Neerlandia. Jaargang 100

[p. 4]

Politiek & Mentaliteit
Het Culturele Verdrag Nederland-Vlaanderen. Hoe nu verder?
Discussiebijeenkomst Nederlandse en Vlaamse parlementsleden

Sinds 15 januari 1995 bestaat het Nederlands-Vlaamse culturele verdrag. Het verdrag regelt de samenwerking tussen beide landen op het gebied van cultuur, onderwijs, wetenschappen en welzijn. Dit verdrag vervangt min of meer het culturele verdrag van Nederland en België dat dateert uit 1946. In het Vlaamse parlement is een uitgebreide discussie gevoerd over het Verdrag, en inmiddels is het verdrag goedgekeurd. In Nederland is de commissiebehandeling van het verdrag achter de rug, met de plenaire behandeling werd gewacht op de uitkomst van deze discussiebijeenkomst. Hoe nu verder, vroeg het ANV zich af en organiseerde daarom deze bijeenkomst om te praten over de concrete invulling van het verdrag. Want laten we wel wezen, op een symboolverdrag zit niemand te wachten.

Op 14 oktober jl. werd in de Oude Zaal van de Tweede Kamer te Den Haag deze discussiebijeenkomst gehouden tussen Nederlandse en Vlaamse parlementsleden van de commissies die rechtstreeks bij het Verdrag betrokken zijn. De opkomst was groot, en de lof aan het ANV veelvuldig. Centrale vraagstelling was hoe aan het verdrag zo'n concreet mogelijke invulling gegeven kan worden.

Opvallend veel leden van de IPC (Interparlementaire Commissie van de Taalunie) waren aanwezig. Tijdens de IPC-vergadering van 24 april 1994 werd door de leden Beinema, Niessen, Van Boven en Nuis een motie ingediend waarin stond dat de bevordering van de Nederlandse taal en cultuur niet gediend was met aparte verdragen. Het culturele verdrag zou verbonden moeten worden aan het Taalunieverdrag. Dit is niet gebeurd, maar was nu wederom onderwerp van discussie. Te Veldhuis, voorzitter van de IPC, die de bijeenkomst als de eerste werkvergadering van

Sari van Heemskerck-Pillis Duvekot

de IPC beschouwde, stelde dat in de plenaire behandeling van het verdrag in de Tweede Kamer, de motie-Beinema nog steeds overeind staat.

Terecht merkte de heer Suykerbuyk, ondervoorzitter van het Vlaamse parlement en IPC-lid, op dat er niet te veel energie gestoken moet worden in integratie van verdragen, maar dat de aandacht gericht moest worden op wat overheden en particuliere instellingen op deze terreinen zouden kunnen doen. Het thema was immers ook de concrete invulling van het verdrag.

Maar oh, hoe moeilijk is het om parlementsleden concreet te krijgen. Het concreetste voorstel

[p. 5]

kwam van Emiel Verrijken, lid commissie Buitenlandse en Europese Aangelegenheden van het Vlaamse parlement, die pleitte voor een grote Nederlands-Vlaamse schilderijententoonstelling in het buitenland.

Er was wat lichte irritatie van Vlaamse zijde, dat het Nederlandse parlement nog altijd niet het verdrag heeft geratificeerd, terwijl dat in Vlaanderen al wel gebeurd is. In Vlaanderen is men beducht op mooie praatjes van Nederlandse zijde, en op basis van de geschiedenis is die vrees niet helemaal ongegrond. De meest concrete voorstellen kwamen dan ook vooral van de Vlaamse aanwezigen, terwijl de Nederlandse voorstellen behelsden dat er meer parlementaire controle moet zijn, dat niet-ambtenaren erbij betrokken zouden moeten worden en dat een verbinding met het Taalunieverdrag wel wenselijk zou zijn.

Het ronduit positieve van deze bijeenkomst was dat er onderling over gepraat werd. Niet alleen tijdens de bijeenkomst zelf, maar zeker ook tijdens de (overigens fantastische) lunch. Het is belangrijk dat de parlementsleden elkaar leren kennen. Juist informeel kunnen er vrijuit gesprekken

Sari van Heemskerck-Pillis Duvekot is woordvoerder buitenland en cultuur van VVD Nederland. Zij was als enige woordvoerder aanwezig op 14 oktober, temidden tussen de IPC-ambtenaren. Zoals ze zelf zegt is ze er heel erg op gebrand om van dit culturele verdrag nu eens wat meer te maken en het geen ‘symboolverdrag’ te laten zijn.

Maar dit is toch een breuk met het verleden. Een verleden waar nooit veel aandacht werd besteed aan het verdrag.
‘Ja dat is ook zo. Om voor mij onverklaarbare redenen, bizarre redenen, is er zo weinig samenwerking met België. Dat begint nu pas. Maar nog steeds doen we minder samen dan dat zou kunnen. Zelf kom ik gedeeltelijk uit België, we hebben veel vrienden in Antwerpen en een grote Belgische tak in de familie. Ik heb mij nooit zo gerealiseerd dat belangstelling voor elkaars cultuur niet zo gewoon is. Er bestaat blijkbaar een culturele drempel en dat terwijl we dezelfde taal spreken. In de omgang met elkaar zit bij beide wat dédain voor elkaar, en dat terwijl we zoveel van elkaar zouden kunnen leren.’

Hoe kan aan het verdrag concreet inhoud gegeven worden?
‘In ieder geval willen we de parlementen bij de controle van het Verdrag betrekken. We willen gezelschappen laten reizen en bij elkaar laten optreden, toneel-, balletuitwisselingen etc...’

Maar die uitwisselingen worden al grotendeels door het veld zelf gedaan. Zou het verdrag nou juist niet remmend gaan werken op die spontane grensoverschrijdende contacten. Zeker als ook nog eens de parlementen erbij betrokken worden?
‘Er is inderdaad gelukkig heel veel gaande. We zijn heel beducht op afremmingseffecten. Mensen zijn in deze zaken heel belangrijk. Zoals dat het ANV ons nu zo bij elkaar heeft gebracht, dat is heel leuk. En weet je wanneer de leukste gesprekken zijn gevoerd? Tijdens de lunch. Dan heb je het over scholieren, en of studenten in Nederland nou echt eeuwig op kot zitten, of Amsterdam zijn slechte naam verdient. Dat is heel stimulerend. Het had zelfs een stimulerend effect op de keuken van de Tweede Kamer. We hebben daar nog nooit zo lekker gegeten!’

Maar nu weer het concrete...
‘Een Nederlandhuis in Brussel, dat willen we graag. Waar niet alleen cultuur te zien valt, maar dat ook moet dienen als ontmoetingsplaats. Weet je, als Nederlandse ambtenaren naar Brussel gaan, dan gaan ze 's ochtends heen en 's avonds weer terug. Terwijl collega's uit landen die wat verder wegliggen, blijven en collega's bezoeken en lekker in de stad gaan eten en borrelen. Dat moet in dat huis ook kunnen, een café met Nederlandse kranten.
Dan willen we de uitwisselingen tussen studenten en scholieren bevorderen. De GENT-akkoorden houden zich dan bezig met gelijkschakeling van diploma's enzo, wij willen echt contingenten vaststellen, bijvoorbeeld dit jaar worden er 300 of 500 plaatsen vrijgemaakt voor studenten, etc. Ook samen onderzoek doen, samenwerken op het gebied van radio- en televisie. Waarom gaan de Nederlandse en Vlaamse wereldomroep niet met elkaar samen? Waarom geen Nederlandse en Vlaamse buitenlandse vertegenwoordiging? In één pand samen de identiteit van onze landen vertegenwoordigen. Zoals ook met het nieuwe culturele verdrag met Zuid-Afrika, dit zouden we samen met Vlaanderen moeten invullen.’

Wat vindt u van de link die er gelegd zou moeten worden met het Taalunieverdrag?
‘Daar heb ik mijn aarzelingen bij. De Taalunie is verantwoordelijk voor een gedeelte van de contacten met elkaar. Wij willen veel verder gaan. Ik ben bang dat het Taalunieverdrag te beperkend gaat werken. Wij willen een zo breed mogelijke basis.’

Wat kan het ANV hierbij betekenen?
‘Het ANV moet blijven doorgaan met dit soort bijeenkomsten te organiseren, initiatieven te nemen, weer de motor te zijn van de betrekkingen. Met deze bijeenkomst zijn jullie echt weer terug als de motor van de betrekkingen die jullie vroeger ook waren.’

Inez Groen