Neerlandia/Nederlands van Nu. Jaargang 109

[p. 44]

Vraag het maar!

Badderen

Tijdens een recent bezoek aan Nederland zag ik een ansichtkaart die het achterste vertoonde van een mooi meisje in badpak en met de woorden: Lekker Badderen... Dat is een nieuw woord voor mij. Wat betekent het?

Bernardus J. van Sorge, Delaware, VS

Badderen wordt in huiselijke en gemeenzame sfeer gebruikt voor ‘zwemmen’ en (van kinderen) ‘in het water spelen’. Het Prismawoordenboek geeft als betekenis ‘een beetje baden’. Verschueren heeft het over ‘baden of zwemmen’, Kramers over ‘een bad nemen, spelen in het water’ en ga zo maar door. Gezellig baden kortom! Er zijn heel wat werkwoorden waarin -er- toegevoegd is. Net als ingevoegd -el- wordt daarmee de herhaling van de in het werkwoord aangeduide handeling bedoeld, het gaat hier om de zogenaamde iteratieven en frequentatieven. Voorbeelden daarvan zijn er te over: schuifelen (herhaald schuiven), trappelen (herhaald trappen), bibberen (herhaald beven), knipperen (herhaald knippen). Er is in de eervorige eeuw zelfs een heel woordenboek aan gewijd (A. de Jager, Frequentatieven in het Nederlandsch, Gouda, 1878). ER

Meetjesland

In NvN 2003, 3, blz. 42 antwoordde ik op de vraag van D.J. Verbrugh naar de betekenis van de plaatsnaam Meetjesland. Lezer Paul Van de Woestijne wees me op een andere verklaring. Meetje is dan een verkleinvorm van Mnl. mete, als oude naam van een landmaat, een korte vorm van gemete, naast gemet ‘landmaat’, een woord dat uiteraard afgeleid is van meten. Meetjesland zou dan een land zijn van meetjes ‘lapjes grond’. Zie hierover: A. De Vos, L. Stockman, P. Van de Woestijne, Meetjeslandse toponiemen tot 1600. IV, 1 Eeklo, 1994, blz. 98-99. Persoonlijk blijf ik toch de voorkeur geven aan mede, mee ‘hooiland, weiland’. FD

Woorden op -ceren

Nu de k vrijwel allerwegen gebannen is uit de spelling van de bastaardwoorden, heb ik een probleem met de volgende woorden. Spellen we compliceren of komplikeren, abdiceren of abdikeren, convoceren of konvokeren, communiceren of kommunikeren, disseceren of dissekeren?

H.G., Merelbeke

Uw probleem is geen spellingprobleem. De vraag is dus niet wat de juiste spelling ervan is, maar wel wat de gebruikelijke Nederlandse woorden zijn. De spelling moet die woorden zo goed mogelijk weergeven. De woordvormen op -keren zijn inderdaad algemeen gebruikelijk in de Belgisch-Nederlandse dialecten en die gaan rechtstreeks terug op het Frans: compliquer, abdiquer, convoquer, communiquer, disséquer. Maar in het Algemeen Nederlands eindigen deze woorden op -ceren, dus compliceren, abdiceren, convoceren, communiceren. Alleen naast abdiceren nemen de woordenboeken ook de dichter bij het Frans aanleunende vorm abdiqueren op. Maar die vorm wordt nauwelijks gebruikt. Op internet (www.google.be) is geen enkele vorm van dat werkwoord te vinden. Abdiceren komt in verschillende vormen 54 keer voor. De woordenboeken kennen blijkbaar het woord disseceren (11 keer op internet, waarvan 1 keer in Nederland en 10 keer in België) niet, wel seceren (3 keer op internet, alleen in Nederland) voor ‘een dissectie uitvoeren’. Alleen de Grote Van Dale vermeldt dissecteren (81 keer op internet, 12 keer in Nederland, 69 keer in België), afgeleid van dissectie. FD

Anton / Antoon

Waarom gebruiken Vlamingen de voornaam Antoon, en niet Anton, zoals wij?

J.S.

De Nederlandse vorm van de heiligennaam Antonius is inderdaad, net als de Duitse, Anton. Dat de Vlamingen Antoon zeggen, ligt aan hun Franse achtergrond. Tot een heel eind in de 20ste eeuw was het Frans de officiële taal in België en dus ook in Vlaanderen. Alles wat een beetje formeel was, gebeurde in het Frans. De Vlaamse kleinburger liet de doopkaartjes in het Frans drukken. De kinderen kregen Franse namen: Albert, André, Armand, Gilbert, Joseph, Jules, Lucien, Georgette, Julienne, Marie-Louise enz. Antoine was ook zo'n Franse naam. Maar in de Vlaamse en Brabantse dialecten wordt die Franse oi /ua/-klank als een scherplange o uitgesproken. Het Franse woord foire werd foor, de familienamen François, Dutoit, Lannoi, Bourgeois werden Franchoo, Dutoo, Lannoo, Borgoo. Antoine werd dus in het dialect Antoon uitgesproken. En zo kwamen Vlamingen aan de voornaam Antoon, met het accent op toon, wat ook al op die Franse herkomst wijst. FD