Neerlandia. Jaargang 96

Onderwijs

Erasmus-bulletin

Het door de Europese Gemeenschap uitgegeven informatieblad over het Erasmus-programma voor uitwisseling van studenten zal voortaan alleen nog maar in het Engels en Frans verschijnen. De uitgaven in het Deens, Duits, Nederlands en Grieks worden om financiële redenen gestaakt. Het bestuur van het ANV heeft om nadere uitleg gevraagd en er op gewezen dat door het schrappen van sommige officiële talen van de gemeenschap de positie van de kleinere talen in het gedrang komt.

Steun aan Oost-Europa

De Nederlandse minister van Onderwijs J. Ritzen bestemt in het jaar 1992, 35.000 gulden extra voor de neerlandistiek in Oost-Europa. Het bedrag vormt een aanvulling op het geld dat de Nederlandse Taalunie jaarlijks reeds ontvangt voor haar activiteiten.

Minister Ritzen wil met het extra bedrag universiteiten in landen als Polen, Hongarije en Tsjechoslowakije in staat stellen het vak Neerlandistiek intensiever te beoefenen. Met het geld kunnen zij hun studenten Nederlands een minimumniveau aan voorzieningen bieden.

Momenteel overlegt de minister met zijn Vlaamse collega over samenwerking op dit gebied. Verder zijn zowel in Vlaanderen als in Nederland al particuliere initiatieven ontplooid voor de neerlandistiek in Oost-Europa. Minister Ritzen wil aansluiting zoeken bij deze initiatieven, zoals de bevordering van de Nederlandse taal en cultuur in Wroclaw (Breslau), waar met particuliere steun de Erasmus-leerstoel tot stand kwam en een ANV-Visserneerlandiaprijs werd verleend aan prof. dr. S. Predosa (zie Neerlandia 1991-5).

Geschiedenis van de integratie

In Nederland is in 1992 en 1993 Europa een verplicht onderdeel van het eindexamen geschiedenis. Daartoe is een handleiding voor leraren opgesteld door het ‘Europees platform voor het Nederlands onderwijs’ in Alkmaar met de titel Leidraad Europese integratie en gericht op de lespraktijk.

Naar aanleiding hiervan heeft het EP-Voorlichtingsbureau Den Haag op 15 november jl. een discussiedag georganiseerd voor geschiedenisleraren in het middelbaar onderwijs. De bijeenkomst had plaats in de Ridderzaal. De belangstelling was zeer groot. Het

[p. 77]

openingswoord werd gehouden door de voorzitter van het Onderwijscomité van de Europese Gemeenschap, F. Lander van het Ministerie van Onderwijs, waarna vier Nederlandse EP-leden, t.w. Jessica Larive, Maxime Verhagen, Alman Metten en Wim van Velzen een inleiding hielden.

Wellicht kan in de daarop volgende jaren 1994 en 1995 de integratie van de Nederlanden een onderdeel van het eindexamen vormen. Dit zou mooi aansluiten bij de viering van 100 jaar ANV in 1995.

Willem van Oranje blijft interessant

Geschiedenis-onderwijs

Russische Revolutie, Tweede Wereldoorlog, vrouwenemancipatie, de leerlingen van de Nederlandse middelbare scholen kunnen er alles over vertellen.

Vraag echter niet naar Karel de Vijfde, de kans is groot dat die wordt verward met Karel de Grote. Sinds de invoering van de Mammoetwet in 1968 is de aandacht sterk gevestigd op de twintigste Eeuw. Daarvoor werd de geschiedenis chronologisch behandeld. Het bezwaar daarvan was dat men wegens tijdgebrek vrijwel nooit in de 20e eeuw aankwam. Ook geen goede ontwikkeling. Maar omdat de slinger te ver was doorgeslagen moest een reactie volgen.

Die is er nu ook. Het geschiedenisonderwijs wordt weer evenwichtiger over de tijd verdeeld.

‘Een mens als Willem van oranje blijft natuurlijk interessant’ aldus Joke van de Leeuw, de voorzitter van de Vereniging van Docenten in Geschiedenis en Staatsinrichting.

Leenboeken

Sinds kort is aan de Universiteit van Auckland, Nieuw Zeeland, een leerstoel Nederlands ingesteld. Prof. dr. C.H. Snoek zal de leerstoel bezetten.

Stichting Kinderboek Cultuurbezit uit Winsum (Gr.) heeft contact gelegd met prof. Snoek en hem ten behoeve van zijn docentschap Nederlandstalige boeken in bruikleen aangeboden. Juist in kinderboeken worden fraaie beelden gegeven van de maatschappij en de tijd waarin ze werden geschreven.

De heer Snoek heeft de boeken in dank aanvaard; 515 boeken zijn hem toegezonden. Boeken uit de periode 1890-1990. Honderd jaar maatschappelijke ontwikkeling, ‘Afke's Tiental’ van Nienke van Hichtum geeft bijvoorbeeld een schitterend beeld van een arbeidersgezin rond de eeuwwisseling. De tentoonstelling ‘Van jongs af aan geleerd’, een doorsnee van 200 jaar Nederlandstalig jeugdboek, die in 1991 was te zien in de Universiteitsbibliotheek te Groningen en in Slot Zeist, is eveneens aangeboden in Auckland.

De Winsums stichting doet hierbij nog een aanbod van kinder- en jeugdboeken aan buitenlandse universiteiten die geïnteresseerd zijn in een leencollectie.

Het adres is:

Stichting Kinderboek Cultuurbezit

Hoofdstraat 4

9951 AB WINSUM

Examens alleen in de Nederlandse taal

Nederlands blijft de officiële voertaal op universiteiten en hogescholen in Nederland en dat zal zo snel mogelijk in de wet worden vastgelegd. Wèl staat het de onderwijsinstellingen vrij een aantal colleges in een andere taal te geven waarvoor nog een gedragscode zal worden opgesteld.

Minister Ritzen volgt met dit besluit de wens van de gehele Tweede Kamer, die hiermee het rapport van de Commissie Van Gunsteren opzij schuift. In dit rapport werd gesteld dat Hbo's en universiteiten zelf wel kunnen beslissen in hoeverre zij Engels als voertaal willen gebruiken.

[p. 78]

‘Natuurlijk is het ideaal als professoren vlekkeloos kunnen omschakelen van het Nederlands naar het Engels, maar dat moet andersom ook gelden. Stel je voor dat studenten economie alleen nog de Engelse vaktaal beheersen en later bij een krant gaan werken. Dan komt er geen fatsoenlijk bericht uit’, verwoordde de heer Aad Nuis de gevoelens van de gehele Kamer.

Het ANV, dat zich al jaren inspant om het Nederlands een wettelijke status te geven, in het bijzonder in het onderwijs, is zeer verheugd met dit besluit.

Internationalisering

De internationalisering in het onderwijs is ‘van lust tot must’ geworden nu Europa steeds ‘kleiner’ wordt. Het stimuleringsprogramma STIR heeft ruim zeven miljoen gulden per jaar beschikbaar voor subsidiëring van projecten en uitwisseling.

Nederlands-Vlaamse samenwerking zoals in het actieprogramma GENT, waarbij Nederland en Vlaanderen als één onderwijsmarkt worden gezien, pikt hiervan een graantje mee.

‘Internationalisering begint op de fiets’, aldus minister Ritzen, waarbij hij doelt op voorrang voor de buurlanden. Voor het beleid dat in de nota ‘Grenzen verleggen’ aan de orde komt is nog eens vier miljoen gulden ter beschikking gesteld. Voor bilaterale samenwerking is anderhalf miljoen voor 1992 extra opgevoerd.

Nederlands-Vlaamse controle

De Vlaamse Interuniversitaire Raad VLIR besloot vorig jaar deel te nemen aan het systeem van kwaliteitszorg van de Vereniging van samenwerkende Nederlandse universiteiten VSNU. Vooruitlopend op het Nederlands-Vlaamse actieprogramma GENT waarbij er in het gehele Nederlandstalige gebied één onderwijsmarkt ontstaat, zal de gemengd samengestelde visitatiecommissie aardwetenschappen zowel Nederlandse als Vlaamse faculteiten gaan controleren.

De visitatiecommissie aardwetenschappen heeft tot taak zich een oordeel te vormen over het onderwijs in de studierichtingen geologie, geochemie, geofysica en mijnbouwkunde en hierbij suggesties te doen voor eventuele kwaliteitsverbetering. De commissie gaat zeven faculteiten bezoeken, waaronder die van de Vrije Universiteit Brussel, De Katholieke Universiteit Leuven en de Rijksuniversiteit Gent. Hiernaast visiteert zij de facultieten der Aardwetenschappen van de Vrije Universiteit te Amsterdam en de Rijksuniversiteit te Utrecht en de faculteit der Mijnbouwkunde en Petroleumwinning van de Technische Universiteit te Delft.

Bij de samenstelling van de commissie is geprobeerd het grensoverschrijdende karakter van de visitatie zoveel mogelijk tot uitdrukking te laten komen. De commissie bestaat dan ook uit deskundigen afkomstig uit verschillende landen, zoals België, Duitsland, Frankrijk, de Verenigde Staten en Nederland.

Bij een aantal andere onderwijsvisitaties worden eveneens Vlaamse universiteiten betrokken. Zo heeft de VLIR te kennen gegeven te willen samenwerken bij de visitaties in de studierichtingen der landbouwwetenschappen, scheikunde/farmacie, bouwkunde/civiele technieken en tandheelkunde.

Naar verwachting verschijnt de eindrapportage van de visitatiecommissie aardwetenschappen in mei 1992.

Nederlands in Hongarije

Sinds september 1991 is de Universiteit van Debrecen gestart met het geven van taalcursussen Nederlands. Deze cursussen staan open voor studenten Duits en Engels. Dit jaar wordt het nog als bijvak onderwezen. Voor de uitbreiding van Nederlands tot B-vak (wat wil zeggen dat men erin kan afstuderen) zijn dit jaar al de nodige contacten gelegd en voorbereidingen getroffen.

De belangstelling van de kant van de studenten is groot. In september begonnen zo'n 60 studenten met 2 lesuren per week de Nederlandse taal te leren. 20 van hen zetten dat in het tweede semester voort; 20 anderen volgen sinds februari 1992 een intensievere cursus van 4 lesuren per week. Daarnaast is dit kalenderjaar ook weer een beginnerscursus van start gegaan. In mei zullen 25 studenten deelnemen aan het ‘Certificaat Nederlands als vreemde taal’.

Meer docentschappen Nederlands in de wereld

In een dertigtal landen worden aan ruim 200 universiteiten cursussen in de Nederlandse taal, letteren en cultuurgeschiedenis aangeboden. De Nederlandse Taalunie ondersteunt enerzijds de reeds bestaande activiteiten op dit gebied en probeert anderzijds dat aantal docentschappen Nederlands verder uit te breiden via bepaalde subsidie-instrumenten. Zo heeft het Comité van Ministers van de Nederlandse Taalunie in zijn vergadering op 3 december 1991 besloten subsidies te verstrekken aan Vancouver (Canada), Kent (G.B.), Coïmbra (Portugal) en Debrecen (Hongarije) om met Nederlands te beginnen of reeds bestaande cursussen verder uit te bouwen.

Aan de universiteit van Amiens volgen 256 studenten de cursussen Nederlands. Dank zij de steun

[p. 79]

van de Nederlandse Taalunie kan de docente aan zo'n grote groep studenten college blijven geven. De cursus zal worden uitgebreid met ingang van het volgend academiejaar.

Met ingang van het academiejaar 1992-1993 zal de universiteit van British Columbia een leerstoel Nederlands instellen. Aangevangen zal worden met een tweejarige cursus die na verloop van tijd zal moeten uitgroeien tot een vierjarige cursus Nederlandse taal en cultuur. De Nederlandse Taalunie heeft een deel van het benodigde startgeld gefinancierd.

De universiteit van Kent is in het academiejaar 1991-1992 gestart met een cursus Nederlands. De Nederlandse Taalunie heeft de helft van de benodigde gelden gesubsidieerd.

Dank zij de subsidie van de Nederlandse Taalunie aan de universiteit van Coïmbra kan het Nederlands met ingang van het academiejaar 1992-1993 worden aangeboden als officieel bijvak. Daarnaast komt de subsidie ten goede van de post-doctorale vertalersopleiding. De letterenfaculteit bereidt een voorstel voor om vanaf 1994 het Nederlands als hoofdvak te kunnen aanbieden.

Aan de universiteit van Debrecen volgen 60 studenten het Nederlands als bijvak binnen de afdeling Germanistiek. Er bestaan plannen om de status van het vak op korte termijn te verhogen.

Ten behoeve van de docentschappen in Midden- en Oost-Europa zullen in de loop van 1992 specifieke actieprogramma's worden ontwikkeld. Een en ander zal in nauw overleg met de Nederlandse en Belgische Ambassades in de desbetreffende landen worden opgezet.