Neerlandia. Jaargang 96

[p. 75]

Cultuur

Nationale erfenis

In een interview verschenen in de NRC-Handelsblad van 14 december jl. stelt prof. T. van Asperen het volgende:

‘Wat je nu in Oost-Europa en de Sovjet-Unie ziet is dat veel mensen roepen: nu is er democratie, en dan denken dat de rest vanzelf gaat. Zo is het natuurlijk niet. Democratie vereist ook een mentale gesteldheid van de burgers om compromissen te sluiten. Zo'n attitude kun je niet per commando aanleren. Dat is een erfenis die opgebouwd moet worden.

‘Juist daar verwaarloost Nederland zijn tradities. Het parlementaire debat gaat voor 95 procent over de verdeling van middelen. Daarom kijken mensen ook op een eendimensionale manier naar de overheid: het is een kwestie van geld ophoesten of geld afdragen. Maar het gaat ook om het koesteren van een nationale erfenis: de literatuur, de beheersing van de Nederlandse taal, onze geschiedenis, het bedrijven van wetenschap.’ We hoeven niet terug naar het systeem waarbij iedereen die een bordje ‘kunstenaar’ op de deur hangt, meteen subsidie krijgt. Het gaat er om dat de overheid een grotere rol gaat spelen op het gebied van immateriële belangen.

‘Ons verleden maakt ons tot wat we zijn, het heeft onze omgang met elkaar gevormd. Dat hoeven we niet te verdonkeremanen. Het is misschien een elitair publiek dat zich daarmee bezighoud maar denkbeelden sijpelen door. Als een samenleving niet in spirituele waarden investeert, waar blijf je dan?’

Verbijsterde Vlamingen

De correspondent van de Haagse Courant in Brussel, Jo Wijnen, schrijft op 4 december jl. in die krant met het oog op de Eurotop: ‘Er is tussen een zaak die de Belgen - en dan vooral de Vlamingen - zeer beroert. Dat is de plaats van de taal en de cultuur in een verenigd Europa. De Vlamingen zijn zich zeer bewust van het feit dat in een Europa-zonder-grenzen taal en cultuur zich krachtig moeten manifesteren om niet verloren te gaan. De Nederlandse onverschilligheid op dat punt verbijstert de Vlaming zeer. Nederlandse voorstellen om in het universitair onderwijs steeds meer het Engels te gaan gebruiken, maakt in Vlaanderen veel meer tongen los dan welk politiek voorstel Den Haag ook op Europees niveau doet.

Voor het overige hebben de Belgen met een zekere welwillendheid het Nederlands voorzitterschap gevolgd. Dat komt wellicht, omdat de persoonlijke banden van de politici hecht zijn. Dat neemt niet weg dat het tussen Martens en Lubbers nooit zal worden, zoals het destijds tussen Tindemans en Van Agt was. Als Van Agt onsterfelijk wordt, gebeurt dat omdat hij zich op zeker ogenblik liet ontvallen dat hij nog het liefste Belg zou zijn.’

Museumbeurs

Aan de derde internationale museumbeurs SIME die in januari in Parijs werd gehouden voor Nederland door tien Nederlandse musea deelgenomen. Deze SIME poogt voor de museumwereld even belangrijk te worden als de Frankfurter Buchmesse dat is voor de literaire wereld. Ongeveer 200 instellingen uit een vijftiental landen waren vertegenwoordigd in het Grand Palais. Evenals Aav. deelname aan de Buchmesse waren ook hier Kamervragen noodzakelijk om Nederland aanwezig te laten zijn. De kosten bedroegen rond 500.000 gulden. De tien musea zijn het Rijksmuseum, Amsterdams Historisch Museum, Maritiem Museum (Rotterdam), Textielmuseum (Tilburg), Openluchtmuseum (Arnhem), Zuiderzeemuseum (Enkhuizen), Museum de Waag (Deventer), Spoorwegmuseum (Utrecht), Museum voor Volkenkunde (Rotterdam) en het Fries Museum (Leeuwarden).

Gids Cultureel erfgoed

Eind 1991 bepaalde de Nederlandse minister van Cultuur mevrouw d'Ancona haar standpunt t.a.v. het rapport ‘Het industrieel erfgoed en de kunst van het vernietigen’. Voor een periode van vier jaar is per 1 januari 1992 een projectbureau voor het industrieel erfgoed ingesteld. Dit bureau gaat een selectie-criterium ontwikkelen en bestaande initiatieven op elkaar afstemmen. Het is de bedoeling dat het bureau veel aandacht gaat besteden aan het hergebruik van erfgoed zoals pakhuizen en bedrijfsgebouwen. Ook internationale samenwerking en de specifieke problemen rond museale objecten komen aan de orde.

‘Ik heb de indruk dat de industriële revolutie een einde heeft gemaakt aan de vertrouwde samenhang, die bestond tussen cultuur en techniek,’ zo zei Ancona in haar toespraak. ‘Zodra de machine niet nuttig meer was, verloor hij zijn waarde. Thans worden uiteenlopende categorieën cultureel erfgoed, zoals molens, treinen en stoommachines, vaak door enthousiaste liefhebbers gekoesterd.’

De minister wees erop, dat door het oprichten van het projectbureau een stevig fundament wordt gelegd onder ons cultureel erfgoed. Het bureau gaat fungeren als ‘gouden gids’ en zal een geïntegreerd cultuurbeheer, een samenhangend collectiebeleid, mogelijk maken. De selectiecriteria zullen tenslotte bepalen welk gebouw, document of object voorbehoud in aanmerking komt.

‘Als wij niet kiezen zal er voor ons worden gekozen. Hetzij door de tand des tijds, hetzij op grond van overwegingen die misschien niet

[p. 76]

stroken met het cultuurhistorisch belang,’ zo zei de minister. ‘Het is nu nog mogelijk om een samenhangend en representatief beeld van onze industriële ontwikkeling op te bouwen en over te dragen.’

‘Vlaanderen klinkt’ - een CD met een overtuiging

Het ANZ, de Coremanskring en het Vlaams Audiofonds brengen een CD uit met Nederlandstalige liedjes van de jongste twintigdertig jaar waarvoor in het commerciële circuit nog nauwelijks belangstelling bestaat.

Deze CD is geen lukrake bundel van kleinkunstliedjes. Zij refereert aan Vlaanderen, Nederland en de culturele eigenheid van beide gebieden met liedjes van onder meer Paul van Vliet, Jacques Brel, Johan Verminnen, Louis Neefs, Willem Vermanderen, Boudewijn de Groot, Zjef Van Uytsel en Liesbeth List.

De CD ‘Vlaanderen klinkt’ is te koop voor de prijs van 600,- Bf.

Wereldtentoonstelling

De wereldtentoonstelling Expo '92 wordt van 12 april tot 20 oktober in Sevilla in Spanje gehouden. Nederland presenteert zich daar op ruime schaal met kunst en cultuur. Veertien Nederlandse groepen verzorgen ruim veertig voorstellingen, dertig kunstenaars verzorgen vijf tentoonstellingen en de Nederlandse dag tijdens de Expo is 7 mei, waarop koningin Beatrix aanwezig zal zijn.

VTM Succes

Meer dan in welk ander land ook werd er in België naar buitenlandse televisieprogramma's gekeken. Inderdaad werd, want met de komst van de Vlaamse - commerciële - televisiemaatschappij VTM is ongeveer 40% van het Vlaamse kijkerspubliek overgestapt naar dit eigen Vlaamse ‘snelle’ net. Dit ging ook ten koste van de staatsomroep BRTN, maar tevens van de Nederlandse zenders. Volgens marktonderzoek verloren Nederland 1,2 en 3 meer dan 50% van hun Vlaamse kijkers. Een feitelijk gevolg hiervan is dat afbreuk wordt gedaan aan de rol die de televisie speelt bij het ontwikkelen van de taaleenheid in Noord en Zuid.

André Demedts

De Antwerpse gemeenteraad verleende het Archief en Museum voor het Vlaams Kultuurleven (AMVC) toestemming tot de aankoop van een deel van het archief van de bekende Vlaamse letterkundige André Demedts. Het gaat om brieven, handschriften en typoscripten. Bij het AMVC is het ANV-archief van de periode 1895 tot aan de tweede wereldoorlog ondergebracht.

De heer Demedts is lid van de Raad van Advies van het ANV.