Neerlandia. Jaargang 100

[p. 16]

Architectuur
Het nieuwe Vlaams Parlementsgebouw
Openingsweekend 16 en 17 maart 1996
Marianne van Scherpenzeel

Het Vlaams Parlement, dat jaren gehuisvest was in het federale parlementsgebouw, het Paleis der Natie, kreeg zijn eigen parlementsgebouw. De plechtige ingebruikname van het nieuwe gebouw vond plaats op 17 maart: met een plenaire vergadering waarin voorzitter Norbert de Batselier de volksvertegenwoordigers toesprak. Tijdens de vooropening op 16 maart mochten 4000 Vlamingen de nieuwe behuizing gaan bezichtigen: een primeur.

België en Vlaanderen

Na een lange voorgeschiedenis, die teruggaat tot de eerste decennia na de Belgische onafhankelijkheid, groeide Vlaanderen in de afgelopen 25 jaar langzaam maar zeker uit tot een politiek zelfstandige

Totaalzicht in de koepelzaal
Foto: Ars Luminis, Marnix van Esbroeck

entiteit. Het ontvoogdingsproces verliep dan misschien traag, maar zonder geweld. De Belgische eenheidsstaat veranderde door vier staatshervormingen (in 1970, 1980, 1988, 1993) stap voor stap in een federale staat, samengesteld uit gemeenschappen en gewesten.

Vlaanderen kreeg zelfstandige instellingen met een eigen wetgevende macht: het Vlaams Parlement; een eigen uitvoerende macht, de Vlaamse regering en een eigen administratie, het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap.

Symbolisch

De opening van het eigen gebouw wordt ervaren als een historisch moment: na de eerste rechtstreekse verkiezing van de Vlaamse volksvertegenwoordigers (oftewel na de afschaffing van het dubbelmandaat), na de naamswijziging van ‘Vlaamse Raad’ in ‘Vlaams Parlement’, staat de ingebruikname van het Vlaams parlementsgebouw symbool voor een nieuwe fase in het bestaan van het nog jonge parlement.

Zoals gezegd, het ontvoogdingsproces verliep traag. Er is hier een link te leggen met het nieuwe gebouw: de totstandkoming van het Vlaams Parlementsgebouw verliep eveneens trager dan gepland, omdat het, evenmin als de Vlaams deelstaat, geen volledig nieuwe creatie is. Vernieuwbouw duurt langer dan nieuwbouw. Het Vlaams Parlementsgebouw is een combinatie van oude, Belgische elementen, die grondig gerenoveerd zijn en die het kader vormen waarin nieuwe, Vlaamse elementen zijn aangebracht.

Wie een nieuw huis bouwt of een oud huis verbouwt, verraadt daarmee veel over zichzelf. Met het Vlaams Parlementsgebouw is het net zo. De architectuur van dit gebouw is een intentieverklaring op zichzelf. De glazen koepel boven de plenaire vergaderzaal moet een symbool worden voor de openheid en de transparantie van de Vlaamse politiek. In het heldere en open gebouw worden journalisten en burgers als het ware uitgenodigd om constant het beleid mee te volgen en te evalueren: een moderne democratie heeft behoefte aan een goed geïnformeerd en kritisch ingestelde bevolking.

Concreet

Als plaats voor het Vlaams Parlement werd gekozen voor het voormalig ‘Hôtel des Postes et de la Marine’. Het ontwerp dateert van 1895 en is van architect Joachim Benoit. Het is een omvangrijk gebouw met oorspronkelijk drie bouwlagen en een ‘mezzanino’ in gesloten opstelling rond een binnenplaats. De Commissie voor Monumenten

[p. 17]

Zicht vanaf dak op binnengevels en glazen koepel
Foto: Ars Luminis, Marniz van Esbroeck

en Landschappen heeft erop toegezien dat de typische bouwelementen bewaard bleven bij de renovatie. Heel wat elementen werden ‘beschermd’, onder andere een monumentale vestibule, een markante voormalige raadzaal met pilaster- en zuilenordonnantie en een volledig polychroom beschilderde wand- en plafondversiering (onder meer in marmerimitatie). Met dit gegeven kon de Tijdelijke Vereniging voor Architecten Verstraete-Fuyen aan de slag...

Behalve de plenaire-vergaderzaal die onmogelijk in de structuur van het gebouw kon worden ingepast, worden alle andere functies in de bestaande ruimten ondergebracht. Het complete programma omvat een foyer, een studie- en leeszaal en een koffiekamer voor de leden, een perszaal en werkruimte voor journalisten, de diensten van de voorzitter en de bureauleden (het Bureau is het dagelijks bestuur) en hun medewerkers en voor de fractiesecretariaten.

Oud en nieuw: integratie

Als rode draad door het project loopt de integratie van hedendaagse Vlaamse kunst, die zowel inhoud als vormgeving van het gebouw ondersteunt. We geven slechts enkele namen: Jan Fabre, Hugo Duchateau, Roger Raveel, Pjeero Roobjee, Liliane Vertessen. Hetzelfde geldt voor het meubilair, dat mede door de architect in een eigentijdse vormentaal werd ontworpen, steeds aangepast aan het specifieke karakter en functionaliteit van de ruimte en dat door de materiaalkeuze een gevoel van eenheid oproept.

Enkele details

Het meest in het oog springend is wellicht de grote plenaire-vergaderzaal, de koepelzaal, epicentrum van het complex. De oorspronkelijke buitengevels van de vroegere, polygonale binnenplaats vormen nu deels de binnengevels van de vergaderzaal. De ruimte is overkoepeld door een uit driehoeken opgebouwde glazen structuur. De koepel bestaat uit 793 elementen en weegt in totaal ongeveeer 722.000 kg.

Het Parlementair halfrond werd gebouwd in de vorm van een schelp die rust op zeven betonnen poten. De ruimte onder deze schelp, met de evidente naam ‘de Schelp’ wordt gebruikt als multifunctionele ruimte, tentoonstellingszaal, receptiezaal enzovoort. Op de vloer wordt nauwkeurig de plaats aangegeven waar het Vlaams Parlement gevestigd is: in graden, minuten en seconden, noorderbreedte en oosterlengte.

Totaalzicht op de bureauzaal met verguld cirkelvormig kunstwerk van Hugo Duchateau: ‘Vlaanderen in de wereld’
Foto: Ars Luminis, Marnix van Esbroeck

De tien commissiezalen, waar de voorstellen of ontwerpen van decreet besproken worden, kregen geen nummer, maar de naam van een wereldberoemd Vlaams kunstenaar uit de wereld van de beeldende kunst. Ook hier enkele namen: de Jan van Eyckzaal, de Pieter Bruegelzaal, de Constant Permekezaal, de Rik Wouterszaal... Op die manier ontstaat een aardig contrast tussen de oude meesters naar wie de zalen genoemd zijn en de moderne kunstenaars die voor een esthetisch verantwoorde aankleding hebben gezorgd.

Nieuwsgierig?

Wie op grond van het bovenstaande benieuwd is geworden en het gebouw graag zou willen bezichtigen, kan een groepsbezoek aanvragen. Tijdens zo'n rondleiding krijgt u tevens een omstandige toelichting over hoe het Vlaams Parlement werkt.

Uitleg vindt u verder ook in de nieuwe, fraai geïllustreerde brochure Het Vlaams Parlement. Een groepsbezoek en de brochure kunt u aanvragen bij de dienst Externe Relaties van het Vlaams Parlement, 1011 Brussel, (02)-552.11.11