Neerlandia. Jaargang 97

[p. 148]

Vriendschapsvereniging Nederland - Zuid-Afrika
De NZAV en het ANV
door J.L.M. Kits Nieuwenkamp

Dit voorjaar veranderde de NZAV, de Nederlands-Zuidafrikaanse Vereniging, haar statuten. Aanleiding daartoe was de aflopende levensduur van de vereniging, die nu is vastgelegd voor onbepaalde tijd.

Deze gelegenheid werd aangegrepen om enkele andere zaken aan de veranderde tijden aan te passen. In Zuid-Afrika is immers een omwenteling gaande, die naar omvang en betekenis te vergelijken valt met de koerswijziging in Midden- en Oost-Europa bij de val van het communistische systeem. Zuid-Afrika wordt omgevormd van een centralistisch geregeerde Afrikanerstaat naar een, laten wij het hopen, moderne gedecentraliseerde federale staat, waarin alle bevolkingsgroepen gelijkwaardig hun rol kunnen spelen. Het Engelse systeem van ‘the winner takes all’ past niet meer in een zo pluriforme maatschappij als die van Zuid-Afrika.

Statutenaanpassing

Welke houding neemt de aloude (1881) NZAV, waarmee het ANV vooral in zijn beginperiode nauwe banden onderhield, tegenover deze veranderingen in?

Op aanbeveling van het hoofdbestuur keurde de algemene ledenvergadering van 1 en 3 mei 1993 een aanpassing van het oude artikel 11 van de statuten goed, waarbij het woord ‘Zuidafrikaners’ wordt vervangen door ‘Zuidafrikanen’.

Dit is een principiële verandering die belangrijker is dan op het eerste gezicht lijkt. Immers, Zuidafrikaners, naar betekenis gelijk aan het ook wel gebruikte Zuidafrikaanders, duidt de blanke Afrikaanstaligen van oorspronkelijk Europese afkomst aan. Geheel in de lijn van de opvattingen van de oprichters van de NZAV beperkten de activiteiten van de vereniging zich oorspronkelijk tot het onderhouden van vriendschapsbanden met deze Afrikaners/Afrikaanders.

Vriendschapsvereniging

Daarin is nu, nadat de praktijk zich reeds had aangepast, formeel verandering gekomen.

Voortaan richt de NZAV zich dus op alle inwoners van Zuid-Afrika, van welke herkomst dan ook. Daarmee heeft de NZAV een duidelijke koerswending gemaakt en zich afgekeerd van de oorspronkelijke exclusieve gerichtheid op de blanke Afrikaanstaligen van Europese afkomst, de stamverwanten en taalgenoten. Dit blijkt intussen uit de weigering van het hoofdbestuur van de NZAV om samen met het ANV een brief aan de Suidafrikaanse Lugdiens SAL te schrijven, waarin gepleit wordt om in Nederlandstalige landen de Afrikaanstalige naam van de maatschappij, dus SAL, te gebruiken in plaats van de Engelstalige naam South African Airways SAA. De motivering voor die weigering luidde: de statuten van de NZAV vermelden de bevordering van het Afrikaans niet (de brief is inmiddels door het ANV verstuurd).

De NZAV positioneert zich dus nu als vriendschapsvereniging zoals er zovele zogenoemde vriendschapsverenigingen bestaan, bijvoorbeeld Nederland-Polen of Nederland-Mexico.

Een verandering om even bij stil te staan. Er tekent zich nu namelijk een duidelijke afbakening af tussen NZAV en ANV ten aanzien van Zuid-Afrika:

-	De NZAV profileert zich als vriendschapsvereniging Nederland/Zuid-Afrika en richt zich op alles en iedereen.
-	Het ANV richt zich, taalgebonden, op het onderhouden en versterken van de band met de Afrikaanssprekenden (van welke komaf dan ook) en de daarmee verbonden culturen (art. 2 lid 1c statuten).

Zuid-Afrika is zuidelijk Afrika

Een tweede belangrijke zaak is de benaming ‘Zuid-Afrika’ in de nieuwe statuten van de NZAV. Deze is gehandhaafd, ondanks het feit dat het eertijdse Zuidwest-Afrika als Namibië onafhankelijk is geworden en dus, strikt genomen, niet meer het doel van de NZAV kon zijn, waar staat (art.3): ‘de banden tussen Nederland en Zuid-Afrika in stand te houden’.

Zowel hoofdbestuur als algemene ledenvergadering hebben echter verklaard de benaming Zuid-Afrika als een geografisch begrip te hanteren en feitelijk als ‘zuidelijk Afrika’ op te vatten, zodat de activiteiten van de vereniging niet tot de republiek Zuid-Afrika - en opvolgers - beperkt behoeven te blijven. Hierin komen NZAV en ANV weer overeen. Dat Namibië onafhankelijk is betekent niet dat we het land nu kunnen vergeten.

De schrijver is hoofdbestuurlid van zowel het ANV als de NZAV