Neerlandia/Nederlands van Nu. Jaargang 108

[p. 12]

Kroniek

Gespreksavond met Bart Somers (Vlaams Minister-President) en Luc Van den Brande (voormalig Minister-President) over ‘de Vlaams-Nederlandse Samenwerking’
‘Vlaanderen en Nederland zijn een tweelingcultuur. We zijn één gebied, gescheiden door dezelfde taal.’^*
An De Moor

De gezellige zolderzaal van congrescentrum Diependael in Mechelen zat afgeladen vol voor een gespreksavond georganiseerd door het ANV-Mechelen en de Marnixring Gaston Feremans.^1. Ruim 100 leden van de Marnixring, het ANV, de Orde van de Prince en andere belangstellenden konden uit de eerste hand vernemen wat de houding is van de huidige en de vorige Minister-President van Vlaanderen met betrekking tot de huidige en toekomstige samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland. Ook tal van prominenten, waaronder de heer Schiff (Consul-Generaal van Nederland) en de Mechelse burgemeester Koen Anciaux, woonden het debat bij. Onder de bekwame sturing van moderator Hein De Belder, voormalig journalist bij De Standaard, konden de sprekers uitgebreid hun ideeën te berde brengen.

De voorzitter van de ANV-afdeling Mechelen, Marc Cels, schetste bij wijze van inleiding enkele pijnpunten, met de verkiezingen in België voor een nieuw Europees parlement en een nieuwe Vlaamse regering voor de deur. Vlaams-Nederlandse samenwerking is vanwege onze toewijding als erfgenamen en als erflaters een cruciaal thema voor ons en



voor Europa. Hoe komt het dat hiervan zowel in Vlaanderen als in Europa weinig concreets te bespeuren valt als we de verkiezingsprogramma's van de diverse partijen nalezen? Hoe gaat de Vlaamse overheid en gaan de Vlaamse gekozenen om met het door Vlaanderen verworven verdragsrecht en de invulling ervan in de intussen afgesloten verdragen met Nederland?

Al gauw bleek dat dhr. Van den Brande een meer ‘ideologische’ inkleuring gaf en vanuit zijn rijke ervaring sprak.

Dhr. Somers bewoog zich eerder in een interstaatse gedachteconstructie en actuele trends met economie als prioriteit. Zonder zichzelf te plaatsen, relativeerde hij vroegere romantisch-culturele eenheidsvisies als werkende motor bij de samenwerking. Hij gaf ook onmiddellijk toe dat de relatie Vlaanderen-Nederland niet vlug op de voorgrond zal treden in de toekomstige debatten. Er zijn te weinig mensen mee bezig. Er is wel een verzakelijking van relaties, maar we staan enerzijds verder uit elkaar dan tien jaar geleden. Door de media kennen we de BN's (Bekende Nederlanders) niet meer en hebben we onze eigen BV's (Bekende Vlamingen), die op hun beurt nauwelijks of niet bekend zijn over de grens. Anderzijds moet toch gesteld worden dat we ook dichter naar elkaar toegegroeid zijn in een gemeenschappelijk, voornamelijk economisch streven, dat verder gaat dan de feitelijke verdragen.

Beide heren staan wel positief tegenover een nauwe samenwerking met onze noorderburen. Niet alleen taal en cultuur verenigen beide naties, ook economische en politieke samenwerking wordt alsmaar belangrijker. De gesprekken i.v.m. de verdieping van de Westerschelde en de IJzeren Rijn illustreren dit. Ook het zoeken naar win-winsamenwerkingsverbanden is belangrijk. Bart Somers haalde het voorbeeld aan van de logistieke centra die zich voor 62% in de Lage Landen bevinden. Vraag hierbij is of het bestaande instrumentarium voldoende benut wordt. Laten we vooral niet vergeten dat Vlaanderen verdragsrechtelijk een verre-

* Prof. dr. Ludo Beheydt in ‘Een en toch apart’, geciteerd door Luc Van den Brande.

1. Op 30 april 2004 vond deze avond plaats door eendrachtige samenwerking van ANV-afdeling Mechelen en Marnixring Gaston Feremans.

[p. 13]

gaande samenwerking kan opzetten met Nederland. Het is daarom uitermate belangrijk om een gemeenschappelijke strategische visie tussen Vlaanderen en Nederland te ontwikkelen, met de nadruk op een gelijkwaardige sokkel voor het Nederlandse en het Vlaamse parlement. Het is vooral Vlaanderen dat nog een positie moet verwerven, Nederland niet meer. Vlaanderen zweeft nu te veel tussen provincies en lidstaten.^2. De heer Van den Brande merkte in die context op dat bijvoorbeeld de Benelux-verdragen misschien beter gebruikt zouden kunnen worden.^3. Bovendien gaf hij aan dat er de laatste jaren een herstelmaatregel vanuit federaal niveau heeft plaatsgevonden, die geïllustreerd wordt met de halvering van het budget voor buitenlandse betrekkingen op de Vlaamse begroting! Vlaanderen heeft van de Europese regio's de meeste externe bevoegdheden, maar moet de volledige uitoefening ervan wel afdwingen.

Alle beleidsniveaus moeten over de grenzen heen overleggen, met inzicht in elkaars bestuurlijke eigenheid, ook al is die soms niet symmetrisch. Het is noodzakelijk dat er voor een aantal kwesties, vanuit een geleidelijk door het Nederlands gezag begrepen Vlaamse soevereiniteit, naar bondgenootschap gezocht wordt. Daarbij moet rekening gehouden worden met de wederzijds geldende procedures. Zonder de eigen (deel)staatse belangen te miskennen moet een grensoverschrijden

De heer Luc Van den Brande licht de samenwerkingssituatie toe.

standpunt eerder tot succes leiden dan een korte visie op mededinging, bijvoorbeeld in de havenkwestie.

Een geanimeerde vragenronde bracht nog meer verheldering. Een valse noot klonk er naar aanleiding van de intrekking van de Vlaamse subsidies voor het ANV, waarvoor geen sluitende verklaring gegeven kon worden, net als voor de veranderde (en nu minder duidelijke) doelstelling van het Vlaams-Nederlands Huis in Brussel. De oorspronkelijke opzet daarvan was een ontmoetingsplaats en een promotieplaats te organiseren voor de Nederlands-Vlaamse cultuur in het algemeen en de Nederlandse taal in het bijzonder. De platformconstructie die nu op tafel ligt, is daar ver van verwijderd. Er was trouwens te weinig betrokkenheid met de bewegingen die aan de basis van dit huis liggen.

Er werd ook gewezen op het feit dat Vlaanderen erg onverstandig handelt door zich in een hoog aantal gebieden te wentelen in de vertaling uit het Frans, eerder dan te kijken naar de bestaande taal in Nederland, bijvoorbeeld i.v.m. het medisch jargon of op het vlak van het onderwijs.

De heer Hugo Schiltz uitte de terechte kritiek dat een aantal zogeheten postmoderne intellectuelen, onder wie een aantal BV's, de gemeenschappelijke inbedding in de Vlaamse context schuwen, maar evenwel niet vies zijn van het broodbeleg dat ze eraan overhouden.

Deze gespreksavond maakt duidelijk dat Vlaanderen vele troeven heeft om de samenwerking met Nederland nauwer en beter te maken. Vraag is wel of het instrumentarium niet beter benut kan worden. Bovendien moet de Vlaamse regering meer op haar strepen staan en een volwaardig buitenlands beleid uitbouwen (en zich dus niet laten inpakken door de huidige Belgische Minister van Buitenlandse Zaken). Beide heren waren het erover eens dat de Vlaamse Minister-President ook de verantwoordelijkheid moet krijgen voor het buitenlandbeleid van de Vlaamse regering. Er schort in ieder geval nu nog heel wat aan de huidige buitenlandse politiek van Vlaanderen.^4.

De heer Bart Somers beantwoordt diverse vragen.

2. Zo moeten we bijvoorbeeld Catalonia en andere deelstaten om steun vragen i.v.m. het systeem van de invoering van de split-vote tussen Vlaanderen en Wallonie.

3. Neerlandia heeft hieraan reeds uitgebreid aandacht besteed en zal dat blijven doen.

4. Een aantal verenigingen uit de Vlaamse Beweging meende dat het vijf voor twaalf was en hield daarom op 1 juli een gesloten colloquium aan de Universiteit van Antwerpen, getiteld Vlaanderen extra muros. De einddoelstelling daarvan vormde het samenstellen van een politiek globaal concept voor een Vlaams buitenlands beleid. Voor meer inlichtingen kunt u terecht bij de auteur van dit stuk.