Neerlandia. Jaargang 105

[p. 23]

Taal
Europa van de Volken (EUVO)
Ontwaken uit de collectieve slaap
• Guido Logie

Van Zuid-Amerikaanse ‘bevrijders’ als Freire, Illich, Guitierrez en Camara naar het plaatsen van Nederlandstalige plaats- en straatnaamborden in Frans-Vlaanderen: die gedachtensprong lijkt minstens even groot als de reële afstand tussen Zuid-Amerika en Frankrijk, - al had de ‘rode bisschop’ Camara dan een Nederlandse voornaam: Helder (ja, naar het Nederlandse plaatsje Den Helder). Toch haalt Luc Vranckx, rooms-katholiek priester en boegbeeld van ‘Europa van de Volken’ (EUVO) zijn inspiratie voor zijn onverdroten ijver om in Frans-Vlaanderen straten en openbare plaatsen als scholen, herbergen en boerderijen, hun oude Nederlandstalige naam terug te geven, uit de Zuid-Amerikaanse bevrijdingstheologie en -sociologie.

Collectieve slaap

Vranckx is eveneens socioloog. Als rooms-katholiek ging hij dat diploma halen aan de Rijksuniversiteit van Gent. Hij is nu gepensioneerd maar doet nog wat in het studentenpastoraat, ‘op vraag van de bisschop’. Voor zijn pensionering was hij ‘directeur planning’ van het bisdom Brugge.

EUVO werd met een Visser-Neerlandiaprijs bedacht. Bij de overhandiging ervan op 21 april jongstleden in Wierre-Effroy - Heimfriedswilder lichtte Vranckx even de filosofie toe van waaruit hij met zijn groep werkt. ‘Een bevrijdingsfilosofie zonder geweld kennen we in Europa nauwelijks,’ zei hij. ‘Toch kunnen de Latijns-Amerikanen ons daarin goed voorwaarts helpen. Wij willen in Zuid-Vlaanderen het straatbeeld van onze dorpen en steden weer herstellen zoals het voor Napoleon of beter voor Lodewijk XIV was. Zodoende willen we de mensen wakker maken, bevrijden uit hun collectieve slaap. Ze hun identiteit traag maar zeker laten ervaren en ontdekken. We willen geen staatsgrenzen

Priester Luc Vranckx, boegbeeld van EUVO.

verleggen. In Frankrijk een Vlaams naambord aan uw huis, uw boerderij, uw herberg of uw gemeentehuis aanbrengen is durven. Het is uw nek uitsteken, zowel voor gemeentebesturen als voor personen.’

In welke mate is het volk van Frans-Vlaanderen na al die jaren EUVO-activiteit uit zijn slaap ontwaakt?

Vranckx antwoordt niet rechtstreeks. Hij gebruikt het beeld van een gletsjer die begint te smelten: dan worden er allerlei micro-organismen wakker. Hij verwijst naar het succes van de cursussen Nederlands. En naar het steigende succes van de EUVO-acties. Hij krijgt steeds meer vraag naar bordjes. Want EUVO wil niets opdringen. De organisatie wacht tot men vanuit Frans-Vlaanderen de vraag stelt. Er zijn inmiddels zo'n 500 plaatsnaamborden en zo'n 600 straatnaamborden in het Nederlands aangebracht. Een goed geïnformeerde bron bevestigt ons dat de bordjes inderdaad vrij populair zijn in Frans-Vlaanderen.

Verzamelaars

Nog niet zo lang geleden lazen we in de ‘Mededelingen’ van het Komitee voor Frans-Vlaanderen dat de redactie geen lijsten meer zal publiceren van nieuw aangebrachte

[p. 24]

bordjes omdat er veel weggehaald werden. Vranckx geeft toe dat er vorig jaar zo'n veertig bordjes weggehaald werden. Maar daar is het volgens hem bij gebleven. Er ging een storm van verontwaardiging door de dorpen waar borden verdwenen, aldus Vranckx. Hij zegt dat hij en zijn medestanders eerst dachten ‘dat de Franse staat erachter stak’. Een sabotagedaad dus van lieden die liever Been Nederlands op Franse bodem zien. Maar naderhand zag men in dat die verklaring geen steek hield. Nu houdt men het erop dat de bordjes weggehaald werden door verzamelaars of souvenirjagers. ‘De mensen in Zuid-Vlaanderen voelen zich Flamands,’ zegt Vranckx. "Ze zeggen dat wij geen Belgen zijn en zij geen Fransen maar dat we allemaal Vlamingen zijn.’ Maar Vranckx beseft wel dat Fransen makkelijker en complexlozer met zoiets als identiteit en de bijbehorende symbolen - de leeuwenvlag bijvoorbeeld - omgaan dan Vlamingen. En dat het felt dat ze kritiek hebben op het centralisme van Parijs nu ook niet

Nederlandstalige bordjes in Frans-Vlaanderen: 't Wethuys in Hondegem en St.-Goewaert School in Arneke.

betekent dat ze de staatsgrenzen meteen willen verleggen. Eind de jaren 60 richtte Vranckx, toen godsdienstleraar, met een aantal jongeren de groep ‘Gamma’ op. Die engageerde zich op sociaal vlak. Eerst voor scholen in het Baskenland. Omdat die inzet een beetje verdacht ging klinken veranderde de groep van naam: EUVO. Men zamelde ook nog geld in voor een Nederlandstalige school in de Komen. En uiteindelijk kwam Frans-Vlaanderen in zicht. Het begon met het herstellen van kapelletjes die men dan ook hun Vlaamse naam teruggaf.

Namen

Nogal wat burgemeesters in Frans-Vlaanderen zouden het op prijs stellen de naam ‘mairie’ to laten vervangen door ‘'t Wethuys’, een benaming die men in het West-Vlaams aan de schreve inderdaad nog kan Koren gebruiken voor ‘gemeentehuis’.

Uit de lijst van plaatsnaamborden die door EUVO aangebracht werden, selecteren we er bij wijze van voorbeeld enkele welluidende.

Heegernest (Ekelsbeke); D'oude Scheure (Ekelsbeke); 't Rattekot (Arneke); Smoutpot (Wormhout); Toontjeskapelle (Bollezele); Olie-kot Veld (Kaaster); Nunnebusch hof (Steenvoorde); Het Blauwershof Herberge (Godewaerdsvelde); Geuzenweg (Steenvoorde); 't Zwingelkot (Ekelsbeke).

Wie de redactie de betekenis van dat laatste woord vertelt, krijgt een abonnement op Neerlandia cadeau.