Neerlandia/Nederlands van Nu. Jaargang 107

Aandacht voor Nederlands-Vlaamse betrekkingen in tijdschrift van Instituut Clingendael

In het oktobernummer van de Internationale Spectator, het tijdschrift voor internationale zaken en buitenlands beleid van het Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen ‘Clingendael’, wordt volop aandacht besteed aan de Nederlands-Belgische betrekkingen. Er zijn artikelen gewijd aan onder andere de Nederlands-Belgische samenwerking in Benelux en Europa, aan de diplomatie van beide landen, aan de Nederlandse en Belgische krijgsmacht en aan het buitenlands beleid van België.

In de column van het tijdschrift, dat tevens gezien kan worden als een inleidend artikel op het thema van het oktobernummer, beschrijft Dr. Yvan Vanden Ber-ghe, gewoon hoogleraar in de geschiedenis van de internationale politiek aan de Universiteit van Antwerpen, de diplomatieke verkoeling tussen Nederland en België. Hoe Nederland ooit gidsland was, hoeder van het politiek correcte denken en bewaker van de hoogste ethische normen in de internationale politiek, terwijl België daarentegen behoorde tot het wufte zuiden, corrupt was, federaal en dus onbestuurbaar. En hoe het plotseling anders werd. Daar bracht de genocidewet van 1993 verandering in. Met de genocidewet, die ze van de regering-Dehaene had geërfd, konden premier Verhofstadt en zijn minister van Buitenlandse Zaken Louis Michel het in Nederland geleende vingertje omhoog steken. Iedereen kon immers voor een Belgische rechtbank gedaagd worden om zich te verantwoorden voor misdaden tegen de menselijkheid. Tijdens de besprekingen over de Europese Conventie werkten Nederland en België niet samen zoals men van Benelux-partners zou mogen verwachten. Sterker nog, op bepaalde momenten stonden beide landen zelfs lijnrecht tegenover elkaar.

De diplomatieke verwijdering tussen Nederland en België richt zich niet alleen op federaal, maar ook op regionaal niveau. Sinds de herziening van de grondwet van 1993 kunnen Vlaanderen, Wallonië en Brussel zelfstandig verdragen sluiten en een eigen diplomatie voeren voor die beleidsterreinen waarvoor ze bevoegd zijn. Wallonië heeft slechts belangstelling voor Nederland als exportgebied. Verder heerst er wederzijdse onverschilligheid. De Vlaams-Nederlandse betrekkingen lijken op het eerste gezicht hartelijk, ze zijn op de keper beschouwd gespannen en op de

[p. 24]

achtergrond speelt nog een andere Vlaamse wrevel. Een wrevel die Nederlanders maar moeilijk kunnen begrijpen, maar die wel sterker en belangrijker wordt. In tegenstelling tot de Vlamingen ontlenen Nederlanders hun nationale identiteit niet zozeer aan hun taal, maar eerder aan een diffuus Oranjegevoel. Dat uit zich dan weer tijdens sportmanifestaties.

Vlamingen en Nederlanders zijn via de Taalunie samen verantwoordelijk voor de Nederlandse taal. Nederland lijkt thans bewust of onbewust deel van de Angelsaksische wereld te willen worden door een systematische verengelsing, zowel op diplomatiek vlak als op het gebied van onderwijs. We hoeven maar te denken aan de verengelsing binnen het Nederlands hoger en universitair onderwijs. Deze ont-wikkeling stuit de Vlamingen tegen de borst.

Dan is er nog het feit dat Nederland twee voor Vlaanderen zo vitale kwesties op de lange baan schuift: de voor de Vlamingen zo belangrijke verdieping van de Westerschelde en het opnieuw in gebruik nemen van de IJzeren Rijn, die Antwerpen met het Ruhrgebied verbindt. Nederland zal moeten instemmen, maar wacht tergend lang om zodoende Rotterdam tegen Antwerpse concurrentie te beschermen. Vanden Berghe in het artikel: ‘Het lijkt erop alsof Nederland, net als ten tijde van de Tachtigjarige Oorlog, opnieuw de toegang tot Antwerpen wil afsluiten.’

Deze niet verwachte aanpak van het meest bevriende buurland van België stuit natuurlijk ook de Vlamingen tegen de borst. De diplomatieke verwijdering tussen beide landen, zo concludeert de auteur, is niet wereldschokkend en niet noodzakelijk van lange duur. Het komt merkwaardig genoeg wel op een tijdstip dat de inwoners van deze met



elkaar verwante landen opvallend meer sympathie voor elkaar krijgen. De samenwerking tussen de grensgemeenten groeit en steeds meer Nederlanders vestigen zich in België. En dit laatste niet alleen vanwege de voordelen die de fiscus in ons buurland biedt. (PB)

Dr. Yvan Vanden Berghe, ‘Het water wordt steeds dieper’. In: Internationale Spectator, nr. 10, oktober 2003, p. 457. Uitgave van Instituut Clingendael. Losse nummers 6 euro.