Neerlandia. Jaargang 106

Mooie Poëziezomer weer voorbij
Exit Watou?
● Tekst: Hugo Meert
Foto's: Guido Logie

Beeldje in het centrum van het landelijke Watou.

't Is weer voorbij die mooie zomer... Het ziet ernaar uit dat Gerard Cox' weemoedige liedje bittere realiteit gaat worden voor de toekomst van de Poëziezomer in het Westvlaamse Watou. Gwy Mandelinck, organisator en bezielende kracht achter dit unieke evenement bij de schreve, de Belgische grens met Frankrijk, dreigt zelfs aan deze editie een ernstige financiële kater over te houden. Wanneer we dit schrijven, is nog niet zeker of Mandelinck al dan niet persoonlijk verantwoordelijk zal worden gesteld voor het financiële debacle dat dreigt en dat nochtans niet aan zijn mogelijk slechte of onkundige beleid te wijten is.

De belangrijkste reden voor het deficit in de organisatie is namelijk te zoeken in de houding van het Vlaamse département van Cultuur (=Ministerie van Cultuur). Zonder enige waarschuwing vooraf en pas op de laatste zondag van het poëziegebeuren zelf, liet de minister weten de subsidie van 1 miljoen oude Belgische frank te schrappen. Daardoor werd de krap opgemaakte en bescheiden begroting van de Poëziezomer van Watou uiteraard onherstelbare schade toegebracht. Komt daarbij de weerkundig bar slechte zomer, waardoor heel wat min-

[p. 6]

der gegadigden afzakten naar het verre West-Vlaanderen, aangezien het genieten van de gedichten op originele, maar niet bij elkaar aansluitende locaties, gepaard gaat met een fikse wandeling door het dorp. Wanneer er geen begrotingsoplossing wordt gevonden voor de editie van dit jaar en de financiële strop rond de hals van initiatiefnemer Mandelynck dus niet wordt weggenomen, valt onherroepelijk de hakbijl over dit unieke evenement en verliest Vlaanderen alweer een culturele topper, die Nederland en andere landen ons benijden.

Tabula rasa

Ook dit jaar zorgde Gwy Mandelinck voor een bijzondere confrontatie tussen de poëzie, de beeldende kunst en de kijker-luisteraar-lezer. Met de titel van de editie 2002 kun je alvast alle kanten op. Tabula staat niet alleen voor tafel, van eettafel tot conferentietafel, plek van verzoening en vrede, maar ook plaats voor ruzie en oorlog. Het woord verwijst ook onontkoombaar naar tabula rasa, het gevoel dat velen overhielden na de terreuraanslag op de Newyorkse WTC-torens op 11 september 2001.

Het was overigens dat thema dat Mandelinck aanreikte aan de dichters en beeldende kunstenaars voor zijn Poëziezomer van het ‘jaar na de aanslag’. Volledigheidshalve moet hieraan toegevoegd worden dat de organisator de kunstenaars hierbij de volledige vrijheid liet. En het resultaat was verbluffend, mede door de ingreep van scenograaf Niek Kortekaas, die de poëzie én de grafische en plastische kunstwerken een haast theatrale architectuur meegaf. Op die manier groeide de confrontatie van de kunst met het landschap uit tot een verrassende tegenstelling, waardoor de kunstenaars, ook de overleden dichters, bijna tastbaar aanwezig werden gemaakt en de bezoekers helemaal anders gingen kijken.

Dat anders kijken werd al meteen duidelijk als je de eerste locatie, een betonnen kubus op het Watouplein, voor de gelegenheid omgedoopt tot Hugo Clausplein, binnenstapte. Boven de betonnen tafel was een kijkgat uitgespaard. Terwijl je luistert naar het onuitgegeven gedicht De tafel het raam van Rutger Kopland en de raadgevingen van de dichter volgt, krijg je een vreemde gewaarwording:

...langzaam gaat hij met zijn ogen
tegen de muur omhoog naar het raam
naar het uitspansel over het dorp...

Dan zie je inderdaad de vogels van de hemel/hoe ze dwalen rond de toren van de kerk/en de wolken hoe ze voorbij-waaien en dan denk je met de dichter ik ben alles wat ik zie. Die gewaarwording bestendigt zich wanneer je door het Douviehuis kuiert en langs de spiegelende waterbakken in de tuin terechtkomt om er te luisteren en/of te kijken naar Herman De Coninck en andere dichters.

Journalist Piet Piryns: ‘een onbeschrijflijke beschemingsreflex’.

Opknapbeurt gewenst

Dergelijke gewaarwordingen maken van de Poëziezomer telkens weer een frisse en verfrissende ervaring. Toch zijn er ook onderdelen die misschien aan een opknapbeurt toe zijn. En dan heb ik het over de gesprekken met dichters in de nochtans stemmige Douviehoeve, even buiten het centrum van het dorp. De dag dat ik Watou bezocht, was Hugo Claus aan de beurt. Zijn ‘optreden’ leverde mij een haast vervelend déjá-vu-gevoel op, volledig in tegenstelling tot de andere onderdelen van de Watou-zomer.

De verantwoordelijke voor deze ouderwets overkomende bedoening was gelegenheidsgespreksleider Piet Piryns, die de 73-jarige Claus niet alleen (volkomen ten onrechte overigens) behandelde als een stokoude, hulpbehoevende opa, maar hem bovendien, vanuit een onbegrijpelijke beschermingsreflex, ging beschouwen als zijn privé-bezit, dat zeker niet benaderd mocht worden door ‘leken’, ook niet door de dame uit de zaal, die zelf een vraag wilde stellen aan de dichter. Piryns gaat er kennelijk van uit dat hij ooit het ‘laatste interview’ van Claus heeft afgenomen en dat dus alles over de nestor van de Vlaamse dichters is gezegd. Mocht er in Watou volgend jaar toch weer een Poëziezomer zijn, en dat kunnen we op dit ogenblik slechts vurig hopen, dan willen we Gwy Mandelinck alleen maar aanraden dat ouderwetse, soms zelfs oubollige onderdeel te vervangen of in ieder geval te moderniseren. De kunstenaars én de bezoekers zullen er alleen maar wel bij varen.