Neerlandia/Nederlands van Nu. Jaargang 107

[p. 13]

Algemeen
Weerzien met Suriname
Wim Ruijsendaal

Suriname en Nederland
Suriname is het derde land in de wereld waar Nederlands officiele taal is. Het is, behalve de taal van de rechtspraak en het onderwijs, en van de omroepen, ook een levende taal op straat en in veel gezinnen. Gezien het gezamenlijke verlenen en de gedeelde taal en bevolking zou het heel normaal zijn dat Suriname lid was van de Taalunie. Toch heeft het nog heel lang moeten duren, voor de Nederlandse Taalunie en Suriname de lang verwachte associatieovereenkomst nu dan toch op 12 december sluiten. Dit maakt intensievere samenwerking mogelijk. Suriname had al lang om aansluiting gevraagd en was hierover al geruime tijd in contact met de Unie. De activiteiten om de toetreding te organiseren, gaan terug tot de installatie van een voorbereidingscommissie in 1991 door de toenmalige minister van Onderwijs.
Sinds 1 april 1998 bekleedt Koen Jaspaert de belangrijkste ambtelijke functie op het werkterrein van de Nederlandse taal en de Nederlandstalige cultuur. Als hoogste ambtenaar bij de Taalunie leidt hij de uitvoering van het gezamenlijke Vlaams-Nederlandse taal- en cultuurbeleid. Wat ons betreft zal het associatieverdrag met Suriname een van de belangrijkste beslissingen uit zijn toch al rijke carrière zijn.
De Taalunie zal Suriname betrekken bij de uitvoering van een groot aantal projecten. Daarnaast zullen er ook specifieke projecten worden opgezet, bijvoorbeeld voor de ondersteuning van het onderwijs Nederlands in Suriname, een belangrijke wens van Suriname. Verder is NL-Translex een interessant project. Daarin is een automatisch vertaalsysteem uitgewerkt voor Engels, Frans en Duits. Afspraken die over dit project zijn gemaakt, voorzien in het gratis verlenen van een gebruikerslicentie voor het programma aan overheidsinstellingen in Vlaanderen en Nederland. De mogelijkheid bestaat om met de partners in het project te onderhandelen over de terbeschikkingstelling van het programma aan Surinaamse overheidsinstellingen.
Het ligt ook voor de hand, zo lezen we in De Ware Tijd, om Suriname bij de Prijs der Nederlandse Letteren te betrekken. Bij volgende edities van de prijs is het mogelijk dat een Surinaams jurylid wordt aangewezen.
Verder wordt de Toneelschrijfprijs aangepast aan de nieuwe omschrijving van het Nederlands taalgebied. Tevens zal binnen de Digitale Bibliotheek voor het Nederlands expliciet aandacht worden besteed aan Nederlandstalige teksten van Surinaamse schrijvers.
Er zal heel veel mogelijk zijn om de oude banden nieuwe zin te geven, het is winst voor alle partners. Wij hopen overigens dat ook de banden met de Afrikaanse taal op een toekomstgerichte wijze verstevigd zullen worden, waarbij de steun bij taal- en spraaktechnologie en certificering uitgebreid wordt tot bredere taalsamenwerking. De redactie van Neerlandia neemt zich voor regulier aandacht te besteden aan taal- en cultuurnieuws uit of betreffende Suriname, te beginnen met een persoonlijk getint verslag van ‘weerzien met Suriname’. (ER)

Ministerie van Financiën, met links daarvan het Hof van Justitie.

De weg van het vliegveld naar Paramaribo had niets meer van de donkere, verlaten weg met pas bewoning ter hoogte van Onverwacht en Lelydorp. Meteen vanaf het vliegveld Zanderij (Johan Adolf Pengel Airport heet dat nu, maar men blijft in gesprekken halsstarrig de oude veelzeggende naam gebruiken) vielen de straatverlichting en de huizen aan weerszijden op. Wat nog wel aan vroeger herinnerde, was de duur van de rit. Nog steeds anderhalf uur over 45 km. Nu niet veroorzaakt door kuilen in de weg, maar door de sterk toegenomen verkeersdrukte. Wat een bedrijvigheid in een land met zo weinig inwoners: 435.000 slechts, op een oppervlakte van bijna vijfmaal Nederland. Maar die inwoners leven wel allemaal in een beperkt gebied, vooral rondom Paramaribo en op de kustvlakte.

Geuren zitten diep in het geheugen verankerd, heb ik wel eens gehoord. En inderdaad, veel vertrouwde geuren: rook van houtvuur, zwoele boslucht, etensluchten uit de vele huizen. De dertig jaren tussen mijn vertrek uit Suriname en dit weerzien schrompelden ineen. Zou dit nu door die geuren komen, of door de taal die men spreekt: een veelal verzorgd Nederlands met vele voor ons zeer oude uitdrukkingen, het Surinaams (Sranan) dat er soms doorheen wordt gegooid, of komt het door de zwoele, vochtige warmte, die je je niet voor de geest kunt halen als je in het koude, naar verhouding droge Nederland bent? Ik weet het niet. Ik weet

[p. 14]

Eengezinswoning zoals je er nog vele langs de weg aantreft.

wel dat ik me flitsend snel weer thuis voelde in het land waarin ik ben opgegroeid en waarin ik jaren met veel inzet heb gewerkt.

Ik had me van tevoren afgevraagd of er grote veranderingen zouden zijn in het gedrag van de mensen en in de manier van omgaan met elkaar. Het werd al snel duidelijk dat de decembermoorden en de binnenlandse oorlog diepe wonden hebben geslagen. Toch is de vriendelijkheid en de gastvrijheid er nog, of weer. De bevolkingsgroepen praten net als vroeger in afkeurende woorden over elkaar, maar gaan tegelijkertijd vriendelijk met elkaar om, werken zij aan zij en komen op elkaars feestelijke bijeenkomsten. Spanning tussen etnische groepen zoals in Nederland tref je niet aan. Wel is men zich steeds bewust van zijn afkomst en er wordt ook nauwlettend op toegezien dat de ene bevolkingsgroep de andere niet te veel overheerst. Dat is nogal moeilijk te realiseren, want elke bevolkingsgroep heeft zo haar specialiteit. Javanen en Hindoestanen zitten veel in de landbouw, onder de laatste tref je grootgrondbezitters aan. De creolen vind je veel in het overheidsapparaat, Chinezen en Libanezen veel in de handel. Dus wanneer ben je nu ‘machtiger’, als je rijstteler bent of ambtenaar? Ik heb de indruk dat de scheidslijnen tussen rijk en arm veel belangrijker zijn. Je treft in de stad en wijde omgeving wanstaltig grote huizen aan, mooi ontworpen, veelal ommuurd. Daartussendoor vaak krotten. Van alle huizen met bewoners waarbij ‘wat te halen valt’ zijn de ramen voorzien van tralies, zelfs de balkons lijken op kooien. Dat is wel een triest gezicht. Voor alle winkels geldt hetzelfde. Je vraagt je af wat er gebeurt als er brand uitbreekt.

Suriname en Nederland hebben een band, dat is duidelijk. Dat stemt niet altijd vrolijk: Nederland heeft als slavenhandelaar van vorige eeuwen geen al te beste naam, maar ook de ontwikkelingshulp heeft zo zijn doornen tussen verwelkte rozen. Wie daar nu schuld aan heeft? De schuldvraag lijkt me minder interessant dan de vraag hoe je nu met de problemen omgaat. Het ontwikkelen van wederzijds en wezenlijk begrip is niet onmogelijk. De taal kan daarbij een machtig hulpmiddel zijn. Die verbondenheid is er alvast. Tot diep in het binnenland zijn er mensen die Nederlands verstaan en ook spreken, naast de zo beeldende oude verbindingstaal het Sranan. Daarover meer bij een volgende gelegenheid.

Straatbeeld van Paramaribo: Domineestraat.

Zichtbare rijkdom: een willekeurige ‘betere’ woning.