Neerlandia. Jaargang 104

[p. D1]

[Dossier
Staats of Paaps, zand erover
Westhoekevenement 2000]

[p. D2]

Zomer 2000 een groot feest in Nieuwpoort
• Guido Logie

‘De zomer van 2000 belooft één groot feest te worden,’ zei Roland Crabbe, burgemeester van Nieuwpoort, op de perspresentatie van het eerste Westhoek-evenement ‘Staats of Paaps, zand erover’. Burgemeesters die hun gemeente willen promoten, schudden dit soort reclame-zinnen makkelijk uit hun mouw. Maar wie kennis neemt van alles wat er deze zomer in de West-Vlaamse badstad georganiseerd wordt, kan alleen maar concluderen dat de burgervader nauwelijks overdreven heeft. Nieuwpoort voert een zeer actief promotie-beleid. Denken we onder andere maar aan de Frans-Vlaamse Veertiendaagse die vorig jaar met een Visser-Neerlandiaprijs bekroond werd.

Staats of Paaps

Dit jaar is het op 2 juli precies 400 jaar geleden dat de Slag bij Nieuwpoort gestreden werd. De Staatsen onder leiding van Maurits van Oranje vochten er tegen de Paapsen, die aangevoerd



werden door Albrecht van Habsburg. De Staatsen haalden het maar ze wisten naderhand geen munt te slaan uit die overwinning. Het totaalspektakel ‘Staats of Paaps, zand erover’ evoceert op een eigentijdse manier dat belangrijke gebeuren uit de tachtigjarige oorlog. Het spektakel wordt van 13 tot en met 18 juli op de Marktplein van Nieuwpoort opgevoerd. Men verwacht in die week zo'n 15.000 toeschouwers.

‘Staats of Paaps, zand erover’ is ongetwijfeld het hoogtepunt van de herdenking. Dit eerste Westhoek-evenement is een onderdeel van het strategisch beleidsplan ‘Toerisme en Recreatie voor de Westhoek’. Fernand Peuteman, gedeputeerde van de provincie West-Vlaanderen en voorzitter van Westtoerisme, zei het op de persconferentie zo: ‘Topevenementen versterken het toeristisch imago dat in binnen- en buitenland wordt verkocht.’ Men kiest bewust voor sterke producten, voor ‘een kwalitatief hoogstaand evenement’. Prestigieuze kwaliteitsvolle evenementen - zoals het Ensor-jaar in Oostende vorig jaar - hebben in het recente verleden bewezen dat ze een toeristische regio een internationale aantrekkingskracht verlenen. Dus wil men ermee doorgaan: in de komende jaren zullen andere gemeenten in de toeristische regio Westhoek aan bod komen. In 2003 wil men zelfs uitpakken met een groots kustevenement waar alle badplaatsen bij betrokken worden.

Westtoerisme trok enkele weken geleden naar de kantoren van Toerisme Vlaanderen in Den Haag voor een presentatie van de Belgische kust aan de Nederlandse reiswereld en pers.

[p. D3]

Daar bleek duidelijk, aldus Peuteman, ‘dat “Vlaanderen aan zee” steeds beter in de markt ligt bij Nederlandse vakantiegangers’.

Staats tegen Paaps

De onderdrukking van het protestantisme begon tijdens de regering van Karel V en werd in alle hevigheid verder gezet tijdens het bewind van zijn zoon Filips II. In 1581 riepen de Noordelijke Nederlanden zich uit tot de onafhankelijke ‘Republiek der 7 Verenigde Provinciën’. In het Zuiden installeerde Filips zijn dochter Isabella en haar man Albrecht, de aartshertog van Oostenrijk, als ‘Soevereinen der Nederlanden’. Hij hoopte dat ze de eenheid in de Nederlanden zouden kunnen herstellen.

Johan van Oldenbarneveldt had het idee om Nieuwpoort en Duinkerken te veroveren. Vanuit die havens opereerden vele kapers die een bedreiging waren voor de scheepvaart van het Noorden. De inname van die steden zou ook de politieke eenmaking van Noord en Zuid bevorderen. Het Staatse leger, onder leiding van Maurits van Nassau, prins van Oranje, zou de zwakke Spaanse garnizoenen in die havensteden verrassen. Half juni waren 1.300 schepen en 14.000 soldaten in Zeeland klaar om naar Oostende, toen in handen van de Republiek, te varen. Felle wind maakte de afvaart onmogelijk. Maurits' leger trok over land naar Oostende. Op 30 juni bereikte het Nieuwpoort. Op 2 juli voerde het op de rechteroever van de havengeul een bittere strijd met de 12.000 manschappen van Albrecht. Op een paar vierkante kilometer vielen zeker 5.000 doden. Deze veldslag was één van de bloedigste van de Tachtigjarige Oorlog.

Maurits verliet Nieuwpoort en hergroepeerde zijn troepen in Oostende. Op 5 juli trok hij opnieuw ten strijde tegen de Spaanse troepen in de buurt van Nieuwpoort. Het lukte hem niet om de kustplaats in te nemen. De overstroomde polders beletten dat. Na een week beëindigde Maurits zijn ‘Grooten tocht door Vlaenderen’ en keerde naar het Noorden weer. Daarna kwam de hele Vlaamse kust weer in handen van de Spanjaarden. De Tachtigjarige Oorlog eindigde met de Vrede van Münster in 1648. Spanje erkende de onafhankelijkheid van de Republiek.

Conclusie

‘De grooten tocht door Vlaenderen’ was voor de Republiek een behoorlijke financiële aderlating en eiste vele mensenlevens. ‘De schitterende doch nutteloze overwinning bij Nieuwpoort had nochtans een buitengewone weerklank in Europa en droeg in hoge mate bij tot het prestige van de Republiek en van Maurits van Nassau in het bijzonder,’ concludeert lt.- gen. b.d. R. Bernaert in De slag en het beleg van Nieuwpoort, juli 1600^1.. In dat dunne werkje geeft Bernaert een interessant overzicht van het militaire gebeuren in de eerste week van de maand juli 1600.

1. R. Bernaert; De slag en het beleg van Nieuwpoort. Te verkrijgen bij Dienst voor toerisme en cultuur, Nieuwpoort. Tel. [phone]

Herdenkingsweekend

Zaterdag 1 juli is de hoogdag van de herdenking van de Slag bij Nieuwpoort. In het Prins Mauritspark (oftewel ‘het Keunepark’) wordt om 10.30 uur een standbeeld van prins Maurits onthuld door de Nederlandse ambassadeur in België. Vanaf 11 uur tot 18 uur is er in dat park de historische evocatie ‘kampement Staatse troepen’; dit spektakel wordt op zondag 2 juli herhaald. Op de site van de slag is er eveneens een herdenkingsplechtigheid.

Op zaterdag is er om 17 uur in de Karel Romaan Berquin-zaal van de Stadshalle nog een academische zitting over de historische betekenis van de Slag.

In de Hendrik Geeraert-zaal van de Stadshalle is de expositie ‘Slag bij Nieuwpoort’ dan al een paar dagen open.