Dhr. Wiener, die in zijn eerste presentatie al meteen uitkwam op het feitelijke onderwerp, namelijk

De heren L.H. Wiener (rechts) en A. Slob.

de functionaliteit van tweetalig vwo, kwamen de overige sprekers eerst met een wat breder verhaal in algemene termen. De heer Oonk rechtvaardigde de inspanningen van het Europees Platform vooral door te verwijzen naar het steeds groter wordende belang van het Engels in de Europese Unie. Mevrouw Lambrechts noemde het Engels de taal van de kennis, de wereldhandel en de wereldpolitiek. Ook de heer Slob verklaarde de internationalisering als een gegeven te beschouwen, maar hij verwoordde waarschijnlijk heel goed het gevoelen van de zaal door te stellen dat we in eigen land onze eigen taal als een dragend element van collectieve identiteit onverminderd moeten blijven koesteren.

Na ieders korte presentatie vooraf ontspon zich het debat over het tweetalige vwo. Vooral de heer Wiener bleef met een zekere halstarrigheid de vraag naar de wenselijkheid ervan fundamenteel stellen. Beheersing van het Engels op hoger niveau kan namelijk ook worden bereikt door extra lessen in die taal aan te bieden, die dan door vakdocenten worden verzorgd: de zogenaamde versterkte stroom Engels, die op talrijke vwo-scholen al in praktijk wordt gebracht. Hij vroeg zich af waarom dit ook voor zijn opponenten geen aantrekkelijker optie is.

Het was jammer dat het debat toen terugkeerde naar de breedte en zich niet toespitste op die centrale vraag naar de functionaliteit van tweetalige vwo. De heer Oonk dekte zich

[p. 21]

in door te wijzen op de voor tweetalig onderwijs niet ongunstig uitpakkende bevindingen van visitatiecommissies en mevrouw Lambrechts moet als parlementariër hebben geweten dat met verbale aanwezigheid en een vlotte presentatie in een debat iemand een heel eind kan komen, ook al zijn de argumenten niet ijzersterk.

Na de pauze ging het vooral over wat er voor het Nederlands extra kan worden gedaan, geconstateerd hebbende dat de beheersing van het Nederlands door Nederlandse scholieren sowieso minder is geworden, net als bijvoorbeeld de kennis van de vaderlandse geschiedenis is teruggelopen. Met deze koerswijziging in de discussie was niet iedereen even blij: de heer Wiener niet, maar ook in de zaal waren er mensen die de indruk hadden dat veel interessanter conflictstof bleef liggen, wat leidde tot enige uitingen van ongenoegen. Dat de zaal uit gemotiveerde toehoorders bestond, bleek andermaal toen vanuit het publiek aan mevrouw Lambrechts werd gevraagd of haar partij (D66) het initiatiefwetsvoorstel tot verankering van het Nederlands in de grondwet zou steunen. Die toezegging kon zij, om begrijpelijke redenen, natuurlijk niet doen.

De Lof- en Sofprijs

Het tweede belangrijke onderdeel van de jaardag betrof de uitreiking van de Lof- en Sofprijs der Nederlandse taal. De jury, bestaande uit Marc van Oostendorp, Els Ruijsendaal en Rob Jansen, die de afwezige Oussama Cherribi verving, kende na een grondige beraadslaging de Lof- en Sofprijs respectievelijk toe aan het dagblad Trouw en aan Eurocommissaris Neelie Kroes. Trouw kreeg de prijs voor zijn zorgvuldig gekozen gebruik van het Nederlands, dat onder andere gekenmerkt wordt door de afwezigheid van onnodig Engels. Ook de vele aandacht die de krant besteedt aan de niet-Engelstalige wereld zag de jury als een pluspunt.

De prijs is inmiddels door de hoofdredactie van Trouw in dank aanvaard. Eurocommissaris Neelie Kroes kreeg de Sofprijs vanwege haar gebruik van het Engels bij de beantwoording van vragen van europarlementariërs op de dag dat de nieuwe eurocommissarissen werden voorgesteld. Naar het oordeel van de jury had ze gebruik moeten maken van de toen aanwezige vertaaldiensten en heeft ze door dit niet te doen de positie van alle middelgrote en kleine taalgebieden in Europa verzwakt.

Els Ruijsendaal, vormde met Marc van Oostendorp en Rob Jansen de jury die de Lof- en Sofprijs dit jaar uitreikte aan respectievelijk het dagblad Trouw en eurocommissaris Neelie Kroes.

Ten slotte, en dit mag zeker niet onvermeld blijven, werd op de jaardag de laatste versie van de woordenlijst Engels-Nederlands, de 2400x liever Nederlands, gepresenteerd. Een boekje met 2400 veel voorkomende maar ook volstrekt overbodige Engelse woorden, tezamen met hun Nederlandse equivalenten.

De jaardag van Stichting Nederlands was dus van het begin tot het einde interessant, de zaal was goed gevuld en het is te hopen dat met de jaren het bezoekersaantal, dat nu nog bescheiden is, steeds meer zal toenemen.

Frits van Exter, hoofdredacteur van Trouw, met de Lofprijs, een door de Amsterdamse kunstenaar Puk de Hondt ontworpen plastiek.