Neerlandia. Jaargang 104

[p. 34]

Kroniek

De kroniek werd samengesteld door Guido Logie, Margot Bogaards, Petra Noordhuis, Christa Rautenbach, Marc Cels en Marianne van Scherpenzeel.

Belgenmonument gerestaureerd

AMERSFOORT - Het Belgenmonument op de Amersfoortse Berg werd op vrijdag 10 november feestelijk in gebruik genomen na een grondige opknapbeurt van zowel het monument als van de omliggende tuinen. De openingshandeling werd verricht door de Utrechtse commissaris van de koningin, de heer B. Staal, en door de ambassadeur van België, de heer J. Swinnen.

Het Belgenmonument werd in 1918 gebouwd door geïnterneerde Belgische militairen als dank voor hun verblijf in Amersfoort. Pas in 1938 werd het door België officieel overgedragen aan Nederland. In 1957 moest het monument al een keer gerestaureerd worden omdat de materialen waarvan het gemaakt was niet van goede kwaliteit bleken te zijn. Sinds die tijd is er nooit meer wat aan gedaan en het monument verkeerde dan ook jarenlang in slechte staat.

Het Belgenmonument is het grootste rijksmonument van Nederland. Het bestaat uit een compleet gebouw met omringende tuinen. Maar dat is niet het enige bijzondere aan dit monument. Een monument dat herinnert aan de Eerste Wereldoorlog is namelijk vrij zeldzaam in Nederland. In de Eerste Wereldoorlog vluchtten één miljoen Belgen naar Nederland omdat de Duitsers België binnenvielen. Nederland werd niet aangevallen en voerde een neutraliteitsbeleid. Meer dan twintigduizend Belgische vluchtelingen kwamen in Amersfoort terecht.

De projectsom voor de restauratie van het Belgenmonument werd bijeengebracht door de Stichting Erfgoed Amersfoort. Dit gebeurde met hulp van de gemeente Amersfoort, van sponsors en adviseurs. Ook de omliggende tuinen zijn opgeknapt. De Rotaryclub Amersfoort heeft de oriëntatietafel hersteld en zal voortaan zorg dragen voor de herinrichting en het onderhoud van de bloembakken van het monument. Dankzij de stichting Vrienden Stadsherstel zijn er weer banken en doen de fonteinen het weer.

Weinig Belgen

Al vanop een afstand hoorde je vrijdagmiddag muziek bij het Belgenmonument vandaan komen. Er stonden acht koperblazers op het monument en op het carillon maakten beiaardiers muziek. Het openingsfeest werd druk bezocht. Op het terrein stond een grote partytent die aan de binnenkant vrolijk versierd was met trossen ballonnen in de kleuren van de Nederlandse en de Belgische vlag. In de tent konden alle genodigden terecht voor een hapje en een drankje. Er was een grote groep basisschoolkinderen aanwezig, die meededen aan de onthulling van het monument. Ook waren er veel buurtbewoners op het feest afgekomen. Stichting Erfgoed Amersfoort had een oproep in de krant gezet om de in Amersfoort wonende Belgen uit te nodigen, maar aan deze oproep hebben maar weinig Belgen gehoor gegeven. Er waren maar enkele Belgen bij de feestelijkheden rondom het monument aanwezig.

De openingshandeling werd verricht door de Utrechtse commissaris van de koningin, B. Staal, en de ambassadeur van België in Nederland, J. Swinnen. Nadat zij tegelijkertijd op een rode knop duwden, klonk er muziek uit de boxen. Vervolgens onthulden de aanwezige kinderen de nieuwe oriëntatietafel en een bankje. Daarna lieten zij trossen ballonnen los. Tot slot was er een spectaculair vuurwerk en een regen van confetti.

Veilige haven

Toen het, na het vuurwerk, weer stil werd rondom het monument, volgden er enkele korte toespraken. De voorzitter van de Rotaryclub Amersfoort, de heer R.E. Bakker, nam als eerste het woord. ‘Er zijn in de Eerste Wereldoorlog één miljoen Belgen ons land binnengekomen. Daarvan kwamen er vijfentwintigduizend in Amersfoort terecht. Dat betekende bijna een verdubbeling van de Amersfoortse bevolking’, aldus Bakker. Hij noemde het monument een teken van verbroedering tussen België en Nederland en een herinnering aan oude tij-

[p. 35]

den. Daarmee gaf hij het belang van de restauratie van het Belgenmonument aan.

Volgens de heer Staal zit de Eerste Wereldoorlog niet in het collectief geheugen van de Nederlanders. ‘Hoeveel Nederlanders weten tegenwoordig nog dat in de Eerste Wereldoorlog één miljoen Belgische vluchtelingen ons land binnenkwam?’, vroeg hij zich af. Staal vertelde dat in bijna ieder Belgisch dorp wel een monument staat dat herinnert aan de Eerste Wereldoorlog. In Nederland vind je daarentegen maar weinig monumenten die verwijzen naar deze oorlog. Daarom is het Belgenmonument in Amersfoort ook zo waardevol volgens Staal. ‘Het Belgenmonument is één van de weinige tastbare herinneringen aan de Eerste Wereldoorlog.’

De heer Swinnen sprak vooral lovende woorden over de restauratie van het monument. Zo zei hij dat de feestelijke onthulling van het monument de saamhorigheid tussen België en Nederland illustreert. Swinnen wees ook op het verleden: ‘Nederland betekende tijdens die gruwelijke oorlog een veilige haven voor één miljoen Belgische vluchtelingen, terwijl Nederland in die tijd zelf maar zes miljoen inwoners had.’

Na het officiële gedeelte van de middag, ging het feest nog even door. In de partytent werd een toneelstuk opgevoerd. De toeschouwers werden meegevoerd naar het jaar 1917, waar een sergeant uit een kamp voor Belgische soldaten, uitlegde hoe je patat moet maken. De sergeant deed dit in vloeiend Vlaams. Tijdens het maken van de patat kwamen er bij hem allerlei herinneringen boven over zijn vaderland. Op humoristische wijze vertelde hij over de ontberingen in het kamp bij Amersfoort.

Beiaardschool

Het monument kwam in 1918 gereed. Het hoofdgebouw is ongeveer achttien meter breed en bestaat uit drie pylonen met een hoogte van twaalf meter. De overdracht van het monument aan de gemeente heeft lang op zich laten wachten. De gespannen verhouding tussen België en Nederland na de beëindiging van de Eerste Wereldoorlog speelde daarbij een rol. Het duurde tot 22 november 1938 voordat een officiële plechtigheid plaatsvond. Op die dag brachten koningin Wilhelmina en koning Leopold van België een gezamenlijk bezoek aan het monument, waarbij gedenkplaten werden onthuld. Vanaf dat moment hielden Belgische militairen, die de oorlogstijd in Nederland hadden doorgebracht, er regelmatig herdenkingsbijeenkomsten.

Het gebouw is door de jaren heen authentiek gebleven. De enige verandering die het gebouw heeft ondergaan is een verhoging van de middelste pyloon zodat de Amersfoortse Beiaardschool daar een oefenklavier kon plaatsen.

(PN)

Dit artikel is eerder gepubliceerd in ‘De Stad Amersfoort’.