Neerlandia. Jaargang 96

[p. 41]

[Nummer 2]

Wel beschouwd
Nationale minderheden

De nationale minderheden hebben de voile aandacht van de media. Dat is wel eens anders geweest. Wat als een onhistorisch en doods verschijnsel werd beschouwd, blijkt hoogst actueel en springlevend te zijn. Toen ik in 1962 in Tilburg promoveerde op de nationale gedachte waren er die dit onderwerp als achterhaald en door de geschiedenis ingehaald beschouwden.

Bij de verkiezingen in Groot-Brittannie viel de aandacht scherp op de Schotse verlangens naar minder afhankelijkheid van Whitehall en Westminster, ook in Wales komen dergelijke geluiden naar voren. Ook de verschillende volkeren in de multi-nationale staten als de vroegere Sowjet-Unie en het vroegere Joegoeslavie zijn in beweging gekomen.

Er is reden voor de Nederlandse media en de Nederlandse wetenschappers om eens wat minder verkrampt en onnozel om te gaan met de problematiek van nationale minderheden, hun positie en hun verlangens. Immers wat wij nu nog in Nederland en België onderschattend ethnische minderheden noemen, zullen op termijn kunnen uitgroeien tot nationale minderheden op ons grondgebied.

Wie beseft hoe weinig begrip er bij de Nederlandse publieke opinie was voor de Vlaamse strijd of voor de Friese verlangens zal niet rooskleurig gestemd worden als hij denkt aan het begrip dat straks zal moeten worden opgebracht voor de overige nationale minderheden binnen de multinationale Belgische en Nederlandse staten.

Uit die benauwde en onnozele visie valt ook te verklaren waarom men in ons land zo weinig begrip kan opbrengen voor de positie van de diverse taalgroepen binnen de Zuid-Afrikaanse multi-nationale gemeenschap.

Ik moest daaraan denken toen ik recente ontwikkelingen in België en Europa waarnam.

In België voltrekt zich een omwenteling, welke weliswaar minder bloedig van aard is als die in Oost-Europa en Zuid-Afrika en daarom meer te vergelijken is met de vreedzame ontwikkelingen in Schotland en Wales, niettemin wordt door alle politieke strijd, pijn en ongemak heen afscheid genomen van het oude in Bourgondische, Spaanse, Habsburgse, Franse, Hollandse en Belgicistische strevingen gevangen Vlaanderenland.

De Belgische regering is opnieuw geformeerd. Ik behoor niet tot diegenen die zich vrolijk maken of cynisch doen over de moeilijke gang van zaken. Je zult er maar voor staan om van een frankofone unitaristische staat binnen een generatie een moderne federale staat te maken.

Vlaanderen komt naar voren als een eigenheid.

Dat schept verplichtingen en nieuwe mogelijkheden.

Een dynamische en doelgerichte profilering in het buitenland en met name binnen de Europese gemeenschap is van wezensbelang voor de nieuwe Vlaamse staat. Voor de bevestiging van de identiteit en de belangenbehartiging van Vlaanderen in de wereld zal de Vlaamse regering een beroep doen op de Belgische diplomatieke vertegenwoordiging en een netwerk van eigen vertegenwoordigers. Daarbij staan vanuit de optiek van het ANV enkele zaken voorop. De Vlaamse regering zal in samenwerking met de Nederlandse regering de Nederlandse Taalunie dienen te versterken om de positie van het Neder-

[p. 42]

lands te steunen in die landen waar het Nederlands officiële taal is danwel om historische redenen belangrijk is. Dat geldt ook voor de van het nederlands afgeleide Afrikaanse taal. Die Taalunie zal een beleidsorgaan moeten worden, van waaruit de bevordering van het Nederlands binnen de Europese Gemeenschap en met name aan de universiteiten in Europa en andere scholen in de buurlanden, zoals Wallonië, Frankrijk en Duitsland, systematisch en krachtig ter hand wordt genomen.

Een intense samenwerking met Nederland wordt in de Vlaamse regeringsverklaring prioritair genoemd. Ik ga verder dan dat: ik acht gezien de gemeenschappelijke belangen welke er liggen een duurzame samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland noodzakelijk. Uit het verleden hebben we de les geleerd, dat elk mechanisme dat erop is gericht de Vlamingen de vrijheid te ontnemen zelf te bepalen op welk niveau en met welke inzet en intensiteit ze met Nederland willen samenwerken uiteindelijk tot mislukken is gedoemd. In vrijheid zullen de inwoners van beide landen op hun eigen wijze en in eigen tempo de integratie nastreven.

Op vele gebieden zijn er mogelijkheden die samenwerking te bevorderen. Daarbij kunnen we van elkaar leren, zonder dat we steeds bezig zijn elkaar de les te lezen. Laten we elkaar maar aanvaarden zoals we zijn: wat eigenzinnig, wat koppig, wat provinciaals, zowel in noord als in zuid, met een geschiedenis die vaak meer wrijvings- dan aanrakingsvlakken heeft gekend.

Maar de toekomst is aan ons, in Europees verband, laat daar geen misverstand over bestaan. We zijn Europeërs, omdat we dat willen zijn en geen heil zien in een reeks van op zichzelf staande staatjes. We zijn ook Nederlanders, omdat we geen heil zien in een hutspot Europa. Het Europa van de vrijheid houdt het Europa van de volkeren in.

Wie de regeringsverklaring van de Vlaamse regering naleest wordt getroffen door de Europese gezindheid en de Vlaamse eigendunk. Ik ben daar niet verbaasd over: fierheid en zelfbewustzijn zijn nodig om Vlaanderen zijn gerechtvaardigde plaats in Europa te geven. De Benelux is binnen dit Europese geheel een waardevol instrument om de Vlaamse belangen te dienen en in klank te brengen met die van Wallonië, Luxemburg en Nederland. De samenwerking met Nederland wordt prioritair genoemd. Mag ik dat concreet vertalen als bevordering van de deelname van Nederlandse studenten en wetenschappers aan het Vlaamse hoger onderwijs en omgekeerd de vrije deelname van Vlamingen aan de instellingen en hun werking in het noorden. Mag ik het ook vertalen als versterkte aandacht voor de Bannas-landen en voor de oprichting van een Vlaams-Nederlands huis in Brussel dat zich welbewust richt op de Europese Gemeenschap. Houdt zulks ook niet in verregaande samenwerking van de Belgische en Nederlandse ambassades, opdat in dat kader de algemeen Nederlandse culturele samenwerking praktisch gestalte kan krijgen?

Dr. Henk Waltmans

algemeen voorzitter van het ANV