Neerlandia. Jaargang 106

[p. 28]

ANV-nieuws

Brief aan formateur Balkenende

Op 5 juli jongstleden stuurde Els Ruijsendaal, algemeen voorzitter van het ANV, de volgende brief naar formateur Balkenende. Onderwerp: Taalparagraaf.

ANV
Internationale vereniging voor de Nederlandse Taal en Cultuur
Zeer geachte professor Balkenende,
Het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV) is al 106 jaar actief in en vanuit het Nederlandse taalgebied. De vereniging zet zich in als belangenbehartigster van de Nederlandse taal en cultuur. Waar zij problemen vaststelt die de positie van de Nederlandse taal en cultuur aangaan, treedt het ANV op als gespreks- of overlegpartner van de betrokken instellingen.
Recentelijk heeft de werkgroep Taal en Taalbeleid van het ANV zich beziggehouden met het taalbeleid van de verschillende politieke partijen. Daartoe heeft de werkgroep de diverse partijprogramma's aan een onderzoek onderworpen. Na kennisneming van de verschillende programma's is het ANV tot de slotsom gekomen dat het taalbeleid te weinig en te oppervlakkig in de partijprogramma's is uitgewerkt.
Dit was aanleiding bij enkele partijen schriftelijk om nadere toelichting te verzoeken over hun standpunten en beleidsvoornemens op het terrein van taal en taalbeleid - voorzover deze punten aan de orde waren gesteld. Bij sommige partijen kon het ANV zelfs in het geheel geen standpunt vinden dat betrekking had op taalbeleid. In de brief heeft het ANV aan de betrokkenen reeds zijn bezorgdheid omtrent het ontbreken van een taalparagraaf kenbaar gemaakt. Een gunstige uitzondering vormde hierin de ChristenUnie, die een goede taalparagraaf in haar programma heeft aangebracht.
Het ANV is, dit alles overziend, somber gestemd. Het is nu het moment de belangen van de Nederlandse taal en van het taalgebied vast te leggen en consequent te beschermen, de regering heeft dan een beleidsinstrument om in alle redelijkheid in te zetten waar het nodig is.
Voor de instandhouding van het Nederlands als officiële taal in de Europese Unie zal door de regeringen van Nederland en België nog een harde strijd moeten worden gevoerd. Naar de mening van het ANV zal de Nederlandse taal in de vergaderingen en in de commissies op Europees niveau als volwaardig communicatiemiddel in stand gehouden moeten worden.
De Nederlandse regering heeft hierin de belangrijkste rol: in Nederland wonen immers 16 miljoen van de 23 miljoen Nederlandssprekenden. Het ANV hoopt dat de komende regering onder uw leiding de bevordering van de landstaal tot haar zorg en taak rekent.
Een ander punt van zorg voor het ANV is het toenemend gebruik van het Engels als instructietaal in het hoger en zelfs het voortgezet onderwijs, alsmede binnen een groeiend aantal Nederlandse of in Nederland opererende ondernemingen en instanties. Vooral de taalsituatie op de terreinen van de luchthaven Schiphol, om ook hier een voorbeeld te noemen, baart het ANV ernstige zorgen.
De sterke dominantie van het Engels ten koste van de bruikbaarheid voor de Nederlanders, voor wie de luchthaven deel uitmaakt van het grondgebied van ons koninkrijk, werd vastgesteld. Het gaat hier om het verdringen van het Nederlands als landstaal door het Engels op plaatsen waar het Nederlands volop zijn rechten moet kunnen laten gelden en waar bij ontstentenis daarvan de communicatie in de samenleving geschaad wordt.
Het schrikbeeld van het ANV is dat de Nederlandse taal tot een tweederangstaal zal verworden en dat de Nederlandse cultuur en literatuur een zekere ondergang tegemoet zouden gaan. Zover is het gelukkig nog lang niet, maar krachtige beleidsmatige steun van de zijde van de regering en van de rijksoverheid is meer en meer een harde noodzaak. Deze steun kan worden gevonden in toetsing en waar nodig aanpassing van de bestaande wetten of zelfs van de grondwet, zoals destijds beoogd door Eimert van Middelkoop en CDA-kamerlid Koekoek met het door hen ingediende wetsontwerp.
Het ANV staat het gebruik van de Nederlandse taal voor in de eigen maatschappelijke geledingen en in het steeds groter en belangrijker wordende Europa. Het is juist ook in EU-verband van groot belang dat de komende regering de nodige aandacht besteedt aan taal en aan taalbeleid, waar mogelijk in samenwerking met de Vlaamse deelregering.
Het moment van de vorming van juist deze nieuwe regering is van het grootste belang voor de landstaal. Het ANV verzoekt u daarom met klem de punten rond taal en taalbeleid in de door u te beleggen gespreksrondes aan de orde te stellen en een duidelijke plaats te geven.
Voor meer informatie over de bovengenoemde punten zijn wij gaarne bereid een en ander toe te lichten.
Met de meeste hoogachting,
Mw.dr. E. Ruijsendaal
Algemeen voorzitter

[p. 29]

Nieuwe gezichten in het Dagelijks Bestuur

Recent verdwenen twee vertrouwde gezichten uit het Dagelijks Bestuur van het ANV. Drs. Hans Meulemans-Seelen was acht jaar lang algemeen secretaris van de vereniging. Zij bracht haar bestuurlijke ervaring,

Drs. Hans Meulemans-Seelen

onder meer als wethouder, naar het ANV mee. Zij had een hoge, professionele opvatting van besturen en streefde ernaar in haar rol van algemeen secretaris om de organisatie, die het in hoofdzaak van vrijwilligers (bestuursleden zijn dat overigens ook) moet hebben, zo gesmeerd mogelijk te laten draaien. Ze had grote aandacht voor het imago van het ANV en verzorgde de pr uitstekend. Zoals het een bestuurder past, bleef ze meestal wat afstandelijk. Maar wie haar beter leerde kennen, kon ervaren dat er achter dat wat koele uiterlijk een warm hart klopte, voor de mensen met wie ze samenwerkte én voor de organisatie.

De historicus G.W. Van der Meiden (die voor het vorige nummer van Neerlandia nog een bijdrage leverde) volgt haar op.

Aan Vlaamse kant gaf Marc Cels, een godsdienstwetenschapper verdwaald in de wereld van de cultuur, na één jaar het voorzitterschap van het ANV Vlaanderen door aan dr. Frans Baert. Cels investeerde veel tijd en energie in de vereniging. Zijn relativerende, fibsofische kijk op mensen en dingen, was vaak een voortreffelijk glijmiddel bij het oplossen van problemen of het afvlakken van tegengestelde opinies.

Frans Baert (^o1925), under meer doctor

Marc Cels

in de rechten, is een gewezen politicus voor de Volksunie. Hij begon zijn politieke carrière als gecoöpteerd senator en beëindigde die ook als dusdanig. Tussendoor was hij verkozen lid van de Kamer van Volksvertegenwoordigers. De historicus Frank Seberegts zegt in de Encyclopedie van de Vlaamse Beweging dat Baert vooral bekend werd omwille van zijn dossierkennis en zijn rustige overtuigingskracht.

Hierna laten we Pim van der Meiden en Frans Baert zichzelf even voorstellen. In het volgende nummer komen de nieuwe leden van het Hoofdbestuur aan het woord, A.G. van der Stoel en Rik Nauwelaerts.

G.W. van der Meiden

‘De positie van de Nederlandse taal buiten Europa heeft mij altijd zeer geïnteresseerd. Daarover schreef ik in Neerlandica extra muros, nr. 36 (voorjaar 1981) pp. 27-31 een artikeltje Nederlands als wereldtaal, waarin ik duidelijk maakte voor hoeveel landen het Nederlands in het verleden een belangrijke rol speelde en hoezeer Nederlands ook nu nog voor historici een belangrijke bronnentaal is. Nag voordat ik zelf wist dat het artikel verschenen was, stond Jan Kits Nieuwenkamp, voordien een onbekende, bij mij op de stoep. Voor de afdeling Den Haag van de Orde van den Prince nodigde hij mij uit een lezing te komen houden over dit onderwerp. Andere lezingen volgden en een bewerking van mijn artikel verscheen in 1983 in Ons Erfdeel (nr.4, pp. 562-568). Lid van de Orde ben ik niet geworden, maar sinds 1984 ben ik lid van het ANV. Nog steeds vind ik dat het ANV meer zou moeten doen aan Nederlandstaligheid buiten Europa, waarbij ik in de eerste plaats denk aan Suriname, de enige Nederlandse overzeese bezitting waar het Nederlands de landstaal is geworden. Wij zijn geen cultuurimperialisten, zoals vooral de Fransen dat geweest zijn. Dat is een wezenlijke trek van ons volkskarakter. Voor Vlamingen is het vaak moeilijk te begrijpen

G.W van der Meiden

dar zij in hun taalstrijd vanuit Den Haag minder gesteund zijn dan de Walen vanuit Parijs. Het vinden van een evenwichtige houding met betrekking tot de moedertaal is moeilijk, maar ik meen dat de ontwikkelingen naar meer bewustwording van de eigen taal als cultuurgoed de laatste jaren positief verlopen. Daarbij hebben Vlamingen en Noord-Nederlanders elkaar hard nodig. Onze verschillende geschiedenis kan gemakkelijk leiden tot misverstanden. Die zijn er altijd geweest en zullen er ook wel blijven. We kunnen elkaar ook inspireren. Ontwikkelingen in positieve zin zijn er altijd geweest en in een kleiner wordende wereld groeien we vanzelf naar meer eenheid met een groter bewustzijn van ons gemeenschappelijk erfgoed, waarvan de taal het belangrijkste bestanddeel is.’

[p. 30]

Frans F.A. Baert

‘Ik ben Frans F.A. Baert, advocaat, eresenator, oud-president van de Orde van den Prince en sinds jaar en dag lid van het ANV. Ik ben 76 jaar, professioneel nog vrij actief, maar toch al enigszins in ruste. In mei kreeg ik een telefoontje van An De Moor met de voor mij even verbijsterende als vererende vraag of ik bereid was voorzitter Vlaanderen te worden van het Algemeen-Nederlands Verbond. Na enkele dagen bedenktijd, overleg met mijn echtgenote, en de verzekering dat het voorzitterschap niet veel tijd en werk zal vergen, heb ik ja gezegd. Men zal het mij niet kwalijk nemen dat ik nog wat moet wennen aan die functie, mijn weg nog moet zoeken in het labyrint van bestuursniveaus, werkgroepen, initiatieven, financiële problemen, gewoontes. Met de belangrijkste figuren heb ik intussen kennis gemaakt, - voor zover ze niet allang tot mijn vrienden behoorden. Het valt mee, ik ben al zo ver gevorderd dat ik mij al eens heb geërgerd aan sommige aspecten van het beleid, en mij heb voorgenomen te proberen daar iets aan te doen. Duiden overigens deze

Frans F.A. Baert

ergernis en deze wil-tot-verbetering niet op gedrevenheid én vertrouwen? Wanneer men geroepen wordt om een vereniging te helpen leiden, is het goed, eigenlijk noodzakelijk, er de statuten nog eens op na te slaan, ook al weet men natuurlijk grosso modo al waar het om gaat. Het doel van het Algemeen-Nederlands Verbond vindt men in de statuten, in de preambule: de handhaving en de ontplooiing van de Nederlandse taal- en cultuurgemeenschap waar ook ter wereld, uitgaande van het bestaan van één Nederlandse taal- en cultuurgemeenschap, ongeacht de staatkundige grenzen, binnen een cultureel pluriform Europa. Er moet een actief binnen- en buitenlands taal- en cultuurbeleid worden gevoerd, met het verdragsgebied van de Nederlandse Taalunie als uitgangspunt. Erkenning van de verscheidenheid binnen het Nederlandse taalgebied en de andere gebieden ter wereld waar Nederlands of een aanverwante taal wordt gesproken, is noodzakelijk. In artikel 2 wordt dat verder uitgewerkt. Het is een ideaal dat mij ooit door een paar gymnasiumleraars werd meegegeven en dat ik heel mijn leven heb meegedragen. Als president van de Orde van den Prince heb ik dat willen uitdragen en de paar jaren van mijn voorzitterschap van het ANV Vlaanderen wil ik me daar ook voor inzetten: het doel zo goed mogelijk helpen realiseren, hinderpalen op de weg daar naartoe uit de weg ruimen, problemen proberen op te lossen, de voorhanden zijnde werkmiddelen zo efficiënt mogelijk aanwenden en ze uitbreiden. Het is een moeilijke én edele opgave. Ik wil daar mijn best voor doen. En ik kan maar slagen met de hulp van allen, bestuursleden én leden, die in het Verbond aan de weg timmeren. Mag ik dan ook op u allen rekenen?’

Activiteiten Algemeen-Nederlands Verbond

13.09.2002 / 14.00 uur	Vergadering ANV-Werkgroep Volkscultuur	Jenevermuseum, Hasselt
12.10.2002 / 10.00 uur	Studiedag ‘Ruimtelijke problematiek in het Nederlands-Vlaams grensgebied: kansen en knelpunten’ georganiseerd door de ANV-werkgroepen Grensverkeer en Leefmilieu	Lyceum, Roosendaal
26.10.2002	14e Academische Zitting der beide Limburgen met als werktitel: ‘Limburg gastvrij?’	Landscommanderij, Alden-Biesen
09.11.2002	Colloquium ‘Identiteit’ georganiseerd door het ANV i.s.m. Marnixring	Nader te bepalen
15.11.2002-1.6.11.2002	Zesde conferentie Dramaastricht met als thema: ‘Het boek was beter!?’, met uitreiking van de ANV-VN-Dramaprijs	Maastricht
20.11.2002 / 18.00 uur	Uitreiking ANV-VN-prijs aan de Vlaamse Club voor Kunsten, Wetenschappen en Letteren	Stadhuis, Brussel
27.11.2002 / 14.00 uur	Vergadering Redactieadviesraad Neerlandia	Antwerpen
14.06.2003 (voormiddag)	- onder voorbehoud; Algemene vergadering ANV	Den Haag
14.06.2003 (namiddag)	- onder voorbehoud; Uitreiking ANV-VN-prijzen 2003	Den Haag