Neerlandia. Jaargang 105

[p. 23]

[Stichter Bob Peeraer: ‘Ik wilde er een zingende kerk van maken’ (vervolg)]

niet alleen de schoonheid van de vocale muziek en de zaligheid van het zingen ontdekt, maar ook de draagkracht van een echte gemeenschap. Spel en ernst, tucht en vrijheid, inzet en ontspanning zijn nog altijd de ingredienten van het succes. Zelfs de voortschrijdende ontkerstening blijkt geen vat te hebben gekregen op de toverformule van het Onze-Lieve-Vrouwkoor.

Pastoor Bob Peeraer: ‘Het koor is eigenlijk één grote familie.’ (foto Guido Logie)

Week na week bewijzen de koorleden dat ze het nog altijd de moeite waard vinden zich in te zetten voor de opluistering van de eredienst.

Geschenk van de hemel?

De groei en de bloei van het Onze-Lieve-Vrouwkoor is dus niet zomaar een geschenk van de hemel, maar van het vele harde werk van koorleiders, organisten en zangers die het beste van zichzelf aan het koor gegeven hebben. De geschiedenis van het koor is zeker niet zonder vallen en opstaan verlopen, maar er is toch altijd een constante gebleven: de bezieling door priester Bob Peeraer in het midden van zijn parochiegemeenschap. Ook al heeft hij wegens zijn talrijke andere verplichtingen het dirigeren moeten opgeven, zijn inspirerende geest is nog altijd aanwezig. Hij volgt met warme belangstelling het koor, geeft er in de diensten een voorname plaats aan en is aanwezig bij de meeste activiteiten van het koor.

In de persoon van Urbain Van Asch, de huidige dirigent, vond het Onze-Lieve-Vrouwkoor de gedroomde spilfiguur tussen het inwendige leven van de gemeenschap en de buitenwereld. Zijn professionele muzikaliteit en diepgaande kennis van het koorleven geven hem alle troeven in handen om de nodige samenhang van de verschillende gelederen te waarborgen en om te helpen hun prestaties op het vereiste peil te houden. Door zijn betrokkenheid bij het nationale en internationale koorleven is hij niet alleen een zeer geschikte ambassadeur van het koor naar buiten, maar kan hij tevens zijn ervaring als beleidsfiguur, jurylid en organisator vruchtbaar maken voor de eigen gelederen.

Geen gemiddeld kerkkoor

Wie zijn die mensen, die in Mechelen “aan de muzikale kar trekken” en die het Onze-Lieve-Vrouwkoor hebben weten op te tillen tot culturele ambassadeur van de stad Mechelen (door werk van Mechelse componisten ten gehore te brengen); tot een koor met een rijke concerttraditie; tot een koor dat regelmatig optreedt in het Festival van Vlaanderen/Mechelen, in andere Vlaamse steden, maar ook in het buitenland (Nederland, Frankrijk, Engeland, Duitsland, Tsjechie); tot een koor dat sinds 1962 verscheidene platen en cd's heeft opgenomen. En hoe was die beginperiode van het koor? Aan wie kon ik het beter vragen dan aan Bob Peeraer, oprichter en eerste dirigent van het Onze-Lieve-Vrouwkoor

- U richtte het Onze-Lieve-Vrouwkoor op. Hoe ging dat in zijn werk?

Pastoor Bob Peeraer: ‘Ik ben in Mechelen in 1954 begonnen als onderpastoor. Er was toen in de kerk van Onze-Lieve-Vrouw over de Dijle niet veel te beleven op het gebied van muziek: het mannenkoor bestond uit tien, twaalf oudere stemmen en bij het knapenkoor waren nog maar een paar jongens. Ik heb eerst een jaar lang de kat wat uit de boom gekeken, maar in 1955 ben ik begonnen met mensen op te zoeken in de jeugdbeweging, in de scoutsgroep, overal waar ik mensen tegenkwam. In 1955 had ik toen zo'n dertig knapen - ja, meisjes mochten toen nog niet, he, het was voor het concilie... Meisjes en vrouwen kwamen er pas later bij.

Ik begon dus in 1955; de eerste bijeenkomst was op 29 december. Ik wilde klaar zijn met een programma tegen Pasen 1956. Ik wilde grondig werken en niet al na een paar repetities optreden. Het koor had natuurlijk een specifiek liturgische taak. Dus de meeste aandacht ging uit naar de studie van de niet zo gemakkelijke gregoriaanse gezangen. En inderdaad, op Palmzondag konden we een eerste keer “Hosanna filio David” zingen. Sinds die dag is het koor iedere zondag trouw op post om de vieringen op te luisteren.’

- Was heel dat knapenkoor “mee”?

B.P.: ‘Nee. Na die eerste uitvoering op Palmzondag volgde een tweede uitvoering op Witte Donderdag, waar slechts vijf knapen het gregoriaanse propium zongen omdat de anderen het nog niet voldoende onder de knie hadden. Het

[p. 24]

eerste belangrijke optreden was natuurlijk de paasnacht. De mis zelf werd verzorgd door het mannenkoor, maar tijdens de communie zong het knapenkoor ‘Isti sunt agni novelli’ - de krant gewaagde zelfs van ‘Isti sunt magni novelli’, wat werkelijk te veel eer was. Met deze uitvoering haalden de knapen voor het eerst de pers, want de ‘etherische zuiverheid van deze kinderstemmen’ was niet onopgemerkt voorbijgegaan.

Weer een paar dagen later waren ze paraat voor hun eerste huwelijksmis. Het zingen van huwelijksmissen zou, vooral tijdens de eerste jaren, een belangrijke rol spelen in de activiteiten van de zangers: ze droegen ertoe bij de faam van het knapenkoor tot ver buiten Mechelen uit te dragen. Na een zekere tijd gingen de knapen over naar het mannenkoor en werd die oude, bestaande kern dus aangevuld met vers bloed, met “doorgeschoten” knapen.’

Toen er nog geen tv was

- Hoe kreeg u die jongens warm voor het koor?

B.P.: ‘Ach, ze hielden natuurlijk van zingen. De helft van elke repetitie was gregoriaans, maar daarnaast zongen we ook “plezante liedjes”, volksliederen. En wie goed genoeg zong - en dat betekende: wie de XIe mis in het gregoriaans kon zingen - mocht meezingen in de kerk en kreeg een albe (gewaad van de koorknaap, nvdr). Dat was iets wat ze heel graag wilden, daar waren ze echt op uit. Op die manier waren ze een soort elitegroep. En ja, die optredens, ook het zingen tijdens huwelijken, dat bracht animatie in de groep. Ze zagen resultaat van hun werk. Na de huwelijksmis mochten de koorzangertjes mee naar de receptie, waar er dan ook weer gezongen werd. Vergeet niet: die kinderen kenden na verloop van tijd een heel repertoire uit het hoofd. Zo waren dus steeds spontane concertjes mogelijk.

Ja, en hoe kreeg ik ze warm voor het koor, behalve door het resultaat? Ik heb natuurlijk een bevoorrechte periode meegemaakt, een soort van hoogconjunctuur in de kerk, maar ook anderszins. Er was nog geen tv, er was weinig afleiding. Er was van de kant van de kinderen een enorm engagement. Woensdag en zaterdag werd er gerepeteerd, maar ook op alle vrije dagen was er repetitie. Soms nam ik kleine groepjes kinderen apart om ze bij te werken. Ik was zelf gedreven - wat wil je, je bent jong! Toen we in het begin geen repetitieruimte hadden (in de sacristie mochten we niet meer zingen, omdat het repeteren daar te hoge stookkosten betekende!), kwamen de kinderen bij mij thuis repeteren. Ze kwamen er ook boekjes lezen. Thuis was het toch een andere sfeer dan in een zaal. Na verloop van tijd begon ik koorkampen te organiseren. Het koor was veel meer dan alleen maar zingen. Ik had zelf een verleden van actief-zijn in de jeugbeweging en ik had dus wat ervaring. In het eerste jaar had ik met mijn knapenkoor trouwens al een uitstap gemaakt, en het tweede jaar een fietstocht. In 1958 begon ik met het kamp - en dat werd een echte traditie- en op die kampen werd er ook veel gezongen. Het koor betekende veel voor de kinderen; ik zei het al: het was meer dan alleen maar zingen. Sommigen bleven bij het koor, ook al gingen ze naar het college waar ook een koor was. Maar ze verkozen het Onze-Lieve-Vrouwkoor boven het kathedraalkoor (koor van de metropolitaanse Sint-Romboutskathedraal, nvdr). Sommige knapen van toen zingen trouwens nog altijd mee in het volwassenenkoor.’

- Had u dit succes verwacht toen u eraan begon?

B.P.: ‘Nee. Het is meer geworden dan ik ervan verwacht had. In het begin was het een doodse bedoening in de parochie. Enkele oudere mannen zongen in een koor en deden natuurlijk hun best. Maar wij brachten een nieuw geluid. En in de loop der jaren kwamen er steeds meer mensen naar onze kerk omdat de diensten zo verzorgd waren. Vergeet niet, de kerken zaten toen nog vol, en vooral tijdens de speciale diensten, zoals met Pasen en met Kerstmis!

Ik probeerde ook de mensen in de kerk mee te laten doen, mee te laten zingen, bedoel ik, Die betrokkenheid vond ik belangrijk. Voorheen luisterden de mensen vooral - het hele gebeuren vond vooraan plaats en de mensen zaten er een beetje passief bij. Ik wilde juist in die oude kerk leven zien te krijgen, er een zingende kerk van maken. Zo is het koor veel meer geworden dan ik had durven dromen. Het concilie in 1962 gaf natuurlijk de nodige ruimte. In die tijd begonnen ook de grote herstellingswerkzaamheden aan de kerk - en ook die waren van belang. Toen werd bijvoorbeeld de speeltafel van het orgel naar beneden gebracht. Vroeger stond het koor boven, op het oksaal, maar in feite was dat buiten de kerk. Het pneumatische systeem van het orgel werd vervangen en het orgel werd uitgebreid. Het was een kans om er een instrument van te maken dat hoorde bij het koor.’

- Zong u direct al met uw knapenkoor grote werken of was dat iets voor later?

B.P.: ‘Nee, we concentreerden ons in eerste instantie dus op het gregoriaans; daarnaast deden we allerlei liedjes. We zongen alles uit het hoofd. We konden heel intens werken, dat wel, maar we namen alleen wat we aankonden. Je moet niet proberen grenzen te verleggen die je nog niet kunt verleggen. Dat betekende in die tijd dus ook: geen grote weken. We deden wel psalmen, maar daar moest je lang op repeteren. Pas met het aantreden van Urbain Van Asch, de huidige dirigent, zijn de grenzen verlegd. De kinderen van Van Asch zongen mee in het koor en de vader bracht zijn kinderen naar de repetitie. Hij was zelf van opleiding professioneel musicus en had een eigen koor, een mannenkoor, de Mechelse Liedertafel. In 1976 dirigeerde Van Asch voor een huwelijksviering ons koor samen met zijn eigen Liedertafel. In 1978 deden Van Asch en ik samen een Van Nuffelconcert (Jules Van Nuffel, Vlaams musicus, nvdr): hij een deel en ik een deel. In 1979 over-

[p. 25]

leed de medestichter en organist Fil Denteneer en toen heb ik aan Urbain Van Asch officieel gevraagd de leiding mee over te nemen. Zelf heb ik nog meegedaan tot 1987. Je moet dingen aan anderen kunnen overlaten en bij voorkeur op momenten dat het goed gaat - in de hoop ook dat het nog beter worth. Ja, ik moest stoppen. Ik moest ter beschikking zijn van de parochiegemeenschap. Toen ik hier in Mechelen kwam, waren we met ons vieren: een deken en drie onderpastoors. In 1976 werd ik pastoor, maar ik was nog maar alleen, een heel andere situatie dan in 1955. Het kan niet zijn dat ik niet te vinden ben, als iemand mij als pastoor nodig heeft.’

- Wat is de sterkte van het koor?

B.P.: ‘Het familieverband. Het koor is eigenlijk één grote familie. Ik heb veel generaties mogen meemaken. Hoe gaat dat: het kinderkoor stroomt door naar het jongerenkoor en die jongeren stromen weer door naar het volwassenenkoor. Er wordt of en toe getrouwd binnen het koor. Er zijn allerlei familiebanden.

En natuurlijk, wat is verder nog de sterkte? Mensen die plezier hebben in het zingen. Er is niets zo sterk als zingen - als je samen bent, moet je zingen!’

Urbain Van Asch (r.), de huidige dirigent van het O.-L-Vrouwkoor. (foto Guido Logie)