Neerlandia. Jaargang 101

[p. 37]

Samenwerking
Uitgevers
◼ Jeroen Minnema

Van 2 tot en met 7 oktober 1996 werd in Frankfurt de 48e Frankfurter Buchmesse gehouden met als ‘Schwerpunktthema’ Ierland. Nederland en Vlaanderen waren net als voorgaande jaren goed vertegenwoordigd en traden op sommige punten gezamenlijk naar voren.

Maar hoe werken de Nederlandse en Vlaamse uitgeverijen samen, los van de inspanningen van b.v. het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap of het Nederlandse Literair Productie en Vertalingenfonds? We spraken hierover met Paul Schuitman van Meulenhoff Educatief en met Dirk Broekman van J.M. Meulenhoff literaire uitgeverij. Beide uitgeverijen zijn een zelfstandig onderdeel van de PCM-groep (Pers Comnbinatie Meulenhoff en Dagbladunie), een uitgeverij-combinatie die behalve literatuur, fictie, non-fictie en educatieve uitgaven, ook kranten uitgeeft. De Standaard uitgeverij valt ook onder de PCM-groep, wat haar dus een zuster van de beide Meulenhoffuitgeverijen maakt.

Educatieve uitgaven

Meulenhoff Educatief, de educatieve tak van PCM, heeft op drie manieren met de Vlaamse en Waalse collegae te maken.

Allereerst bestaan er samenwerkingsovereenkomsten met De Standaard Educatief, de Vlaamse dochter van PCM. Dit houdt in dat de Standaard de methoden die Meulenhoff uitgeeft, overneemt, en distribueert. Concreet gaat het hier om een drietal methoden voor het basisonderwijs: een leesmethode (‘leeslijn’), een muziekmethode (‘muziek voor de basisschool’) en een kunstmethode (‘maken is de kunst’). Het voordeel voor Meulenhoff Educatief is duidelijk: zij kan gebruik maken van het distributienetwerk en de kennis van de Standaarduitgeverij die de Vlaamse markt veel beter kent.

Paul Schuitman: ‘Je moet je goed realiseren dat het voor een Nederlandse educatieve uitgeverij wat moeilijker ligt om zich op de Vlaamse markt te begeven dan voor een literaire uitgeverij. Je kunt namelijk niet eenvoudigweg zeggen “we zijn buren, spreken allebei Nederlands, dus mijn Nederlandstalige uitgaven kunnen wel in Vlaanderen gebruikt of verkocht worden”. Zo simpel ligt het niet, je hebt te maken met een totaal ander onderwijssysteem op

[p. 38]

macro-, meso- en microniveau. De methoden die de Vlamingen overnemen, zijn methoden voor het basisonderwijs, voor het voortgezet/secundair onderwijs zijn de verschillen al te groot. Overigens is het niet alleen de Standaard waar wij zaken mee doen, ook Libridis, een grote distributeur in België, bestelt boeken bij ons en wij hebben een agent in Wallonië, die twee titels voor ons voert op het gebied van de volwasseneneducatie.’

‘Bij de educatieve uitgeverij gaat het dus niet zozeer om kant-en-klare producten die, indien nodig alleen maar vertaald hoeven te worden?’

Schuitman: ‘Nee, dat klopt. We verkopen ook de rechten op bepaalde methoden en soms ook complete blauwdrukken van methoden, die men dan, naar gelang de elders heersende onderwijssystemen, zelf kan invullen. In Europees verband wordt er overigens door diverse educatieve uitgeverijen samengewerkt onder de paraplu van de European Educational Publishers Group, die onderling concepten uitwisselt en verkoopt. Een goed voorbeeld hiervan is Arti, een serie kunstboeken voor het voortgezet/secundair onderwijs, dat in Europees verband is ontwikkeld. Ik zie het echter voorlopig nog niet gebeuren dat er op grote schaal onderwijsmethoden worden ontwikkeld die in alle landen van Europa gebruikt gaan worden, daar zijn de verschillen gewoon nog veel te groot voor.’

Literaire uitgaven

De producten van de literaire uitgeverij lijken zich wat makkelijker voor uitwisseling te lenen: Hugo Claus of Herman Brusselmans worden in Nederland net zo makkelijk gelezen als Connie Palmen of Adriaan van Dis in Vlaanderen. Toch is het voor een Nederlandse uitgeverij als Meulenhoff niet eenvoudig geweest om voet aan wal te krijgen in Vlaanderen.

Dik Broekman van J.M. Meulenhoff literaire uitgeverij herinnert zich hoe het bij hen begon: ‘Zo'n twaalf jaar geleden dachten we dat we het in België best allemaal zelf konden gaan doen, dat zou natuurlijk veel in de kosten schelen. Het lijkt immers eenvoudig om de logistieke lijnen tot in België door te trekken en zelf een nieuwe verkooporganisatie op te zetten om de Belgische markt te bedienen. Dat was een misrekening. We kregen erg veel tegenstand van de monopoliehouders, de vertegenwoordigers van de Vlaamse uitgeverijen die ook de distributie voor hun rekening nemen. Uiteindelijk hebben we een grote distributeur, Kritak, overgenomen, hetgeen ons uiteindelijk toegang tot de Vlaamse markt verschafte. Later is Malherbe gefuseerd met Meulenhoff en nog later is Manteau erbij gekomen.’

‘Zijn er nog opmerkelijke verschillen tussen Nederlanders en Vlamingen in de manier van zaken doen?’

Broekman: ‘Je moet als Nederlander nooit denken dat je de zaken wel even kunt voortzetten op de Nederlandse manier, dan stoot je zeker je hoofd: de bedrijfscultuur in België verschilt toch wezenlijk van die in Nederland. Een voorbeeld is de zakenlunch of het zakendiner. In Vlaanderen hecht men veel meer zakelijke betekenis aan een zakenlunch of -diner. Er wordt daar, in tegenstelling tot Nederland, waar een zakenlunch eerder een opmaat is tot een zakelijke bespreking, veel meer behandeld en besproken tijdens de lunch of het diner. Het is maar een klein voorbeeld, maar een groot verschil.’

‘Ziet u nog meer mogelijkheden voor intensievere samenwerking, is het b.v. niet veel beter voor beide partijen om de boekenweken te synchroniseren?’

Broekman: ‘Wij proberen steeds weer te zoeken naar andere vormen van samenwerking en werken ook al op een meer branche-overschrijdende manier samen met b.v. de dagbladen De Standaard en de Morgen. België kent de abonneecultuur die in Nederland heerst niet en de dagbladen moeten daarom ook meer moeite doen om de lezer te bereiken. We hebben, in samenwerking met een grote boekhandel en De Standaard een spaaractie op touw gezet, waarbij de lezer kon sparen voor een gratis boekje. Bij het dagblad De Morgen ging het om een verhaal van een van de Meulenhoff-auteurs dat bij de krant gevoegd werd. Of de Vlaamse en Nederlandse boekenweek tegelijkertijd gehouden zouden moeten worden, ik weet het niet. Het Nederlandse systeem is anders, met een boekenweekgeschenk en een auteur die dat geschenk speciaal voor die week schrijft. Ik weet niet of het Vlaamse publiek daar op zit te wachten. Dat zou onderzocht moeten worden.’