Neerlandia/Nederlands van Nu. Jaargang 108

[p. 17]

Zevende Conferentie van Maastricht
Wally de Doncker

Wie ooit het designhotel La Bergère binnentrad, voelde het altijd al meteen. Niks is er gewoon. In de receptiehal werd ik verwelkomd door een Dalmatiër die dienst deed als levend decorelement. Na een persoonlijke rondleiding werd ik door een vriendelijke medewerkster naar de kamer geloodst. Op de kussens lagen geurloze reuzenrozen. Mijn blik viel meteen op een reuzengrote afbeelding van twee kussende mensen. De afwezigheid van een kast en een schrijftafel in de kamer was even onwennig, maar ook dit week af van het gewone. En wie vaak in een hotel logeert, zoekt misschien wel naar dat andere accent. Hotels kopiëren zich te veelvuldig.

Meteen na de inschrijving liep ik naar het Theater aan het Vrijthof, waar inmiddels al een workshop ‘Schrijven voor vertellen’ gestart was. Er waren niet zoveel deelnemers want er waren nogal wat afzeggingen op het allerlaatste moment. Jammer voor hen, zou ik zeggen. Rob Meurders, professioneel verteller, gaf ons een inleiding in de Toegepaste Verzinkunde. Hij baseerde zich hiervoor op de theorieën over creatief denken van Roger De Bruyn. Met een bloem en een skelet als hulpmiddelen kregen we drie korte schrijfopdrachten. Door deze workshop heb ik een nieuw stukje van mezelf ontdekt. Ik merkte dat ik ook sneller inspiratie kon vinden. Meestal laat ik de inspiratiegolven gewoon op me afkomen. Meurders nam zich voor om het resultaat van de laatste opdracht te presenteren op het Indonesische avondbuffet. In de Groote Sociëteit liet hij de gasten proeven van onze verhalen en zijn vertelkunst. Heerlijk.

De volgende dag werden we in het Derlon Theater opgewacht. Roger van Ransbeek, voorzitter van Dramaastricht, was verheugd dat deze conferentie volledig in het teken stond van het kinder- en jeugdtheater. De Nederlandse Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, mevrouw Maria van der Hoeven, die trots is op haar Limburgse afkomst, gaf aan dat ze extra middelen zal geven aan het Nederlandse basisonderwijs om cultuur nog beter in de wereld van de kinderen binnen te brengen. Volgens haar moet de eerste confrontatie met cultuur telkens een ontdekking zijn. Het kinder- en jeugdtheater van de 21ste eeuw is speels, fantasierijk en eigenzinnig. Het is zeker niet de bedoeling dat het theater zich afschermt van de wereld. Integendeel, het theater moet de discussie aangaan. Het is belangrijk dat kinderen al vroeg geconfronteerd worden met de heersende maatschappelijke problemen en tendensen.

Johan Buytaert van het Vlaamse theater Froe Froe merkte in zijn inleiding op dat het theater al heel oud is en er toch fris blijft uitzien. Helaas worden kinderen omringd door een blaffend koor van waakhonden: educatieve en pedagogische moraalridders. Wie theaterteksten voor kinderen schrijft, moet zich té vaak verantwoorden en daar heeft hij een absolute hekel aan. Bas Zuyderland, artistiek leider van het Laagland Theater in Sittard, wenste iedereen dan ook een goede dosis twijfel.

Na de lunch stond de theatervoorstelling Nanna s.o.s. Nanna! van Speeltheater Holland op het programma. Saskia Janse bewerkte het boek Glittras Uppdrag van de Zweedse schrijver Peter Pohl. In Nanna s.o.s. Nanna krijgen de toeschouwers van Juffrouw Smidt, vertolkt door Nelleke Zitman, een les ‘Engel’. Bij deze les krijgt ze de assistentie van haar zus Janna (Jeannette Huizinga), die de eeuwigheid al lang bestudeert. Nanna is de beschermengel van Martin. Ze heeft het niet makkelijk, omdat de jongen geobsedeerd is door allerlei sleutels waarmee je het medicijnkastje, de wapenkast en de auto kunt openen. Nanna offert haar eeuwige leven op om Martin en zijn vriendinnetje het leven te redden. Ik genoot van elke seconde van deze verrassende voorstelling. Waar wachten onze uitgevers nog op om dit prachtige kinderboek van Peter Pohl te vertalen in het Nederlands?

Gitte Van Hoyweghen, bekende presentatrice van Ketnet en het schitterende programma Stories op Canvas, leidde de forumdiscussie. Het forum was samengesteld uit verschillende actoren van het kinder- en jeugdtheater: de programmeurs Kieke van Veen van het Zaan Theater, Paul Neefs van het cultuurcentrum De Werft in Geel, de theaterauteurs Josee Hussaerts van Speeltheater Kwatta in Nijmegen, Saskia Janse van Speeltheater Holland, Ad de Bont van Theater Wederzijds, ikzelf als jeugdschrijver en Jan Staes als dramaturg en recensent. In de discussie bleek dat schrijvers vaak gewoon hun verhaal schrijven zonder met hun publiek rekening te houden. Programmeurs daarentegen willen altijd rekening houden met hun publiek. Het is voor hen vaak moeilijk om de juiste leeftijdscategorie aan te geven in de programma-brochures. Jan Staes gaf aan dat een theatervoorstelling beter niet in de klas voorbereid kon worden. Zijn stelling gaf aanleiding tot een rijke discussie. De leden van het forum waren ervan overtuigd dat een nabespreking meer zin had. Het publiek discussieerde gewoon mee. Heel ongebruikelijk volgens Vlaamse normen, zei Gitte. Niemand kon echter eenduidige antwoorden geven. Iedereen gaf zijn eigen invulling.

[p. 18]

Misschien bepaalt precies die verscheidenheid de rijkdom van goed jeugdtheater?

De discussie bleef leven tijdens de pauze. De meerwaarde van dit congres werd vooral bepaald door het informele gedeelte, waarin je de kans kreeg om oeverloos te praten met mensen die met passie en liefde over hun vak spreken.

Het officiële gedeelte van de conferentie werd afgesloten met de uitreiking van de 34ste Hustinxprijs voor Nederlandstalig drama. Edmond Hustinx (1898-1984) was een ongehuwde industrieel uit Maastricht, die tijdens zijn leven als een mecenas kunsten en wetenschappen bevorderde. Hij was een man die vele takken van kunsten en wetenschappen gelijktijdig ontplooide. Als zeepfabrikant deed hij vele uitvindingen, waarvoor hij lucratieve patenten verwierf.

Voor het eerst in de geschiedenis van de Hustinxprijs gaat het om de selectie van een auteur die zijn sporen heeft verdiend als toneelschrijver voor de jeugd. Het jeugdtheater is pas vanaf de jaren tachtig en negentig tot grote artistieke bloei gekomen. Het heeft zijn eigen artistieke autonomie en kwaliteit verworven. De Nederlandse schrijver en regisseur Ad de Bont kreeg uit handen van een gevatte mr. Hans Paulussen, voorzitter van de prijsinstelling, een bronzen penning en een geldbedrag van € 6000,- uitgereikt. Annie van Otterloo las het juryrapport voor. Volgens de jury is Ad de Bont een rasechte verhalenverteller, hij gaat recht op zijn doel af en maakt liever geen zijsprongen. Hij weet wat hij wil zeggen en zal daarbij geen woord te veel of te weinig gebruiken. Zijn taalgebruik is muzikaal. Zijn stukken hebben een heldere opbouw en volgen het verhaal, het thema lijkt in eerste instantie ondergeschikt. Verwondering, sociale bewogenheid en absurdisme karakteriseren het werk van Ad. Zijn teksten gaan altijd over essenties, levensvragen en drijfveren van de mens. Ad de Bont is tevens de artistiek leider van het Nederlandse Theatergezelschap Wederzijds. Zijn werk is vertaald in een tiental talen.

De conferentie eindigde met een feestelijk schrijversdiner in het Theater aan het Vrijthof. De deelnemers hadden met volle teugen genoten van een bijzonder geslaagde bijeenkomst. Ze werden verwend door een piekfijne organisatie, die in handen lag van Jan Volleberg. Maastricht is een prachtig decor om een conferentie te organiseren. De stad is een smeltpunt van Nederland, Vlaanderen, Duitsland met een Frans tintje erbovenop. Toch hoorde ik aan tafel kritische geluiden over de burgerlijke mentaliteit van de stad. De studenten in deze stad lijken hun maatschappelijk engagement te vergeten. Van binnenuit is Maastricht dus niet perfect. Hoeft niet, precies daarom is de stad zo aantrekkelijk voor schrijvers en theatermakers.