Neerlandia. Jaargang 97

[p. 3]

Een culturele hoofdstad bij de deur
Antwerpen 93 presenteert een kleurrijk programma

‘Kan kunst de wereld redden?’ Dat is een van de vragen waarmee ANTWERPEN 93 de plannen gelanceerd heeft voor 1993, wanneer de ‘stad aan de stroom’ culturele hoofdstad van Europa is. Het project komt nu op kruissnelheid, en dat mag ook wel want in het weekend van 26, 27 en 28 maart 1993 vindt de feestelijke opening plaats. Tot in december volgt dan een stroom van activiteiten binnen de meest uiteenlopende kunstvormen: van opera tot video, van schilderkunst tot architectuur en van muziek tot mode. De stad zal gonzen, want tegelijk zijn spectaculaire openluchtevenementen, wedstrijden, beurzen, congressen en allerlei festiviteiten gepland.

Wat voorafging

De idee om elk jaar een stad tot het brandpunt van de Europese cultuur te maken komt van de bekende Griekse ex-actrice en cultuurminister Melina Mercouri. Zij wilde een culturele wind doen waaien in een Gemeenschap die economisch steeds hechter ging samenwerken. Haar Europese collega's gingen op die suggestie in. Athene werd in 1985 de eerste culturele hoofdstad van Europa, daarop volgden Florence, Amsterdam, Berlijn, Parijs, Glasgow, Dublin en Madrid in 1992.

Burgemeester Cools stelde Antwerpen kandidaat voor 1993. Aanleiding was de vierhonderdste geboortedag van de populaire barokschilder Jacob Jordaens in dit jaar. Het stadsbestuur zag in de manifestatie culturele hoofdstad een unieke kans om het Antwerps cultureel erfgoed en het verleden in de kijker te zetten. Bovendien zou de stad een jaar lang in het middelpunt staan van de internationale culturele actualiteit, precies op het ogenblik dat de Europese grenzen verdwijnen.

[p. 4]

Sinds de goedkeuring van de Antwerpse sollicitatie in 1988 is er heel wat gebeurd. Voor de realisatie van het project richtte de stad een vzw op waarin alle overheden en ook de privé-sector vertegenwoordigd zijn. Intendant werd Eric Antonis, voormalig directeur van het cultureel centrum De Warande in Turnhout en artistiek leider van het Zuidelijk Toneel in Eindhoven. Hij verzamelde een ploeg deskundige medewerkers om zich heen, die inmiddels een stevig kunstprogramma heeft opgezet.

Sponsors en kunst

Die professionele aanpak heeft wellicht meegespeeld in de opvallende bereidwilligheid van het bedrijfsleven om zich met het hele gebeuren te associëren. Voorzitter van de vzw werd haventopman Maurice Velge, en van het totale budget van 975 miljoen frank vult de privé-sector zo'n 30 procent in, het grootste sponsorbedrag dat ooit in België voor een culturele manifestatie is bijeengebracht. De overige gelden komen van de verschillende overheden: de Europese Gemeenschap, de nationale overheid, de Vlaamse Gemeenschap, de provincie, de stad Antwerpen, de ambassades en buitenlandse culturele instellingen. Belangrijkste institutionele partners zijn het Vlaams Commissariaat-Generaal voor Toerisme en de Nationale Loterij.

Volgens Eric Antonis heeft het programma drie grote zwaartepunten. Ten eerste: het gaat niet alleen om Antwerpen, maar ook om Vlaanderen, België, Europa. Ten tweede: het accent ligt op de kunst, op kunst die zich kritisch opstelt, die vragen stelt over wat er omgaat in onze samenleving. Ten derde wil ANTWERPEN 93 meer zijn dan een éénmalig festival, het project moet sporen nalaten op langere termijn.

Blijvende resultaten zijn alvast de heropening van de Bourlaschouwburg, de uitbreiding van het Middelheimmuseum en de inrichting van de vroegere Sint-Augustinuskerk als concertruimte. Belangrijke restauraties zoals die van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal en het Centraal Station zijn begin 1993 klaar. In heel de stad is een golf van renovatie- en opfrissingswerken op gang gekomen. Ook het programma ‘Open Stad’ over architectuur en stedebouw werkt aan het Antwerpen van de 21ste eeuw, onder meer met projecten voor de negentiende-eeuwse gordel.

Van barokschilderijen tot video-installaties

Het kunstprogramma beweegt zich op twee grote assen: enerzijds een eerbetoon aan Antwerpens gouden jaren (de 16de-17de eeuw en de periode rond de vorige eeuwwisseling), anderzijds een confrontatie met de Europese hedendaagse kunsten.

Wat de historische projecten betreft, springen enkele grote tentoonstellingen in het oog: een overzicht van het oeuvre van barokschilder Jacob Jordaens en een selectie tekeningen uit het atelier van zijn tijdgenoot Rubens. ‘Antwerpen, verhaal van een metropool’ geeft een beeld van de 16de- en 17de-eeuwse stad en van haar invloed op de Europese handel en cultuur. Zestien pas gerestaureerde retabels (houten altaarkasten) staan te kijk in de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal. En de tentoonstelling ‘De panoramische droom’ brengt de triomfantelijke periode van de Antwerpse wereldtentoonstellingen (1885, 1894 en 1930) weer tot leven.

De gerestaureerde Bourlaschouwburg is in 1993 dé centrale plek voor theater, dans en opera-liefhebbers. Het accent ligt op vernieuwende creaties. Kunstenaars uit het Vlaams én Europees theatermilieu krijgen de kans om er grootschalige produkties op te zetten. Grootschalig niet alleen wat de omvang betreft, maar ook inhoudelijk en artistiek. Op de Schelde zal de ‘Ark’ voor anker gaan: een drijvend theater (annex café-restaurant) waar veertien wereldsteden hun jonge artistieke scène tonen. ANTWERPEN 93 organiseert ook een eerste internationaal festival van hedendaagse opera.

Het muziekprogramma is feestelijk en veelzijdig. Vermaarde ensembles vertolken de Vlaamse polyfonie die in de 16de eeuw de toon aangaf op de Europese muziekscène. Verder laat ANTWERPEN 93 barokmuziek horen, symfonisch werk van het fin-de-siècle, kamermuziek van de laatste 25 jaar én muziek van de Marokkaanse, joods-Hebreeuwse, Turkse, Spaanse en Indische tradities te Antwerpen. Telkens op locaties die aan de muziek recht aandoen.

Het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten herbergt in 1993 niet alleen de Jordaenstentoonstelling maar ook een grote internationale tentoonstelling hedendaagse kunst. Het Museum voor Hedendaagse Kunst (MuHKA) biedt plaats aan de jongste generatie kunstenaars, het Openluchtmuseum voor Beeldhouwkunst Middelheim krijgt er ten minste tien recente sculpturen bij en wordt daarmee een van de belangrijkste openluchtmusea in Europa.

Voor wat betreft film, fotografie en mediakunst kunt u het hele jaar door verrassingen verwachten. Op verschillende plekken in de stad zullen nieuwe video- en multimedia-installaties te zien zijn, ook in de marge van het muziek-, theater- en tentoonstellingsprogramma. Bij de Jordaenstentoonstelling bijvoorbeeld komt een documentaire op HDTV (superscherpe tele-

[p. 5]

visie). Het nieuwe Centrum voor Beeldcultuur dat een thuis vindt in het voormalige Koninklijk Paleis op de Meir zal dé partner zijn voor film- en videoprogrammatie. Vijf bekende Europese fotografen geven hun visie op Antwerpen in een tentoonstelling én een fotoboek.

Antwerpen is van oudsher een stad van boeken en uitgevers en naar die traditie grijpt het programma ‘Vertoog en Literatuur’ terug. ANTWERPEN 93 zal ideeën bundelen van tachtig Europese schrijvers en kunstenaars. In de loop van het jaar verschijnen tien ‘cahiers’ over cultuurfilosofische thema's.

Met het animatie-programma wil ANTWERPEN 93 het feestelijke karakter van het hele project onderstrepen. Meteen al vanaf het openingsweekend van 26, 27 en 28 maart zal Antwerpen in een feestroes baden, wanneer vanuit heel Europa en ver daarbuiten mobiele muziek de stad ‘bezet’. Tijdens de zomermaanden wordt geen inspanning gespaard om alles en iedereen in de euforie te betrekken: een grootse cinema in openlucht, een zigeuneropera met twintig paarden, een typische straat uit Nantes in het ruim van een cargo op de Schelde, optochten vol verrassingen en kermisplezier in alle wijken!

Gonzende stad

Naast het centrale ANTWERPEN 93-programma zullen heel wat andere evenementen het culturele jaar kleuren. Tal van organisaties en verenigingen plannen eigen activiteiten. Enkele blikvangers. De Antwerpse Zoo is precies in 1993 honderdvijftig jaar jong, en viert die verjaardag met plezierige tentoonstellingen en stemmige avondprogramma's. Wat dacht u van een wandeling door een sprookjesachtig verlichte tuin, met op de achtergrond de muziek van een strijkorkestje op de Kiosk...

Als wereldcentrum van diamanthandel toont Antwerpen zich in 1993 in volle sier. De grootste, beroemdste en beruchtste diamantjuwelen en edelstenen worden naar Antwerpen gehaald voor een spectaculaire tentoonstelling. U kunt ook diamanten gaan bekijken uit de baroktijd, kunst met diamantinspiratie, haartooijuwelen en nog meer schittering.

Dé publiekstrekker in 1993 wordt ongetwijfeld Eurosail '93: een kleurrijke vloot van grote zeilschepen en jachten die middenin de zomer in hartje stad zullen aanleggen. Dit topevenement sluit aan op de Cutty Sark Tall Ships' Race, de bekende wedstrijd van grote zeilschepen die tal van wereldsteden aandoet. Van 14 tot 17 augustus meren de statige schepen aan langs de rede en in de dokken van het Eilandje.

Ann De Weerdt

Informatie en deelname

Het volledige programma van maart tot en met augustus verschijnt in de ANTWERPEN 93-krant. Alle informatie over evenementen, data, locaties en prijzen vindt u hier bij elkaar. De krant is gratis te verkrijgen bij INFO 93, maar ook in ASLK-kantoren, VVV's, bibliotheken, VTB-VAB-kantoren, telefoonwinkels van Belgacom en infobalies van de NMBS over heel Vlaanderen.

Uitgebreide achtergrondinformatie biedt het ANTWERPEN 93-magazine. Te verkrijgen voor 200 fr., bij INFO 93 of in de boekhandel.

Voor wie tegen een bescheiden prijs op het kwaliteitsaanbod van ANTWERPEN 93 wil ingaan, is er de ‘ARTbonus’, een wegwijzer annex voordeelboekje. De ARTbonus bevat een stadsplan, een programmaoverzicht en vooral kosteloze of voordelige kaartjes voor musea, tentoonstellingen en andere manifestaties. Kostprijs: 600 fr., waarde: 2500 fr.

Voor bedrijven en commerciële organisaties komt er een speciaal PR-aanbod: ‘ARTrelations’. Exclusieve, op maat geschreven programma's voor personeelsleden, zakenrelaties enz.

De draaischijf tussen ANTWERPEN 93 en het publiek is INFO 93 op de Grote Markt. Acht onthaalmedewerkers staan garant voor een vriendelijke en doeltreffende service. U kunt terecht aan de balie, telefonisch of schriftelijk met alle vragen, inhoudelijk en praktisch. INFO 93 verstrekt ook inlichtingen over de restauraties en renovaties in de stad. Zelfs werkmappen met creatieve ideeën voor scholen zijn er vanaf januari gratis te verkrijgen. INFO 93 verkoopt de magazines met achtergrondinformatie, de affiches, tentoonstellingsabonnementen en de ARTbonus.

Openingsuren:

2 januari - 4 april: van maandag tot zondag van 10 tot 18 uur

5 april - 3 oktober: van maandag tot zondag van 10 tot 20 uur

4 oktober - 18 december: van maandag tot zondag van 10 tot 18 uur

INFO 93:

Grote Markt 29, 2000 Antwerpen, Tel: [phone]