Neerlandia. Jaargang 106

[p. D1]

[Dossier
Tussen Vlaanderen en Nederland: particuliere organisaties]

[p. D2]

Een visie op het ANV
● Els Ruijsendaal

Een visie geven op het ANV van nu en straks geef ik graag, omdat ik het idee heb dat het ANV staat voor een goede zaak. Aangezien die goede zaak per tijdsgewricht andere middelen ter nastreving vraagt en zelf ook telkens onder de loep gehouden moet worden - want wat goed was voor vroeger, is niet per definitie goed voor nu, is het goed de gedachten die wij ontwikkelen en uitvoeren eens op een rijtje te zetten en uw kritische aandacht daarvoor te vragen.

Openheid

Het ANV staat thans financieel onder druk. De Nederlandse regering lijkt het minder nodig te vinden een subsidie te verlenen aan een vereniging die in den brede de Nederlandse taal en cultuur voorstaat. En ja, wat moeten we nog met belangenbehartigers van onze inmiddels autochtoon geheten taal en cultuur? Deze teneur in het denken van de Nederlandse overheid - en denk niet dat Vlaanderen hiervan verschoond blijft - is een moeilijkheid van formaat voor de burgers en voor organisaties als het ANV, die zich inzetten voor een onmodieus omgaan met de bestaande traditie, die met open geest willen zien wat er van nieuws wordt ingebracht, wat er goed aan is en wat niet.

Een openheid die er wat mij betreft altijd moet zijn, een die alleen maar kwaliteit kan krijgen als wij het met elkaar eens zijn over onze handelwijze, die de vrucht van vele eeuwen gezamenlijke ontwikkeling is, een ontwikkeling die altijd te maken heeft gehad - het heeft ons fundamenteel gevormd - met invloeden van vreemdelingen die zich hier vestigden, volkeren die ons overheersten, zoals wij op onze beurt de wereld hebben rondgereisd en ons elders hebben gevestigd en daar hebben geheerst of invloed uitgeoefend. Zo zal het zijn en blijven, maar het lijkt wel sneller en grootschaliger te zijn dan voorheen en dus kan het ANV niet het tempo en de inzichten van 1895, toen het werd opgericht, inzetten.

Toen het ANV 100 jaar bestond en daarbij, in de Grote Kerk in Den Haag, bezoek kreeg van twee vorsten, koningin Beatrix en koning Albert, en politiek Den Haag daarbij prominent aanwezig was, werd meteen duidelijk, waarom het ANV veel kan bereiken, maar ook moet oppassen bij de burger niet onbekend te blijven. De pers schreef verbaasd artikelen over wat het ANV eigenlijk wel was, men kende de vereniging buiten de politieke en ambtelijke kringen niet. Het Algemeen Dagblad verwoordde deze verbazing nog het best met de kop: De stilste actiegroep van Nederland. Daar wilde ik bij mijn aantreden als algemeen voorzitter heel veel aan gaan doen, want lobbyen is heel belangrijk, maar gekend worden ook. Wat het ANV in het begin van de vorige eeuw overkwam, gevraagd worden voor advies bij Buitenlandse Zaken, is in feite voor het ANV zelf in zijn tegendeel verkeerd: het ANV nam het intiatief tot loffelijke ondernemingen, maar werd, als deze ondernemingen het beoogde succes hadden, verder niet meer genoemd; het zal ongetwijfeld op de geboorteakte van thans bekende instituten vermeld staan, maar wat hebben wij daar als vereniging, als beweging aan? Het is een gevaarlijk succes: voor de maatschappij is het goed, voor de vereniging die niet voldoende oplet, kan het de doodsteek betekenen. En lawaaiig protesteren, dat is nog steeds niets voor het nette ANV, dat ook langzaamaan verouderd is. Het ANV was, zo scheen het mij toe, een beetje een gouvernementele vereniging geworden, met besturen om het besturen, een ambtelijke club, afhankelijk van de overheid en niet of niet genoeg gericht op de basis. De ideeën waren goed, maar spraken niet aan buiten de geijkte kringen. In Vlaanderen had de vereniging een wat nationalistische uitstraling, in Nederland kreeg ze zelfs een rechtse naam.

Eenmaal terechtgekomen in de boezem van de vereniging merkte ik dat die oordelen in wezen niet helemaal klopten, sterker nog, dat deze vereniging alles in zich heeft in deze tijd van vele ontwikkelingen en onoverzichtelijk veel feiten, van cultuurmenging en taalverwarring de rol te vervullen die ik de meest geëigende ervoor vind: die van de culturele voorhoede met visie op beleid en met als tweede hoofdtaak het sensibiliseren van de burger als hoeder van zijn eigen taal en cultuur.

Mijn voorgangster Joep Baartmans noemt dat laatste kwartiermeester zijn. Een prachtige benoeming van onze taak. Zelf denk ik altijd aan topsport, die niet kan bestaan zonder een breed reservoir daaronder en zonder het besef van de maatschappij dat dat nodig is. Voor dat laatste, de burgers mobiliseren, is het ANV in wezen opgericht.

Omgaan met de traditie

We belanden bij de vraag waar deze Nederlands-Vlaamse Vereniging nog steeds en steeds weer voor staat, en waar wij met z'n allen voor staan.

Het ANV van vandaag wil het beste uit onze cultuur helpen behouden, bevorderen en verspreiden, met respect voor elkaars cultuur, want laten we één zaak met z'n allen vaststellen, nl. dat wie niet van zijn eigen cultuur en taal houdt, ook nooit in staat zal zijn daadwerkelijk gevoel en respect voor andermans cultuur te hebben. Die andere cultuur inspireert ons, helpt ons te kijken naar hoe wij bezig zijn, helpt ons naar onszelf te kijken waardoor groei mogelijk is. De prachtige openingszin van een optreden van de Marokkaanse cabaretier Najib Amhali zal ik noot vergeten: ‘Beste mensen,’ zei hij grijnzend, ‘ik ga u hier vanavond lekker bezighouden terwijl mijn broers even in uw huis gaan rondkijken.’ De betrapte lach van de zaal: we lachten om de veroordeling van onze vooroordelen.

[p. D3]

Vanuit de zonet geschetste grondhouding bouwen we in een wereld, die er totaal anders uitziet dan die van 1895, toen het ANV werd opgericht, maar het is een wereld die tegelijkertijd toch ook van dezelfde basale, maar wel geëvolueerde principes uitgaat en dezelfde problemen kent. Dat is een typering van traditie in de goede zin van het woord: het verleden niet conserveren, niet vasthouden, er ook geen museum van maken, nee, het verleden meenemen op weg naar de toekomst, als inspiratiebron, als doorgaande lijn.

We staan voor keuzen die tot voor kort nog niet in onze hoofden waren opgekomen, tevreden als wij zijn opgegroeid in onze respectieve welvaartsstaten. De internationalisering, de mondialisering, het zijn verwarrende krachten, waar je verloren bij kunt staan. De volksverhuizing uit de laat-Romeinse tijd lijkt langzamerhand kinderspel te worden vergeleken bij de veranderingen die wij in Europa bijvoorbeeld ondergaan. Er zijn zoveel vreemdelingen binnengekomen, dat veel mensen haast niet meer kunnen meegroeien met die veranderingen op zo korte termijn. Dat is heel begrijpelijk.

Moeten wij daarom de angstige vraag stellen of wij de aboriginals van de Lage Landen worden? Sommige politieke partijen gaan met deze vraag op pad. Het is een gevaarlijke, defensieve en geen open en zelfbewuste vraag. Het is een vraag van mensen die vergeten zijn dat Nederland zijn Gouden Eeuw en verdere welvaart te danken heeft aan de inwijkelingen uit het Zuiden. Of moeten wij de discussie aangaan die onze oosterburen inmiddels hebben gedoopt tot de discussie over de Leitkultur? Dat kan, als de makers van die Leitkultur die tenminste oprecht bedoelen

Of moeten wij, op de wijze waarop in Nederland breder serieus wordt geprobeerd, alle organisaties van autochtonen en allochtonen, van Nederlanders en Vlamingen, oproepen tot open gesprekken met elkaar en een samengroeien organiseren vanuit de basis? Deze laatste weg is er in ieder geval een waar wij als kwartiermeesters geschikt voor zijn. Stappen ondernemen voor de gezamenlijke ontwikkeling van onze taal en cultuur

Dr. Els Ruijsendaal, algemeen voorzitter van het ANV

in de Lage Landen aan de zee. De essentie van onze ontwikkeling moet eigentijdse uitgangspunten krijgen. De vensters moeten open zogezegd, en het huis, ja, het huis is van ons samen zoals we hier gezamenlijk in de Lage Landen wonen.

De taal en de cultuur die wij willen bevorderen, waarvan wij het goede willen behouden en verstevigen, telkens vanuit nieuwe generaties, nieuwe bevolkingssamenstellingen en nieuwe omstandigheden, bevinden zich temidden van tumultueuze veranderingen. Wat wij daarbij soms vergeten, is dat Europa nog veel woeliger tijden heeft gekend. De lijfspreuk van Willem de Zwijger was saevis tranquillus in undis, rustig temidden van de woelige baren, en de baren waren woelig gedurende de Opstand.

Karel V is uitbundig herdacht, de euromonarch die in zijn centralisatiestreven - zeg maar landveroveren - de grote ondernemers en hun winsten achter zich had, vandaar dat hij een relatief positieve pers had, zoals we nu zouden zeggen. Willem van Oranje valt wellicht veel te verwijten, maar niet dat hij niet opnieuw trachtte de absolute regeringsvorm van toen (tegen inmiddels Karels opvolger Filips II) te bestrijden en de Staten-Generaal als vertegenwoordiger van het volk stem te geven. In godsdienstzaken redeneerde hij aanvankelijk van de katholieke kant, later van de protestantse, waarbij hij temidden van het strijdgewoel vond ‘dat een ieder God moet dienen naar het licht dat hem gegeven is’. Ik lees dat als een afwijzing van de onbarmhartige vervolgingen van andersdenkenden.

Ligt dit ver van ons af? Ik vrees van niet. Ikzelf ben niet godsdienstig, maar vanuit onze maatschappij toch zo christelijk gevormd dat de islam mij snel vreemd en bedreigend lijkt, vooral omdat ik er zo weinig van weet en excessen in de krant al snel tot mijn verbeelding spreken. Telkens moet ik mij voorhouden, dat wat nu over islamieten gezegd wordt, vroeger dikwijls klonk tussen katholiek en protestant, tussen christelijk en joods, tussen gelovig en niet-gelovig, tussen groepen, kortom, die elkaar slecht kennen. Wij hebben altijd geleefd met inwijkelingen en andersdenkenden en wij zijn er altijd in geslaagd toch een vorm van gezamenlijk huis voor elkaar te krijgen. Dat is een mooie eigenschap van onze cultuur, die wij anderen kunnen voorhouden. Kerk en staat zijn gescheiden om meningsverschillen tussen culturen niet door de kerk te laten verscherpen, maar om ze op het politieke veld uit te vechten. Dat is een goede zaak, zoals wij in de recente geschiedenis van Israël en de Palestijnen nog eens bevestigd kunnen zien. Het is dan ook jammer dat de in gang gezette ontwikkeling naar een scheiding van kerk en staat onder meer in het onderwijs is blijven steken, omdat de feitelijke situatie nu eenmaal om compromissen vroeg.

Ook dit onvermogen van onze cultuur geven wij nu door aan de nieuwe generaties Nederlanders en Vlamingen: het aantal islamitische scholen in Nederland, naar het voorbeeld van christelijke en joodse scholen, stijgt snel. Misschien zouden we samen met de nieuwe landgenoten, met zijn allen dus, moeten kijken, of zo'n rigide scheiding van kinderen via het geloof wel past in de waardevolle verworvenheid van onze cultuur sedert Willem de Zwijger, maar niemand durft nu een schoolstrijd aan, omdat de situatie te kwetsbaar is. Maar die discussie is een eerbiedwaardig oud cultureel gegeven en in dat opzicht mogen wij trots terugblikken en hebben wij als samenleving iets aan die

[p. D4]

na ons komen te vertellen, inclusief de mislukkingen die wij te boven gekomen zijn.

Taal en cultuur

De geschiedenis van ons beider landen heeft in de loop der eeuwen verschillen in onze cultuur aangebracht, maar de taal is de koepel voor ons gebleven. Niet zonder strijd en niet zonder voortdurende discussie over onze taal en cultuur. Voor de verschillen in cultuur aan weerszijden van de wegsmeltende staatsgrens zou men het best over subculturen spreken, daarmee zo'n sterk punt uit de gezamenlijke cultuur gestalte gevend: verschillen zullen er altijd zijn, maar altijd willen wij erin slagen op redelijke wijze, los van tirannie, de ruimte voor onszelf en voor elkaar te scheppen.

Het is een cultuur om pal voor te staan. Het maakt dat de taal die ons extra verbindt, de verschillen mag tonen die wij hebben, verschillen die ondergeschikt zijn aan onze gezamenlijkheid. Zo'n taal, die door iedereen in Noord en Zuid, lang aanwezig of net aanwezig, gesproken wordt en moet worden, is een kostbaarheid in onze samenleving die in het verleden gesmeed is door oorlogen en stammenstrijd, door vijandschap en eensgezindheid.

Zo'n adequaat verbindingsmiddel mogen wij ons niet laten afnemen. Door die taal kunnen wij met zoveel mensen optimaal communiceren en samengroeien. Het ANV ziet het als een hoofdtaak de gezamenlijke taal en cultuur, die van Noord en Zuid, in bescherming te helpen nemen tegen usurpaties van het bedrijfsleven, tegen het gemakzuchtige, maar tegelijkertijd koloniserende kiezen voor één overheersende taal in Europa. Naar onze mening zouden meer taalgroeperingen, taalfamilies, aan bod moeten komen in het machtscentrum van Europa en dat zou moeten worden ondersteund door het taalonderwijs anders in te richten, meer receptief gericht, zodat wij leren naar elkaar te luisteren, geoefend door alle audiovisuele middelen om ons heen. Het ANV denkt over een project in deze richting.

Het Engels, zegt men, is de verbindingstaal over de hele wereld. Laat u echter niet door fantasten als Ritzen en Van der Ploeg meeslepen en denken dat wij het dan maar beter in ons onderwijs als instructietaal kunnen invoeren, of zelfs maar helemaal invoeren: als wij overstappen op het Engels zoals enkele inadequate ministers voorstaan, snijden wij onze banden met het verleden door, spreken grootouders niet meer met kleinkinderen, lezen wij onze grote schrijvers in een Engelse vertaling, zijn onze straatnamen en familienamen taalfossielen die onherkenbaar uitgesproken zullen worden, leveren wij kortom onze eigenheid in, zonder echter volwaardige burgers in het nieuwe Engelsland te worden. Ons Engels kent geen verleden, heeft een moeilijk accent, heeft geen eigen literatuur meer, geen diepte, wij zijn tweederangsburgers geworden. Brengen wij daarmee meer in in ons aller Europa? Zijn wij daarmee ontdaan van onze vooroordelen, onze minderwaardigheidsgevoelens? Begrijpen wij daarmee de Finnen of Spanjaarden beter? Ik vrees van niet.

Kan het anders? Jazeker, het kan anders, het móet anders. Eigenheid betekent niet afgeslotenheid en eigenheid betekent niet dat wij afgesloten raken van de wereldeconomie. Eigen aan onze liefde voor taal is een openheid naar andere talen en geen onderdrukking ervan. De school kan heel adequaat een verbindingstaal voor contacten met andere taalgebieden aanleren en de toekomst zal uitmaken of dat Engels is en ook blijft, of dat het Spaans zich zal aandienen. Een verbindingstaal is een goede zaak, maar kan zeker in een koloniserende vorm niet de moedertalen vervangen. Er speelt ook nog wat anders.

Diezelfde veilige staatsgrenzen die de gemeenschappelijke taal, waarden en normen, en economie hebben verankerd, worden nu ondermijnd door de mobielere burger van vandaag, de mondige en mondiale burger, de burger die, door de welvaart verarmd, onzorgvuldig wordt in de waarden die hij zoekt. De burger zoekt veel geld en veel bezit, en het economische groeimodel dat wij hanteren, kan daarvoor zorgen. Maar ten koste van wat? Dáár wil het ANV de vinger op leggen en daartoe werkt het samen met andere culturele verenigingen en instellingen van de verschillende bevolkingsgroepen.

Nog een ontwikkelinge waar wij onvoldoende rekening mee houden, is die van het internationale bedrijfsleven. Dit is gevestigd in rechtsgehieden, maar valt er ook buiten. Daardoor kunnen bedrijven, als de staten niet opletten, hun eigen wetten stellen. De staten zijn bang daartegenin te gaan. Sommige bedrijven hier in ons taalgebied verbieden hun personeel hun eigen taal te spreken. Het is een taak van burgerpartijen als het ANV, daar de aandacht op te vestigen.

Door de grote veranderingen in Europa en de vestiging van een Europese bestuurslaag krijgen regio's die door de vorming van nationale staten bekneld raakten, weer de kans hun oorspronkelijke vorm en zelfstandigheid ten opzichte van de nationale staat te herwinnen. Dat proces is overal zichtbaar. De plaatselijke verschillen worden nu meer naar voren geschoven. Het regienationalisme lijkt op te komen, met de bijbehorende verschijnselen. Ook in België is dat zichtbaar en door deze ontwikkeling zouden de cultuurverschillen tussen Noord en Zuid, de lichte tegenstellingen tussen beide delen van het taalgebied, ertoe kunnen leiden dat gekozen wordt voor regionationalisme boven herstel van de band van Noord en Zuid. Er is niet zoveel voor nodig als u denkt: als Nederlanders en Vlamingen ruzie zouden krijgen, kunnen beide vertrekken vanuit de erkende, maar opgeblazen verschillen, zoals in de Servo-Kroatische gebieden gebeurt. Het zou niet alleen rampzalig zijn voor onze taal, maar ook voor onze cultuur.

Het Nederlands als standaardtaal van ons hele taalgebied staat zeker onder druk. Dat is een serieus, hoewel geen uniek probleem, een ander probleem overigens dan dat hier te lande geen Nederlands meer gesproken zou worden. Maar vermindering van gezag betekent knagen aan de cultuur, aan de standaardtaal, van buiten en van binnen. Knagen aan het meest adequate verbindingsmiddel dat tussen ons, burgers, bestaat. Voeg daar nog bij dat veel buitenland door immigratie binnenland is geworden en het is duidelijk dat er voor de taal en cultuur van de eenheidsstaat en de min of meer een geworden taalgemeenschappen moeilijk in te schatten tijden aanbreken.

Onze taal wordt beproefd, onze cultuur moet opnieuw geënt en geijkt worden, en zich verdedigen tegen de opdringende Amerikaans getinte europeanisering en dat houdt op den

[p. D5]

duur ook een regelrechte afhankelijkheid van krachten buiten onze gewesten in.

Positie innemen

Wat moeten, maar vooral wat kunnen wij in deze overgangstijd? Een tijd waarin vaste waarden, vaste subsidies, verbondenheid met vaste instellingen, verbondenheid met medeburgers, verstedelijking en anonimisering, een soort excentrisch gevoel waar het de staat betreft, de behoefte erbij te horen in de wereld en dus wereldtalen te zoeken, wat kunnen wij daarmee of daartegen doen?

Het ANV is een vereniging van mensen die hun taal en cultuur een warm hart toedragen, en denken dat het allemaal niet vanzelf gaat en dat de overheid niet in haar eentje voor alles kan zorgen. Het ANV presenteert zich hierin als de burgerpartij, als cultuurpartij die zich moet zetten tussen de twee machtassen van vandaag: de overheid en het bedrijfsleven.

De overheden privatiseren allerlei substantiële instellingen en nutsbedrijven van de maatschappij. Gevaarlijk is daarbij de geloofskant van de zaak: men liberaliseert erop los en neemt het bedrijfsleven als voorbeeld. Grappig genoeg was oorspronkelijk de maatschappij het voorbeeld, daarom heten bedrijven die al heel lang bestaan, soms nog maatschappij. Die maatschappij had een regering (bestuur), een parlement (raad enz.) en personeelsleden (burgers), en poogde het welzijn van het personeel in het oog te houden. De VOC is de eerste en nog steeds meest aansprekende grot international in de wereld die op die wijze is ingericht, compleet met chirurgijns en winkels voor de VOC-mensen.

Er is nu, nu het bedrijfsleven niet meer afhankelijk is van één regering, een omgekeerde tendens te bespeuren en wij zijn voor de bereikte welvaart in hoge mate afhankelijk van deze internationale instituten, die weinig boodschap hebben aan moedertaal of plaatselijke gebruiken. Nu worden dus de maatschappelijke verhoudingen in bedrijfstermen ingericht en vastgelegd, en hoeven bedrijven zich niet meer maatschappelijk te gedragen. Wij leven in NEDERLAND B.V.! Een eerste stap zal, denk ik, moeten zijn de mensen weer verbonden te krijgen met hun taal en cultuur, want daarin past geen liberalisering, daar past verbondenheid en solidariteit. Daarbij moeten en willen wij de nieuwkomers gul laten deelnemen, dat verbreedt onze werking en brengt een goede dialoog tussen alle burgers die hier wonen, op gang. Wat een plezier beleef ik niet aan de al genoemde Marokkaanse cabaretier Najib Amhali, aan de Turkse cabaretière Nilgün Yerli, aan de Surinaamse cabaretière Jetty Mathurin, om van Jörgen Raymann maar te zwijgen: zij houden ons allen een spiegel voor waarin je je tranen lacht, om je eigen taal, je eigen cultuur, om wat je daar samen in deelt. Het is dan ook een gotspe als tegelijkertijd welgedane Nederlanders zelf liever naar het Engels lonken, en ver buiten hun land, in Frankrijk, in Brasschaat, temidden van hun rijkdom commentaar leveren op de gang van zaken.

Ik denk ook dat Joep Baartmans gelijk had, toen ze ons kwartiermakers noemde, de vereniging die mensen warm maakt voor hun taal en cultuur. Geen geleerd genootschap, maar wel voldoende kennis aan boord om aan te wakkeren waar het nodig is, een protest te laten horen waar dat gehoord moet worden. Zoals topsport alleen kan bestaan als daaronder sport breed beoefend wordt, topwetenschap alleen kan gedijen met een bredere onderlaag. Het publiek warm krijgen voor wat er aan moois is in kunst, bouwkunst, dorpen- en stedenschoon. Onze cultuur verandert nu snel, veramerikaanst: het is aan ans de burger andere zaken voor te houden: traditie in de goede zin van het woord, de verworvenheden waar wij trots op zijn. Daarbij hoort ook de objectieve blik wat er beter kan in onze samenleving, en daarvoor zouden wij een denktank moeten kunnen zijn, zoals we voor het taalbeleid ook een denktank in de startblokken aan het zetten zijn. De deskundigheid die wij aan board hebben, zou meer gekend en ingezet moeten worden.

Wij moeten echter heel goed weten waarmee we gekend willen worden. Bevordering van de taal en cultuur in de breedste zin van het woord, de burgers daarvoor gevoelig maken en denktanks vormen, zijn wat mij betreft in deze overgangstijd naar nieuwe consolidatie de twee belangrijkste inhoudspunten van het ANV.

Dit is de eeuw van de data, iedereen heeft overal van gehoord, maar het wordt hoe langer hoe lastiger een visie op die data te ontwikkelen. Daar ligt een goede kans voor ons om onze rol in de toekomst te vervullen.

De mensen bij hun eigen taal en cultuur betrekken is de voorwaarde daarbij, want je hoeft geen cultuur of taal uit te dragen die de dragers ervan niet eens interesseert.

Een andere beleidspunt dat nu wordt uitgevoerd, is het voortgangscontact met alle mensen in de wereld die in heden of verleden iets met onze taal en cultuur van doen hebben, en nieuwkomers binnen onze grenzen betrekken bij wat hier in eeuwen is gegroeid, met goede en foute kanten. De discussie daarover durven aangaan. Het verleden dient daarbij als bagage, soms als kompas, maar is en kan nooit de werkelijkheid van nu vormen.

Dat we dat nastreven, zonder onze ziel te verkopen, dat is een mooie voorhoedetaak voor het ANV.

Praktische middelen daarbij zijn: de producten van werkgroepen rondom een bepaald onderwerp (taalbeleid bijvoorbeeld), de samenwerking met andere werkgroepen (grensverkeer met leefmilieu), de vereniging zoals zij leeft in de afdelingen (met een taak Noord en Zuid te verbinden), het blad Neerlandia als algemeen-Nederlands uithangbord, de weblocaties als het juiste middel voor interactie niet de wereld om ons heen. De verbondsconferenties en landelijke discussies over de toekomst van onze taal en cultuur, met meer openheid naar de buitenwereld dan we nu gewend zijn. Excursies en lezingen die ons culturele erfgoed als onderwerp hebben, zoals de plaats- en straatnamen, de waterwerken enz.

En daarnaast: contact met alle zusterverenigingen in ons taalgebied, een verbond zoeken met de cultuurverenigingen in de andere Europese landen, opdat wij gezamenlijk tussen de EU-regering en de handel onze plaats als burgers met hun eigen taal en cultuur kunnen opeisen.

We zijn er hard voor aan het werk en we hebben er plezier in.

(Dit artikel is gebaseerd op een lezing, door de auteur gehouden op 11 oktober 2001 in Deurle voor een afdeling van de Orde van den Prince.)