Neerlandia. Jaargang 96

[p. 177]

Nederlands op de ‘Home campus’ in Iowa
Dordt in de Verenigde Staten en in Nederland
door K.J. Boot

Het is belangrijk voor de lezers van Neerlandia te weten waarom Amerikaanse studenten op universitair niveau Nederlands studeren. De meeste colleges en universiteiten in Amerika volgen een ‘liberal arts’ leergang en dat houdt in dat studenten naast hun hoofdvak en nevenvak een verplicht studiepakket over een periode van vier jaar moeten afwerken. Over het algemeen bevat dit verplichte studiepakket natuurwetenschappelijke, maatschappelijke, taalwetenschappelijke, geschiedkundige, economische, philosophische en theologische vakken. Voor de afdeling Moderne Vreemde Talen betekent dit dat studenten die geen vreemde taal geleerd hebben op de middelbare school een keuze gegeven wordt een vreemde taal en cultuur te studeren. De reactie van de lezers zal wellicht zijn: ‘Hoe is het mogelijk dat studenten op een college of een universiteit toegelaten worden zonder een vaardigheid in een vreemde taal?’ of ‘Wat doen die Amerikanen toch vreemd!’ Inderdaad, voor een buitenstaander schijnt dit onmogelijk of zelfs vreemd. U moet echter niet vergeten dat Amerikanen een wereldtaal spreken en soms weinig contact hebben met mensen die niet in het Engels converseren. De behoefte om een tweede taal te leren is niet bepaald dringend, vooral niet voor studenten die toch geen interesse hebben om een werkkring buiten de grenzen van hun land te gaan zoeken. Ik moet toegeven dat het gebrek aan vaardigheid in een vreemde taal toch voor Amerika een cultureel probleem is, vooral in deze tijd waarin we leven. In de ‘global village’ is internationaal-interculturele samenwerking aan de orde van de dag. Natuurlijk komt dit probleem vaak ter sprake, maar het is moeilijk mensen te overtuigen in een cultuur waar veel pragmatisch geredeneerd wordt.

Talenaanbod

Op Dordt College worden de volgende Moderne Vreemde talen aangeboden: Duits, Frans, Nederlands en Spaans. Dit betekent dat er op de afdeling Moderne Vreemde Talen een zekere concurrentie bestaat om studenten voor een bepaalde taal aan te trekken. Tot nog toe is het echter nooit tot acties gekomen, omdat er op de afdeling eensgezind gewerkt wordt om de taal zo goed mogelijk te doceren. In plaats van acties te voeren wachten we rustig af hoeveel studenten zich voor de Moderne Vreemde Talen inschrijven. Studenten die kiezen voor het Nederlands zijn geïnteresseerd in de taal en cultuur van hun ouders of voorouders. Elk jaar kunnen we rekenen op ongeveer veertig studenten Nederlands, die zich als beginners aanmelden voor het eerste en tweede semester. Vervolgens zijn er ongeveer twintig studenten die zich inschrijven voor het derde semester Nederlands. Deze drie kursussen zijn gericht op de vaardigheden in het luisteren, lezen, spreken en schrijven van de Nederlandse taal. Elk semester bestaat er ook de gelegenheid voor studenten om Nederlandse conversatieklassen te volgen. Verder is er nog een klein aantal studenten dat verder gaat met de studie van de Nederlandse cultuur en literatuur. Voor het merendeel zijn dit studenten die Nederlands als een hoofdvak of nevenvak gekozen hebben. En hier struikelen we over een tweede probleem.

Motivatie

Een van de eerste vragen die studenten naar voren brengen is wat ze met Nederlands als hoofdvak of nevenvak kunnen doen. Er zijn geen middelbare scholen in de Verenigde Staten waar Nederlands gegeven wordt. Sommige studenten kiezen Nederlands als een tweede of derde vreemde taal. Het Nederlands past voortreffelijk bij het hoofdvak Duits. Om praktische redenen adviseren we studenten Nederlands te studeren als een ondersteunend vak, bijvoorbeeld voor de studie van economie, journalistiek, en dergelijke.

Ik hoop dat u zich enigszins kunt voorstellen hoe een klas Nederlands samengesteld is. De motivatie van de studenten varieert van laag tot hoog. Heel vaak een lage motivatie bij studenten die slechts willen voldoen aan bepaalde eisen van het verplichte studiepakket; hoge motivatie bij hen die werkelijk geïnteresseerd zijn in de Nederlandse taal en cultuur als een aanvullend vak of om persoonlijke interesse.

Het is hoogst belangrijk dat de docent motiverend doceert. Nog steeds bestaat er een grote behoefte aan toepasselijke lesmaterialen, niet alleen voor het doceren van de taalvaardigheden, maar vooral voor het onderricht van verschillende aspecten van de cultuur. Later kom ik hierop terug.

Studeren in Amsterdam

De tweede doelstelling voor het onderricht van het Nederlands op Dordt College is om studenten voor te bereiden om een voorjaarssemester in Nederland te gaan studeren. Vanaf 1979 heeft Dordt College het Netherlandic Studies Program (NSP) in Amsterdam verzorgd. Verschillende Amerikaanse en Canadese colleges werken samen met Dordt College om studenten voor het NSP te werven. Het aantal deelnemers varieert tussen tien en vierentwintig studenten. Dit studieprogramma is niet te vergelijken met bijvoorbeeld het ‘Goethe Institut’ dat zich alleen op de Duitse

[p. 178]

Amerikaanse studenten Nederlands van Dordt college onder leiding van Prof. Boot (midden) op excursie in Gent.

taal concentreert, maar het is een ‘area studies program’ en dat betekent dat het accent op de cultuur en de taal ligt. Het NSP heeft het volgende studiepaket: Nederlandse Taal, Nederlandse moderne Literatuur, Kunst en Architektuur der Lage Landen, Nederlandse Cultuur en Maatschappij, Geschiedenis van de Lage Landen en Politiek van Nederland. Vervolgens nog een kursus ‘International Business Management,’ die gericht is op het gehele Europese continent. De klassen Nederlands worden gedoceerd in het Nederlands; de andere klassen hebben Engels als voertaal. Tegen het einde van het semester wordt verwacht dat de studenten de klassen enigszins in het Nederlands kunnen volgen. De docenten van de klassen in kunst, cultuur, geschiedenis en politiek organiseren veel excursies naar musea, naar verschillende maatschappelijke en culturele organisaties, naar overheidsinstanties en dergelijke. Deze excursies bevestigen wat de studenten gelezen hebben of wat in de klas besproken is. Het hoeft geen nadere uitleg dat de deelnemers van het NSP een hogere vaardigheid van de Nederlandse taal bereiken en dat ze een beter inzicht verkrijgen in de Nederlandse cultuur dan de studenten Nederlands op de ‘home campus’. Het is niet bepaald moeilijk om studenten te interesseren voor het NSP. De grootste moeilijkheid is dat studenten aan colleges zoals Dordt College, die geen financiële steun van de staat krijgen, zelf een groot bedrag moeten betalen voor schoolgeld. Studenten die aan het NSP-semester deelnemen moeten rekenen op ongeveer $ 7000.- voor schoolgeld, kost en inwoning en reisgeld. Enkele studenten komen in aanmerking voor studiebeurzen en staatsleningen, maar deze bestrijken slechts een klein gedeelte van de totale kosten.

Taaluniehulp

Dordt College is erg dankbaar voor de financiële hulp die de Nederlandse Taalunie verstrekt voor het aanschaffen van boeken voor de afdeling Moderne Vreemde Talen en voor het NSP. Enige jaren geleden heeft de Taalunie een vragenlijst rondgestuurd waarop docenten konden aangeven op welk gebied de grootste behoefte bestond. Als ik vandaag weer zo'n verlanglijstje mocht invullen dan zou het er ongeveer zo uitzien:

1.	Maak gelden beschikbaar voor studiebeurzen voor Amerikaanse en Canadese studenten die aan het NSP deelnemen. Deze beurzen zouden kunnen varieren tussen $ 250 en $ 1000 per student.
2.	Bemiddel in het beschikbaar maken van lesmateriaal, in het Engels en Nederlands, voor leervakken in de geschiedenis en de politiek van Nederland en België.
3.	Bemiddel in het verkrijgen van gestandaardiseerde toetsen voor studenten die Nederlands als een Vreemde Taal leren. (De zgn. Leuvenexamens voorzien in de behoefte om mensen te toetsen in hun vaardigheid van het Nederlands als Tweede Taal.)
4.	Maak een nauwkeurigere geselecteerde lijst van praktische lesmaterialen beschikbaar voor docenten Nederlands in het buitenland.

Ook stellen wij de hulp van de afdeling Pers en Culturele Zaken van het Consulaat-Generaal der Nederlanden op prijs. Het gaat hier om het lenen van films en video's. Enkele van deze films en video's zijn uitstekend geschikt voor Nederlandse conversatieklassen.

Op menige Amerikaanse universiteit en menig college wordt gesproken over de wens om de leergangen te globaliseren. Voor Dordt College betekent dit dat internationaal-interculturele aspecten in verschillende leervakken geïntegreerd worden en dat docenten en studen-

[p. 179]

Sinterklaas slaat Dordt College niet over. Prof. Boot vervult zelf de functie van Goedheiligman.

ten allerlei mogelijkheden aangeboden worden om zich te concentreren op een andere cultuur. Ook het Netherlandic Studies Program biedt de mogelijkheid aan docenten en studenten om in deze behoefte te voorzien. Dit houdt natuurlijk in dat er verschillende mogelijkheden voor docenten en studenten moeten zijn om iets betekenisvol in een bepaald leervak te bestuderen. Ik geloof dat we eigenlijk nog maar aan het begin staan om het NSP zo relevant mogelijk te maken. Het is van belang voor Dordt College dat Nederland en België zich aanbieden als de ‘gateway’ tot Europa. Ik bedoel dit niet in de zin van een leuke TV-reclame, maar het moet vooral duidelijk worden wat deze twee landen zullen gaan betekenen in een groter verband van een Verenigd Europa. Voor de zoveelste keer zullen we naar elkaar moeten gaan luisteren, samen moeten we verder gaan op de weg van de eenentwintigste eeuw, en we moeten samen werken om de klassen in de Nederlandse taal en cultuur aan te passen aan de tijd waarin we leven.

Prof. dr. K.J. Boot is docent Nederlands aan het Dordt College, SIOUX Center. Iowa. Dordt College, een ‘liberal arts’ college in Sioux Center, Iowa met ongeveer duizend studenten, heeft twee docenten Nederlands. Dr. J. Struyk draagt de meeste verantwoording voor het doceren van het Nederlands op de ‘home campus’ en Dr. Boot verzorgt de administratie voor het Netherlandic Studies Program dat elk voorjaarssemester in Amsterdam aan de VU gehouden wordt. Vaak worden de onderwijstaken omgewisseld zodat beide docenten op de hoogte blijven met het onderricht van de Nederlandse cultuur en taal in de Verenigde Staten en in Nederland.