|
| |
| |
| |
Betaaltelevisie
Televisie van de toekomst?
In een niet zo ver verleden was de openbare televisie de onbedreigde koning - want enige bewoner - van het televisielandschap in de Nederlanden. Met de komst van de commerciële televisiezenders werden de publieke omroepen in de verdediging gedrongen. Sedert enkele jaren voelen de commerciële omroepen op hun beurt de hete adem van een nieuwkomer in de nek: de betaaltelevisie.
Deze evolutie in een notedop kan wel wat genuanceerd worden. Zo moeten we het prille begin van de betaaltelevisie in de Lage Landen situeren voor de komst van de commerciële zenders. Sedert 1985 is het bedrijf FilmNet Television actief in Nederland en Vlaanderen. FilmNet was toen buiten de Verenigde Staten een van de enige betaaltelevisiezenders ter wereld. FilmNet Television is niet alleen het langst actief als betaaltelevisiezender in de Lage Landen, het is ook een echt Nederlands-Vlaams bedrijf. De vestiging in Vlaanderen en deze in Nederland worden overkoepeld door een algemeen directeur. FilmNet TV telt ongeveer honderdvijftig personeelsleden, waarvan honderdentien in Vlaanderen en een veertigtal in Nederland.
Moedermaatschappij van FilmNet TV is de Zwitsers-Zuidafrikaanse multinational Network Holdings, kortweg Nethold, een van 's werelds grootste betaaltelevisieconcerns. Nethold, met zetel in het Nederlandse Hoofddorp, doet aan abonneetelevisie in meer dan vijftig landen in de Europese Unie, Midden-Europa, Afrika en het Midden-Oosten. Het mediaconcern controleert zeventien abonneetelevisiezenders, waaronder de drie Beneluxzenders. FilmNet profileert zich bewust en consequent als een Nederlands-Vlaamse zender. Dat betekent ook dat Nederlandse en Vlaamse kwaliteitsfilms geprogrammeerd worden. Van 15 tot en met 21 april dit jaar werden ze zelfs met een Vlaams-Nederlandse Filmweek speciaal in de kijker gezet. Het produktieaanbod in beide landen is kwantitatief echter heel beperkt. Het leeuweaandeel van de filmprogramma's moet dus in het buitenland aangekocht worden. Dat het bedrijf een onderdeel is van een grote multinational, is alleen daarom al noodzakelijk. Het gezamenlijk aankopen, met collega-bedrijven van de Nethold-groep in andere landen, van de uitzendrechten van programma's bij de grote film-, televisieproduktie- en verdeelhuizen maakt het mogelijk programma's te verwerven die een alleenstaand bedrijf niet zou kunnen betalen.
Het kloppend hart van SES Astra
Foto: Astra
| |
| |
| |
FilmNet en MultiChoice
Het bedrijf FilmNet Television produceert drie betaaltelevisiekanalen: FilmNet, een filmzender voor Nederland en Vlaanderen, SuperSport Nederland en SuperSport Vlaanderen. Deze zenders worden verdeeld door een afzonderlijke firma, MultiChoice, ook een dochter van Nethold, en eveneens bedrijvig in Nederland en Vlaanderen. De achterliggende filosofie van FilmNet TV is dat je een onderscheid moet maken tussen het produceren van zenders, de programmering, enerzijds en de verdeling ervan aan de andere kant. Volgens Jean-Louis Erneux, woordvoerder van FilmNet TV en Nethold, gaat het om twee verschillende activiteiten, die elk een eigen aanpak en specifiek personeel vergen. De programmering, van het aankopen, creëren en evalueren van programma's tot en met het uitkienen van een boeiend programmageheel vereist creatief personeel.
Een schotel bij Betzdorf, speciaal geïnstalleerd voor de ontvangst van Radio Nederland Wereldomroep
Foto: Astra
Voor de cont(r)acten met de kabelmaatschappijen, het abonneebeheer, de produktie en herstelling van de decoders, de contacten met televisiewinkels voor de verspreiding van de decoders, en het uitgeven en verspreiden van het programmablad, is overwegend dienstverlenend (administratief, boekhoudkundig, technisch en juridisch) personeel nodig.
Het toevertrouwen van de dienstverlening aan een ander bedrijf levert, aldus Erneux, ook een strategische troef op. Andere betaaltelevisiefirma's, die zich voor verdeling uit concurrentieoverwegingen nooit tot FilmNet TV zouden wenden, kunnen zich zonder bezwaren of problemen tot het zelfstandige, gespecialiseerde MultiChoice richten. Op die manier worden ook Hallmark (geproduceerd door Hallmark Entertainment Network in New York) en Music Television verdeeld. Wanneer daar later nog andere zenders bijkomen, kan MultiChoice de abonnees financieel interessante (deel) pakketten aanbieden.
| |
Abonneetelevisie
Eigenlijk bestaan er twee soorten betaaltelevisie. De abonneetelevisie, waarbij je als kijker een thematelevisiezender op de buis krijgt na het betalen van een bijdrage. En er is de betaaltelevisie in enge zin, ook ‘video op aanvraag’ of ‘pay per view’ genoemd, waarbij de kijker een bepaald programma selecteert, en alleen daarvoor betaalt. Deze laatste vorm zal er dit jaar komen.
Op dit ogenblik is MultiChoice gespecialiseerd in het aanbieden van abonneetelevisie. Het zenderaanbod is afhankelijk van de wijze waarop het signaal wordt doorgegeven. Momenteel gebeurt de signaaloverdracht analoog via de kabel.
De MultiChoice-kabelabonnee heeft de keuze tussen een abonnement op FilmNet, een abonnement op SuperSport en een gecombineerd abonnement FilmNet plus SuperSport. De kijker die voor de eerste of de derde abonnementsformule kiest, krijgt er gratis Hallmark bij, een familiegerichte zender met televisiefilms en -series. FilmNet en Hallmark zijn 24 uur ononderbroken op de kabel, SuperSport van ten laatste 18 tot 24 uur. Onlangs zagen de FilmNet-abonnees hun
| |
| |
aanbod verdubbeld met de komst van een extra kanaal, FilmNet 2. Dit extra kanaal moet mede helpen om het hoofd te bieden aan de concurrentie met de commerciële zenders.
Naast een kabelabonnement biedt MultiChoice ook een satellietabonnement aan. Via satelliet kan de abonnee de volgende zenders ontvangen: Discovery Channel, een kanaal met documentaires, Music Television (MTV), een zender met muziekprogramma's en -videoclips, Zee TV, een populair kanaal voor de Aziatische gemeenschap in de Nederlanden (uitzendingen in het Engels, Hindi, Urdu, Bengali en andere regionale talen), Country Music Television (CMT), een zender met en over country muziek, The Adult Channel, een erotiekkanaal, en Eurotica, een zender met sterk erotische programma's. Vlaanderen telt niet veel satellietabonnees. In Nederland is deze abonneegroep wat groter. Het geringe aantal satellietabonnees heeft alles te maken met de grote hoeveelheid kabelaansluitingen in de Lage Landen.
| |
Klantenbinding
De FilmNet TV-zenders zijn samen goed voor bijna vierhonderd duizend abonnees in Nederland en Vlaanderen. Die abonnees hebben een soort directe controle op de FilmNet-zenders: als ze niet tevreden zijn, betalen ze niet meer, en worden ze - noodgedwongen - afgekoppeld (de decoder wordt ingeleverd). Een bedrijf, ook in de mediasector, kan alleen blijven bestaan als het winstgevend is, en dus kunnen FilmNet TV en MultiChoice het zich niet veroorloven om een flink aantal abonnees te verliezen. Vandaar dat beide mediabedrijven grote inspanningen leveren om de abonnees geabonneerd te houden.
FilmNet TV doet dat op het gebied van de programmering. Dankzij eerste-uitzendingscontracten biedt FilmNet TV op FilmNet elke maand een reeks films in première aan. Dat betekent dat FilmNet deze films programmeert voor ze door de publieke en commerciële zenders uitgezonden (mogen) worden. Voor SuperSport werden bekende sportcommentatoren aangetrokken, die met hun ervaring en populariteit de aantrekkingskracht van het sportkanaal aanzienlijk verhogen.
Dienstverlener Multichoice doet actief aan klantenbinding en -werving. De klanten moeten het gevoel krijgen dat ze lid zijn van een exclusieve club. Daartoe werd in mei 1996 de MultiChoice Club opgericht. Leden van deze club genieten allerlei voordelen, en krijgen bijvoorbeeld de kans een avant-première van een film bij te wonen. Klantenwerving gebeurt niet alleen via reclameadvertenties en -spots, maar ook via de abonnees. Die krijgen een geschenk voor elke nieuwe abonnee die zij aanbrengen.
MultiChoice is voor het doorgeven van de betaalzenders grotendeels afhankelijk van de kabelmaatschappijen, die vooraf akkoord moeten gaan om deze zenders op de kabel te zetten. Meestal levert dat geen problemen op en komt een vlotte samenwerking tot stand.
| |
Concurrentie
FilmNet TV en MultiChoice mogen dan de eerst aanwezige en veruit de grootste betaaltelevisiegroep in de Lage Landen zijn, in Nederland zijn ze niet meer alleen. Niet minder dan drie concurrenten willen een betekenisvol marktaandeel veroveren: Teleselect, Sportkanaal en een Amerikaans-Nederlandse combinatie.
Teleselect, een initiatief van Philips en Koninklijke PTT Nederland, biedt sedert einde vorig jaar betaaltelevisie aan voor de kabelabonnees in Amsterdam, Den Haag, Utrecht en Arnhem.
Sportkanaal werd in februari dit jaar opgericht door de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond (KNVB), en meteen toevertrouwd aan het consortium ING-Philips-Endemol-KNVB. Nog dezelfde maand trad ook Koninklijke PTT Nederland tot de eigenaarsgroep toe. De Nederlandse Voetbalbond is van plan de televisie-uitzendrechten van zijn wedstrijden voor zeven jaar aan de Sportkanaal-groep te verkopen. De sportzender, intussen omgedoopt tot Sport7, die ongeveer 50% voetbal zou brengen, zal op 18 augustus dit jaar beginnen uit te zenden.
Met het opzetten van dit lucratieve initiatief wees de KNVB het aanbod van de combinatie NOS- | |
| |
FilmNet TV-RTL af. Voor de NOS is dit een zware slag: voor het eerst in de televisiegeschiedenis zal de Nederlandse openbare omroep geen wedstrijden van de Nederlandse voetbalcompetitie
De Astra-satellieten in een baan om de aarde
Foto: Astra
mogen uitzenden. En dit zeven jaar lang. Ook FilmNet Nederland is zwaar getroffen: zijn betaalzender SuperSport-Nederland, voor wie de nationale voetbalcompetitie een van de belangrijkste programma-elementen is, ondergaat hetzelfde lot. FilmNet Nederland is nu met de Sportkanaal-groep aan het onderhandelen over de overnamevoorwaarden van bepaalde wedstrijden. Het uitzendmonopolie (exclusiviteitscontract) van de nieuwe sportzender zou in strijd kunnen zijn met de Europese regels inzake de vrije concurrentie. Dat wordt nu ten gronde onderzocht door EU-commissaris Karel van Miert.
Derde kaper op de kust is het consortium Mediakabel BV-US West-Telecommunications Inc.-Twentieth Century Fox, dat in december 1996 wil starten met diverse kanalen abonnee- en betaal-per-programma-televisie. Mediakabel overkoepelt de kabelexploitanten in onder meer Rotterdam, Zeeland en Nederlands-Limburg.
In Vlaanderen is recent het bedrijf Telenet operationeel geworden. Telenet werd opgericht door een consortium van mediagroepen (VUM, De Persgroep, Roularta, Concentra, De Vlijt en De Tijd), financiers (onder meer de Kredietbank, Lessius en Rabobank), de Gewestelijke Investeringsmaatschappij Vlaanderen, US West en de Vlaamse kabelmaatschappijen. In een eerste fase zal Telenet Vlaanderens achttien kabelnetten met elkaar verbinden (1996-1997) en, bij het vrij worden van alle telecomdiensten in de EU op 1 januari 1998, via dat aaneengesloten net telefoondiensten aanbieden. Het bestaande eenwegkabelnet zal omgevormd worden tot een breedbandnetwerk (glasvezelkabel), om in een latere fase ook nieuwe diensten mogelijk te maken als betaaltelevisie, interactieve multimedia en beeldcommunicatie.
| |
Toekomst
Het landschap van de audiovisuele media, zo wordt altijd weer verkondigd, is steeds in beweging. De volgende stap heet digitalisering waardoor de kabelmaatschappijen veel meer zenders kunnen verdelen. De sector betaaltelevisie wil daar heel binnenkort op inspelen. MultiChoice plant een forse uitbreiding van haar zendersaanbod: nog deze zomer worden 48 extra kanalen aangeboden. Het gaat onder meer om de thematische kanalen die nu alleen via satelliet ontvangen kunnen worden, en om 24 kanalen video-opaanvraag. Een abonnee op FilmNet, SuperSport en Hallmark kan dan, naast de drie bestaande en alle geplande zenders (die deels gratis, deels te betalen zullen zijn), ook om het half uur een programma van de aanvraagkanalen selecteren en op het scherm krijgen.
Deskundigen voorspellen dat de betaaltelevisie een gouden toekomst tegemoet gaat. Sommigen beweren zelfs dat betaaltelevisie de openbare en commerciële omroepen zal verdringen.
Zo een vaart zal het wellicht niet lopen, omdat betaaltelevisie nooit het volledige kijkerspubliek zal kunnen bekoren. Een deel van dat publiek zal, hetzij om principiële, hetzij om budgettaire redenen, niet bereid zijn om - naast het gewone kijkgeld - voor extra televisiekanalen of - programma's te betalen.
Leidinggevende figuren in de betaaltelevisiesector verwachten dat de subsector video-op-aanvraag/betaal-per-programma een flinke groeier wordt.
Met een aantrekkelijk, dat wil zeggen, hoogkwalitatief en gevarieerd aanbod kan de betaaltelevisiesector op termijn wellicht uitgroeien tot een stevige concurrent van de publieke en commerciële omroep.
Michel Backaert
|
|
Auteursrechtelijk beschermd