Neerlandia. Jaargang 100

[p. 27]

Portret
Tijmen Knecht: van journalist tot mecenas
De Fundacion Cultural voor Nederlandse en Vlaamse kunstenaars
Jeroen Minnema

Tijmen Knecht (1927), groeide op in Hilversum en was als kind al een fervent schrijver. Na de Tweede Wereldoorlog bestond er grote behoefte aan journalisten en Tijmen Knecht begon als verslaggever bij de Gooi en Eembode. Naderhand kwam hij terecht bij het dagblad Trouw en studeerde tegelijkertijd politieke en sociale wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Nadat hij uit Hilversum vertrokken was, schreef hij een periode over de buitenlandse politiek en maakte hij reportages over het buitenland. Een van de eerste landen waarover hij schreef was het Iberisch schiereiland (Spanje en Portugal) en dat deed hij niet alleen voor Trouw, maar ook voor het NRC en voor dagbladen als Het Volksdagblad en De Standaard. Later werd hij wetenschappelijk medewerker van enkele instituten op het gebied van de studie der politiek (o.a. Clingendael). Hij redigeerde bijna tien jaar de Internationale Spectator en hoewel het maatschappelijke en sociale leven hem nog immer interesseren, besloot hij zijn voorliefde voor kunst en cultuur meer ruimte te geven. Dit leidde tot de oprichting van een Nederlands-Spaans cultureel centrum, de Fundacion Cultural Knecht-Drenth, die op 8 maart 1996, na een voorbereiding van enkele jaren, effectief werd.

Aan het woord is Tijmen Knecht

‘Op een gegeven moment heb je ook zoveel geschreven dat je wel over allerlei dingen je licht hebt laten schijnen en ik kan mezelf wel herhalen, maar ik zie een generatie van collega's verschijnen - die zeer bekwaam en competent zijn - die uitstekend de sinds enkele jaren verschijnende bijlagen en supplementen van kranten kunnen vullen. Toen was volgens mij het moment gekomen om me te wijden aan een heel ander gebied, het gebied wat ik in het algemeen het esthetische gebied zou willen noemen. Ik heb altijd in mijzelf een sterke esthetische pool gevoeld, waar ik echter (nog) geen vorm of uiting aan kon geven. Enkele tientallen jaren terug kreeg ik - min of meer toevallig - het beheer over enkele panden in de Amsterdamse binnenstad, die vaak nog in een deplorabele toestand verkeerden. Tegenwoordig loop je hier over de gracht en ziet alles er piekfijn verzorgd uit, maar twintig jaar geleden waren het, zoals men dat populair uitdrukt, echte puinhopen. Mijn vrouw en ik hebben ons toen gewijd aan de inwendige en gedeeltelijk uitwendige restauratie van die panden. Het was altijd één van de punten waar ik de neiging toe had; ik hield altijd al van architectuur en op dat gebied iets te kunnen doen, leek mij ideaal. De liefde voor Spanje, een liefde die ik sinds mijn tijd als correspondent heb gevoeld en die ik deel met mijn vrouw, is ook altijd aanwezig geweest en wij ondernamen dan ook vele reizen door Spanje.’

Meer geïnteresseerd in voetbal

‘Zo reizend door Spanje kwamen wij op het merkwaardige verschijnsel dat het traditionele Spaanse aardewerk, dat daar in veel vormen voorkomt, om exact te zijn in eenenveertig verschillende soorten en vormen, nooit goed geconserveerd bleek te zijn. Aanvankelijk zijn wij wat van dat aardewerk gaan verzamelen en hebben

[p. 28]

wij bij wijze van spreken iets uit West-Andalusië in de salon gezet, iets uit Aragon in de eetkamer en iets uit Galicië in de badkamer, doodgewoon omdat we dat zelf zo prachtig vonden. Toen we in contact kwamen met mensen die er meer van wisten, je raakt geboeid door zo'n verschijnsel, gaat erover lezen, bleek dat de mensen die wij spraken graag wilden dat we met het verzamelen van dit aardewerk doorgingen. Het is namelijk zo dat het vervaardigen van dit aardewerk, zeker in zijn verscheidenheid, in onze tijd aan het verdwijnen is en dat zou betekenen dat deze vormen,



kleuren en samenstellingen, die soms al duizenden jaren oud zijn, ineens weg zouden zijn, totaal weg.’

‘Nu zou je denken dat de Spaanse overheid op lokaal, regionaal of landelijk gebied hier wel een stokje voor zou steken, maar niets is minder waar: de jeugd interesseert zich niet meer voor het culturele erfgoed, maar meer voor voetbal, dus een groot deel van de overheidsgelden gaat naar de bouw van nieuwe voetbalstadions, waar miljarden peseta's voor nodig zijn. Wij zijn toen, om te testen of daadwerkelijk onvoldoende werd gedaan aan het systematisch verzamelen en catalogiseren van dit traditionele aardewerk, alle provinciale en streekmusea afgeweest om te kijken wat ze daar hadden en dat was vaak, merkwaardigerwijs, zeer onvoldoende.’

‘Wat bleek nu, zelfs in het Nationaal Etnologisch Museum in Madrid had men van die enorme rijkdom aan soorten, waar men, om zeker te zijn dat alle streken en regio's vertegenwoordigd zijn, zo'n drieduizend verschillende objecten zou verwachten, slechts zes à zevenhonderd objecten, meer had men niet.’

Koninklijke onderscheiding

Na een verzamelperiode van ruim twintig jaar bezaten Tijmen Knecht en zijn vrouw een verzameling traditioneel Spaans aardewerk die zo'n drieëneenhalfduizend objecten omvatte. Zij schonken deze aan het Nationaal Etnologisch Museum in Madrid en kregen hiervoor als blijk van dank van de Spaanse koning een hoge koninklijke onderscheiding. In de tussentijd zag Tijmen Knecht hoe gebrekkig het Nederlandse culturele erfgoed over de wereld werd verspreid, een ontwikkeling die hij met lede ogen aanzag.

‘In dezelfde tijd, zo in verschillende landen rondgaand, is mij steeds weer opgevallen dat wij als Nederlanders, en dat komt dan toch in hoofdzaak neer op de regering, die een leidende en coördinerende functie heeft, ons in cultureel opzicht onvoldoende in het buitenland profileren. Een regering hoort toch voor te gaan, te leiden, te stuwen, te werken aan onze culturele aanwezigheid in het buitenland en ik leg er dan de nadruk op waar maar mogelijk samen met Vlaanderen, omdat we toch taal, een groot stuk cultuur, een groot stuk cultureel verleden en een niet onbelangrijk stuk cultureel heden gemeen hebben. Duitsers bijvoorbeeld en zeker de Fransen hebben overal ter wereld grote culturele instituten en scheppen, soms al tientallen jaren lang, mogelijkheden voor haar kunstenaars om in het buitenland te werken. De Nederlandse en ook de Vlaamse regering doet hieraan naar mijn mening helaas te weinig en in gesprekken die ik hierover gehad heb met ambtenaren bestrijdt men mijn standpunt - men kan ook niet anders - maar men hoeft ook niet meteen grote instituten neer te zetten die het hele gamma van de kunsten bestrijkt, maar men zou toch meer moeten doen, het liefst in nauwe samenwerking met Vlaanderen, want eendracht maakt macht.’

Kunstenaars in Callosa d'en Sarrià

Het ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen heeft sinds kort in een drietal steden één accommodatie ten behoeve van Nederlandse kunstenaars opgezet. De Fundacion Knecht-Drenth beoogt hetzelfde en heeft hiervoor een aantal gerestaureerde panden in Callosa d'en

[p. 29]

Jonge kunstenaars welkom in Callosa d'en Sarrià

Op 7 maart jl. passeerde José-Luis Ruiz Mesa, notaris te Benidorm, de aktes voor de oprichting en de statuten van de Fundación Cultural Knecht-Drenth. Bij de aktes werden door de stichters van de Fundatie een viertal ateliers benevens woonruimten in eigendom overgedragen. De gebouwen van de Fundatie zijn 350 à 400 jaar oud, door de stichters in stijl gerestaureerd en van moderne gemakken voorzien. Ze bevinden zich in een zeer stimulerende natuurlijke en culturele omgeving te Callosa d'en Sarrià, een stadje 13 kilometer landinwaarts van Benidorm, ± 400 meter boven de kustlijn, omgeven door bergformaties die tot de fraaiste van Europa behoren. De stichters hebben het complex bedoeld als studie- en experimenteer ruimte, tevens mogelijke expositieruimte, voor Nederlandse en Vlaamse kunstenaars en wetenschappelijke werkers.

Te onbekend is het feit dat de Costa Blanca een vestigingscentrum bij uitstek is voor kunstbeoefenaars van vele nationaliteiten. In dit opzicht verhoudt de streek zich bijvoorbeeld tot Madrid als de Côte d'Azur tot Parijs. Zo gewenst zullen de bestuursleden van de Fundatie hen die in Callosa komen werken en wonen graag met ervaren kunstenaars, die vaak al decennia lang in de streek tussen Valencia en Alicante wonen, in contact brengen. Tevens zal de Fundatie desgewenst bevorderen dat haar gasten de resultaten van hun werk na afloop van de werkperiode op verkooptentoonstellingen kunnen tonen. Maar ook zij die niet met toonbare resultaten kunnen komen - te denken valt aan personen die literaire of wetenschappelijke publicaties voorbereiden - zijn welkom.

De verblijfsperiodes zullen in het algemeen liggen tussen 3 en 12 maanden. Gedacht wordt aan kunstenaars en wetenschappelijke werkers die in een rustige omgeving ruimte nodig hebben om bepaalde projecten uit te werken en dit tevens in het buitenland willen doen om daar een ander natuurlijk en cultureel klimaat en ook middels contacten met buitenlandse kunstenaars, de juiste ambiance te vinden. Ter beschikking staan drie ateliers van ± 60 m² en een drietal kleinere van ± 30 à 40 m². Drie van de geselecteerden kunnen een partner meenemen; één appartement kan worden gebruikt door een paar waarvan beide partners atelierruimte behoeven. Ook biedt de ruimte waarover dit paar beschikt plaats voor 2 à 3 kinderen.

Het verblijf in de gebouwen van de Fundatie is kosteloos; alleen wordt een bijdrage voor energie en schoonmaken gevraagd.

Voor wat Nederland betreft kunnen kandidaten zich melden bij het Informatiecentrum voor Internationale Activiteiten op het gebied van de Beeldende Kunsten i.o., ter attentie van Maria Tuerlings, p/a Rietveld Academie, F. Roeskestraat 96, Amsterdam. Het is gewenst een werkplan mee te sturen.

Vlamingen kunnen zich met hun werkplan wenden tot het secretariaat van de Fundatie: Apartado 52, 03510 Callosa d'en Sarrià (Alicante) Spanje, met kopie aan Postbus 1600, 1000 BP Amsterdam, onder vermelding van Fundación Cultural Knecht-Drenth.

Sarrià (Alicante) - die voorheen de aardewerkverzameling huisvestten - tot haar beschikking waar Nederlandse en/of Vlaamse kunstenaars kosteloos - behoudens een bijdrage voor energie en schoonmaak - voor een periode van drie tot twaalf maanden kunnen verblijven en werken. De Fundacion Cultural Knecht-Drenth zorgt desgewenst voor begeleiding waar het gaat om contacten met collega's, het zoeken naar werkmaterialen, expositie-mogelijkheden na de periode en dergelijke. Niet alleen scheppende kunstenaars zijn welkom, ook uitvoerende kunstenaars en diegenen, die rust en ruimte nodig hebben om studies op te zetten of te voltooien. Het ministerie van OC en W heeft toegezegd dat kandidaten, die door de Fundatie zijn geselecteerd, kunnen meedingen naar de verschillende reis-, werk-, of studiebeurzen die door het ministerie of de desbetreffende fondsen ter beschikking worden gesteld.