Neerlandia/Nederlands van Nu. Jaargang 108

[p. 30]

Kroniek
Samenwerking tussen Nederland en Vlaanderen/België
Een druk bezocht, vrolijk en leerzaam Noord-Brabants ANV-minisymposium

Op woensdag 19 mei 2004 vond in de Oranjegalerij van het stadhuis van Den Bosch een door de afdeling Brabant georganiseerd minisymposium plaats over de verschillende facetten van samenwerking tussen Nederland en Vlaanderen/België. Wie enigszins in de materie thuis is, weet dat er dan zeker wat moeizame dossiers aan de orde zullen komen en dat daarnaast hopelijk vanuit de verschillende terreinen ook gemeld wordt wat er allemaal gaande is en hoe het zit met de grote gezamenlijke ondernemingen.

De weging daarvan was deze middag in bekwame handen gelegd, want behalve de voorzitter van de afdeling Noord-Brabant, prof. dr. Anton van der Geld, die de inleiding voor zijn rekening nam en tevens tekende voor de organisatie, waren er sprekers die op hun respectieve terreinen het nodige in te brengen hadden. Een aandachtig en alert publiek hoorde hen aan in de prachtige Oranjegalerij.

Opening en inleiding

Prof. dr. Anton van der Geld bracht in zijn openingstoespraak een beschouwelijk tintje aan in de middag: hij vertrok vanuit de verwende mens die niet alleen de wereld, maar nu ook zichzelf maakbaar acht. De ‘modische cultuur’, ondersteund door een willige plastische chirurgie, maakt het de moderne mens mogelijk zijn gedachten en stemming letterlijk in het lichaam weerspiegeld te krijgen. Deze mens drukt zich evenwel nog steeds uit in de taal en cultuur waarin hij leeft. De cultuur tracht verworvenheden als de technologie en de economie in harmonie met elkaar te brengen, zij fungeert als stabilisator en zorgt voor welzijn.

Locoburgemeester M.J. van Grunsven, die burgemeester Rombouts verving, dook ter opening van de grensoverschrijdende middag via de prachtige wandtaptijten het bos van de hertog in en daarmee de geschiedenis van de verbondenheid met Belgisch Brabant. In de religieuze kunst van Den Bosch zag de spreker de neerslag van die verbondenheid in kunst en cultuur.

De Vlaamse aanwezigheid in Nederland

De relaties tussen Vlaanderen en Nederland zijn volgens drs. Axel Buyse, vertegenwoordiger van de Vlaamse Gemeenschap in Nederland, zeer intens, door de taal en een groot deel van de cultuur. Vlaanderen, zo stelde Axel Buyse, is de schuchterheid ontgroeid en Nederland vindt zichzelf terug als een bescheiden Europees land. En dus hoort een intensere samenwerking, die gewenst is, tot de mogelijkheden, maar via de Benelux zal dat, vanuit het diepe wantrouwen van de Walen, wellicht niet gaan. De Vlamingen staan welwillend tegenover Nederland, zij het dat het op het politieke vlak wel eens moeilijk is tegenstellingen te overstijgen. Neem bijvoorbeeld het Scheldedossier. Juristen en economen debatteerden in Antwerpen over de interpretatie van het scheidingsverdrag - ja, die scheiding van 1830, zij werkt nog steeds door. Nederland leest de tekst op minimalistische wijze, Vlaanderen spreekt van evoluerende noden en het recht op aanpassing. Het Schelde-estuarium dient echter integraal aangepakt te worden, de toekomst van de Antwerpse haven is van vitaal belang.

De kwestie van de IJzeren Rijn, een ander pijnpunt, ligt nu voor bij het Internationaal Gerechtshof - een blamage voor onze betrekkingen, zo vindt ook Buyse (zie voor beide dossiers onze webstek werkgroep Grensverkeer/onderwerpen).

Twee dode gewichten belasten onze samenwerking, die voorts te maken heeft met de vraag: hoe zal het Belgische staatsverband evolueren? Buyse ziet de ontwikkelingen als een proces dat aankoerst op meer confederalisme. Daarbij keert Vlaanderen zich in een vorm van provincialisering naar binnen.

Gelukkig komt er een verlichtend geluid uit Nederland: Van der Hek (Nationale Havenraad) pleit voor strategische samenwerking van Nederlandse en Vlaamse Havens, waarbij de positie van Gent genoemd wordt. En ten tweede is er natuurlijk de opening van het Nederlands-Vlaams Cultuurcentrum voor Europa, al zal een goed besef van ons verschil in cultuur van belang blijven. Zo staat voor Vlamingen de taal centraal, wat weer onbegrip bij de Nederlanders veroorzaakt. Eeuwen politieke verwijdering hebben hun sporen nagelaten, maar er bindt ons veel.

Vlaanderen kent intussen het belang van een eigen diplomatieke vertegenwoordiging in Den Haag, naast de culturele een economische vertegenwoordig en een voor landbouw en visserij; een verkeersbureau completeert de brede vertegenwoordiging.

De Nederlandse aanwezigheid in Vlaanderen (en omgekeerd)

Het was drs. G. Heijkoop, ambassaderaad van de Nederlandse ambassade te Brussel, die de aanwezigen de Nederlandse aanwezigheid in Vlaanderen/België liet zien. Ook hij vond de gang naar het arbitragehof betreurenswaardig, maar meende dat de twee moeizame dossiers te veel aandacht krijgen. Er gaat zo veel van een leien dakje, maar dat is geen nieuws. Dat zijn we met hem eens. Maar Heijkoop benaderde de beide zaken wel heel laconiek onder het

[p. 31]

motto ‘waar gaat het nu eigenlijk over?’. Het Westerscheldedossier ligt op schema, ook de wrakopruiming. Tja, nu is er weer een nieuwe ronde gevraagd voor een verdere uitdieping, maar daar is natuurlijk wel even de veiligheid van Zeeland mee gemoeid.

Hij had een koffer vol cijfers meegenomen en zij daalden op onderhoudende wijze op ons neer. Inkomen per hoofd van de bevolking, economische groei (Vlaanderen streeft Nederland voorbij), de verschillen waren belangwekkend en Vlamingen en Nederlanders, gelijkelijk aanwezig, gaven zich over aan de soms verbijsterende feiten. De bevolkingsgroei wordt hier maar even herhaald en u begrijpt hoe men de cijfers verbaasd naprevelde.

Jaar	Nederland	België (x miljoen)
1815	2	3,4
1830	2,6	4,1
1870	3,6	5,1
1913	6	7,6
1939	8,4	8,4
2004	16,3	10,3
Geproefd werd ook algemeen het aantal:
huisartsen:	7.500	21.000
verkeersdoden:	62	145 (op 1 miljoen)
zelfmoorden:	96	215

Opzienbarende verschillen, vonden de aanwezigen. De vraag wat de Belgen, wonend in Nederland, het meest appreciëren, bracht iedereen op het puntje van de stoel. Wij sommen op: de fietspaden en bewegwijzering, de ruimtelijke ordening, de lagere werkdruk, de orde en netheid, de open cultuur. Bepaald minder vond men in Nederland: de boodschappen, wachttijden, de botheid, de prijzigheid van huizen en auto's, de regelzucht, vergaderwoede én ... het slechte eten.

Wat missen Belgen als ze in Nederland wonen? Het goede eten natuurlijk, huis en tuin in Belgisch formaat, de Belgische supermarkten, de gemoedelijkheid, de terrasjes en frieten en bier.

Ook de 95.000 Nederlanders die in België wonen, hebben zo hun plus- en minpunten met betrekking tot het land van hun verblijf. Zij appreciëren de betere huisvesting, minder files en meer ruimte, maar worden beroerd van de onbereikbare overheid, de verkeersagressie, de bureaucratie en de allerbelabberdste bewegwijzering. Zij missen Albert Heyn en de Hema, het strand en de sociale contacten.

België, tot slot, is de tweede handelspartner van Nederland, na Duitsland. Er gaat voor 27,6 miljoen euro naar België en terug 23 miljoen.

Politie en justitie

Prof. dr.W. Bruggeman, bijzonder titularis BeNeLux-Universitair Centrum en plv. directeur van Europol, belichtte de positie van justitie en politie in en tussen beide landen. In België gaat het om een federale zaak, de deelstaat is nog niet bevoegd. De politiesamenwerking is vrij goed, maar kan nog beter.

Wat volgde, was een boeiend relaas van de stand van zaken, dat zo kon zijn weggelopen uit een studie van Hofstede. Het eerste onderwerp was de criminaliteit. De samenwerking in de bestrijding daarvan bracht tegenstellingen en ergernissen. De Belgen vinden de Nederlanders overdreven democratisch. Nederlanders wantrouwen het gezag.

Gevolg: in Nederland wordt door de politie meer projectmatig gewerkt en de Nederlandse politie is meer gedecentraliseerd. Van een staatspolitie moet de Nederlander niets hebben, al zal een landelijke recherche er wel komen.

Ook in de strafrechtshandhaving komen de conceptverschillen bovendrijven. Terwijl de criminaliteit zeer mobiel is, moet een nationaal georganiseerde politie deze te lijf gaan. Er moet een goede regiosamenwerking borg staan voor een actieve misdaadbestrijding, een gemeenschappelijk commissariaat dat de patrouilles en de dossiers onder zich heeft. Ook de brandweer heeft last van de grenzen en zou meer communicatie en mobiliteit wensen. Schiphol en Zaventem zouden meer moeten samenwerken. Misschien kan er een vernieuwing van het Beneluxverdrag komen?

Discussie

Dr. Vic Anciaux, oud-staatssecretaris van Brussel, maakt zich op om de discussie te leiden, maar beantwoordt eerst nog Bruggemans onbeantwoorde vraag: ja, als Benelux zijn wij de vierde handelsmogendheid na de VS, Japan en Duitsland. Maar dat gaat niet zonder in de Benelux de Walen een perspectief te bieden. Dat zou kunnen in de vorm van een status parte, zoals we van Québec kunnen leren.

Anciaux maakt nog een aantekening in een ander gevoelig Nederlands-Vlaamse dossier: het gebrek aan belangstelling van de Nederlanders voor hun taal. Als onder het Nederlands voorzitterschap door Nederlanders een vertaling in het Nederlands niet meer nodig geacht wordt, dan is dat - Anciaux zegt het met zachte stem - een foutieve ontwikkeling. Nederland ziet het economisch belang van de taal niet, zegt Anciaux, met een verwijzing naar het octrooibureau. De moedertaalsprekers van het Engels wordt zo een voorsprong gegeven die niet in verhouding staat tot hun capaciteiten en dan hebben we het nog niet over het democratische gehalte van de Nederlandse benadering.

Als Nederlandse zit ik mij te schamen voor mijn land. De discussie die volgt, dringt niet door mijn ontsteltenis heen. Twee euro per burger kost de vertaling van een democratisch werkend Europa. En dat vindt Nederland te veel. Er is, gelukkig voor de Nederlanders, een Engelse uitdrukking voor deze zo typisch Nederlandse houding: pennywise and poundfoolish.

(ER)