[Cultuurverschillen tussen Vlaanderen en Nederland overtreffen verwachtingen hoogleraar (vervolg)]
hoe de mensen uit verschillende culturen elkaar kunnen aanvullen en samen tot prestaties kunnen komen waar ze elk apart niet toe in staat zouden zijn.
Ons onderzoek in de toekomst moet het inzicht verdiepen in de relatie tussen cultuur en communicatie. Daarvoor moeten instrumenten ontwikkeld worden die cultuur en communicatie kunnen meten.
In mijn rede heb ik mij voor het deel cultuur geconcentreerd op het onderzoek van Geert Hofstede, omdat hij een instrument geeft om cultuur te meten. Maar er zijn nog andere cultuurspecialisten die misschien voor interculturele bedrijfscommunicatie nog aantrekkelijker zijn, omdat ze in hun theorie een rechtstreekse relatie leggen tussen cultuur en communicatie, zoals bijvoorbeeld Edward T. Hall (1976). Volgens Hall hangen verschillen tussen culturen in communicatie samen met verschillen in de hoeveelheid informatie die uit de context en de situatie wordt gehaald waarin men communiceert.
De meeste onderzoeken gaan over cultuurverschillen en niet over communicatie. Er is veel bekend over cultuurverschillen, ook over verschillen in individuele communicatie of communicatie tussen culturen. Alleen de duidelijke relatie daartussen weten we nog niet.
Met het nieuwe onderzoek wil ik grip krijgen op de communicatieve verschillen. Daarnaast wil ik een meetinstrument ontwikkelen voor de theorie van Hall. Zijn onderzoekingen betreffende culturen met een lage en hoge contextcommunicatie en culturen met mono- en polychrome structuren berusten louter op observatie, maar ik wil zijn bevindingen wetenschappelijk ondersteunen.’
- Wat houden bovenstaande begrippen in en wat is de invloed daarvan op onze communicatie?
M.G.: ‘Nederland bijvoorbeeld, heeft een lage context. Dat betekent dat men voor de interpretatie van communicatie het meest uit gaat van verbale communicatie. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Arabische of Aziatische cultuur waarbij men meer let op de non-verbale communicatie.
De monochrome cultuur noem ik ook wel de cultuur van de Succes-agenda, waarbij achtereenvolgens alle werkzaamheden op gezette tijden worden afgewerkt. De Romaanse cultuur heeft veel meer een polychroom karakter. Ik denk daarom dat men in België meer polychroom is dan in Nederland. Dat privé-leven en zakelijk leven daar meer zijn verstrengeld. Hoewel er denk ik in Nederland nu ook een kentering op dit gebied gaande is. Door rekening te houden met bovenstaande gegevens krijg je een totaalbeeld van interculturele communicatie.’
- Hoe meet je welke aspecten mensen bij communicatie betrekken? En op welke manier doorbreek je bij onderzoek daarnaar de vicieuze cirkel van de onzekerheidsfactoren?
M.G.: ‘Het onderzoek moet door middel van vragenlijsten en cases gestalte krijgen.
Om de ondervonden problemen zoveel mogelijk te neutraliseren willen we allereerst in bedrijven gaan kijken en op die manier uitvinden wat een Nederlands en een Vlaams bedrijf verstaat onder veel of weinig informatievoorziening.
Door het doen van associatietesten wil ik de verschillende betekenissen en gevoelswaarden van woorden ondervangen. Ik zal daarom veel mensen raadplegen uit beide culturen.
Over de machtsafstand ten opzichte van de onderzoeker tast ik nog in het duister. Je zou kunnen proberen de Vlamingen te laten interviewen door een student en de Nederlanders door een hoogleraar, maar of dit een oplossing is?
Gelukkig zijn we al een stap op weg door simpelweg bovengenoemde zaken geconstateerd te hebben. In andere onderzoeken heb ik zoiets nooit gevonden. Wellicht komt dit, omdat ik het hele onderzoek zelf heb gedaan en daardoor dus alles zelf heb ervaren.’
- Waarom heb je dit onderzoek in deze vorm gedaan?
M.G.: ‘Ik vond dit onderzoek interessant in het kader van de Nederlandse taal. Ik ben tenslotte neerlandicus. Het doel van mijn onderzoek was te laten zien hoe belangrijk cultuur in communicatie is. Door vreemde talen uit te schakelen kon ik me volledig aan de cultuur wijden.’
Voor wie meer over dit onderwerp wil weten:
-Er verschijnt in september een boek van de hand van Marinel Gerritsen en Marie-Therèse Claes bij uitgeverij Coutinho, Nederland en Nederlandstalig België: buren met verschillende culturen genaamd.
-De oratie Cultuur als Spelbreker: de communicatieve gevolgen van cultuurverschillen tussen Vlaanderen en Nederland is te bestellen bij het Bureau van de pedel van de Katholieke Universiteit Nijmegen, Postbus 9111, 6500 HN Nijmegen. (e-mail: B.Bouman@bureau.kun.nl, tel.3124-3612156, fax 31-24-3567956)
Auteursrechtelijk beschermd