Neerlandia. Jaargang 96

[p. 133]

Bekeken vanuit Amerika
door Margriet Lacy-Bruijn
voorzitter van de American Association for Netherlandic Studies

Voor degenen - en het zijn er steeds meer - die zich in de V.S. met ‘Dutch Studies’ of ‘Netherlandic Studies’ bezighouden, is vooral artikel 3d in het oorspronkelijke Taalunieverdrag van belang, want daarin wordt ‘de gemeenschappelijke bevordering van de studie en verspreiding van de Nederlandse taal en letteren in het buitenland’ benadrukt.

De ‘American Association for Netherlandic Studies’ is, zou men kunnen zeggen, tegelijk met de Taalunie opgegroeid. In de afgelopen tien jaar heeft de vereniging zich sterk uitgebreid, hetgeen zich niet alleen manifesteert in een steeds toenemend aantal leden, maar ook kwalitatief en kwantitatief in de tweejaarlijkse conferenties, het nieuwsblad, en de PAANS-edities^1.. Uiteraard mogen de successen vooral toegeschreven worden aan het enthousiasme, de kennis en het doorzettingsvermogen van de velen, die zich in de V.S. voor welk aspect dan ook van ‘Netherlandic Studies’ inzetten. Tegelijkertijd moet echter erkend worden, dat de financiële steun die de Taalunie door de jaren heen heeft gegeven (en nog steeds geeft), een onontbeerlijk hulpmiddel is geworden, waardoor initiatieven gerealiseerd kunnen worden, die anders te kostbaar, en dus onmogelijk, zouden zijn. Ik wil hierbij benadrukken, dat het van ons standpunt uit gezien om een behoorlijk groot bedrag gaat, terwijl het objectief gezien natuurlijk geen duizelingwekkende som is. Dit brengt mij op een ander punt, n.l., dat een Taaluniesubsidie ook symbolische waarde heeft: Bij het aanvragen van financiële steun bij andere instanties is verwijzing naar de erkenning die we van de Taalunie ondervinden, vaak een positief teken en een indicatie dat onze organisatie een zekere ‘status’ heeft bereikt.

Behalve de jaarlijkse algemene subsidie ontvangt de AANS ook subsidies voor de reeds eerder genoemde tweejaarlijkse conferenties, en onlangs heeft de Taalunie ons meer beweegruimte gegeven, waardoor we zelf sprekers uit België en Nederland kunnen uitnodigen, in plaats van af te wachten wie zich meldt en zelf een subsidie bij de Taalunie aanvraagt.

Al met al vaart de AANS dus wel bij het beleid van de Taalunie en kan men stellen, dat zowel laatstgenoemde als onze vereniging een zekere volwassenheid hebben bereikt, hetgeen het realiseren van artikel 3d ten zeerste bevordert^2..

1. Publications of the American Association for Netherlandic Studies.

2. artikel 3d: de gemeenschappelijke bevordering van de studie en de verspreiding van de Nederlandse taal en letteren in het buitenland.

Meer contacten gewenst

Natuurlijk is de situatie nog verre van volmaakt. Ondanks de goede communicatie tussen beide organisaties blijft onzerzijds soms het gevoel knagen, dat men aan de andere kant van de Oceaan het universitaire bestel in de V.S. onvoldoende kent. Deze kritiek geldt zeker niet uitsluitend de Taalunie, maar betreft - in wellicht nog grotere mate - ook andere regeringsinstanties in België en Nederland. En tot op zekere hoogte is het natuurlijk begrijpelijk, dat men elk land niet door en door kent: De Lage Landen zijn per slot van rekening maar klein en het buitenland is groot. Toch zou het helpen als men, van de kant van de Taalunie, bijvoorbeeld wat vaker op een meer directe wijze met Amerikaanse universiteitsbestuurders contact zou opnemen om de Lage Landen bekendheid te geven. De V.S. zijn allang niet meer het land van melk en honing, waar alles mogelijk is en altijd genoeg geld is. Ook hier vinden op de meeste universiteiten vaak drastische bezuinigingen plaats, waarbij vooral ‘kleine programma's’ die niet erg aan de weg timmeren, het slachtoffer kunnen worden.

Zwaartepunten

Dit brengt mij op een laatste punt: Reeds eerder en ook nu nog rijst de vraag, of een orgaan zoals de Taalunie zich vooral, zo niet uitsluitend, moet richten op zogeheten ‘zwaartepunten’ in het buitenland, d.w.z. op instellingen, organisaties en centra, waar de studie en het onderwijs van de Lage Landen zich vaak reeds sterk ontwikkeld hebben. In veel opzichten is het benadrukken van zulke stevige pijlers begrijpelijk en verstandig. Er is dan meer sprake van een beleid en men raakt niet in een stituatie, waar men door de vele bomen het bos niet meer ziet. De AANS beschouwt zichzelf trouwens ook als zo'n ‘zwaartepunt’ in de V.S. en zou zichzelf te kort doen, dat niet te benadrukken. Natuurlijk wil ik ook een pleidooi houden voor het steunen van een grote verscheidenheid van programma's en initiatieven, zelfs al bestaat soms het ‘gevaar’ dat een financiële investering

[p. 134]

niet altijd de gewenste resultaten oplevert. Ook hier is de AANS een goed voorbeeld: Tien jaar geleden was het een veel kleinere organisatie, die zich in velerlei opzicht nog aan het bewijzen was. Zoals reeds eerder gezegd, zou de afwezigheid van financiële steun ons sterk geremd hebben en zou onze ontwikkeling veel moeizamer geweest zijn. Het verdient daarom aanbeveling te proberen veel activiteiten een kans van slagen te geven, maar - en dit is een belangrijke conditie - uitbreiding en verscheidenheid moeten niet ten koste gaan van programma's, die zich reeds bewezen hebben en die een goede reputatie hebben opgebouwd.

De laatste tijd is het niet rustig geweest binnen de Taalunie, voorzover men dat tenminste uit de verte kan zien. Rusteloosheid kan positief zijn, maar is ook vaak een teken van onzekerheid. De AANS heeft de afgelopen tien jaar welgevaren bij het beleid van de Taalunie, en in vele opzichten kan dat ook gezegd worden van ‘Netherlandic Studies’ in de V.S. in ruimere zin. Laten we hopen, dat de komende jaren een versterking van de rol van de Taalunie zullen brengen, wat ons betreft vooral ten aanzien van artikel 3d. Onzerzijds moeten wij proberen de Taalunie te helpen door wellicht meer informatie te verschaffen over de factoren die een rol spelen, vooral binnen de Amerikaanse universitaire wereld, bij het succesvol beoefenen van ‘Netherlandic Studies.’

Het gebouw in Den Haag waar het secretariaat van de Taalunie is gevestigd (foto Robert Scheer)