Spiegel Noord
Spanningen in het kabinet
door Geert Groothoff
Spanningen beheersen het coalitiekabinet van CDA en PvdA. Het is de opvatting van PvdA-bewindslieden en van sommige leden van de fractie in de Tweede Kamer. Zij constateren weinig steun van het CDA voor de verdere invoering van het plan van staatssecretaris Simons (PvdA) van een basisverzekering tegen ziektekosten. Ook over het asielbeleid zouden de meningen botsen. In het weekblad Vrij Nederland voorzag de staatssecretaris voortdurend strubbelingen wanneer steeds weerstanden van de zijde van het CDA moeten worden overwonnen. En hij voegde er aan toe: ‘We krijgen nog een hele discussie in het parlement over de invulling van de WAO-maatregelen. Als de ene partij lastig doet over de hervormingen in de gezondheidszorg, dan doet de andere dat weer bij de WAO’. En premier Lubbers, aldus de staatssecretaris, remt af.
De fractievoorzitter van de PvdA in de Tweede Kamer, drs. Th. Wöltgens, brak in het openbaar de staf over de houding van de CDA-fractie in de Eerste Kamer over het plan van drs. Simons. Er zouden nogal wat leden zijn van de CDA- en de VVD-fracties in de Senaat, die commissariaten of andere leidinggevende functies bij verzekeringsmaatschappijen bekleden. Dat is juist. Maar rechtvaardigt dat de versluierde suggestie te doen, dat deze senatoren zich schuldig zouden maken aan belangenverstrengeling? Parlementariërs spreken zonder last of ruggespraak. En hebben de zuiveringseed afgelegd. De opmerking is des te pijnlijker omdat de senatoren zich niet kunnen verdedigen. Een opmerking terzijde. De politiek vervreemdt zich van de samenleving. Een vaak gehoorde klacht. En niet ten onrechte. Dan valt er veel voor te zeggen, wanneer volksvertegenwoordigers weten wat er zich in de maatschappelijke organisaties, zoals ondernemingen, afspeelt. De Eerste Kamer is, volgens het Nederlands staatsrecht, geen Corporatieve Raad.
Overigens, de voorzitter van de CDA-fractie in de Eerste Kamer, de heer Kaland, ging het vooral bij de discussies over het plan-Simons, de positie van de Eerste Kamer tegenover die van de Tweede Kamer te schetsen. De CDA-fractie ging eind vorig jaar met de eerste stappen naar de invoering van het plan accoord. Waarom is de heer Wöltgens daaraan voorbijgegaan? En waarom is hij er niet op bedacht geweest, dat hij zijn suggestie niet kan bewijzen? Het geeft de indruk, dat de opmerking meer bedoeld was om bij de achterban van de PvdA in een goed blaadje te komen dan aan de feiten recht te doen. Het mag tot het politieke spel behoren, maar dan wel in de vorm van fair play. Dat het gebeurde in de Eerste Kamer verbazing wekte, is te begrijpen.
In september van het vorig jaar organiseerde de PvdA het WAO-congres. Als een uitvloeisel daarvan richtte de partij, een maand later, de commissie-Wolfson op. Genoemd naar de voorzitter: de econoom prof. dr. D. Wolfson. De opdracht luidde een beeld te schetsen van de toekomstige verzorgingsstaat. Op 18 januari jl. aanvaardde het partijbestuur, in grote lijnen, het eindrapport van de commissie. Het kreeg de wervende titel mee ‘Niemand aan de kant’. Het zoveelste rapport in de recente geschiedenis van de PvdA.
Het rapport komt op 14 en 15 maart op het partijcongres in Nijmegen aan de orde. De commissie wil 90.000 nieuwe arbeidsplaatsen scheppen, waarvan 40.000 voor uitkeringsgerechtigden. Daardoor wordt de druk op de collectieve sector verminderd. De sociale zekerheid blijft onaangeroerd. De werkgevers ontvangen een subsidie van 50% in de loonkosten. Het nationaal inkomen stijgt jaarlijks met 10 tot 20 miljard gulden. De inhoud van het rapport brengt weinig nieuws. Het zijn veelal herhalingen van wat vroeger over dit thema is gepubliceerd. Toch is het geen samenraapsel. De bekende elementen en opvattingen worden in samenhang gebracht. Zo karakteriseerde de voorzitter het ook bij de presentatie. Om te weten wat de commissie voor ogen staat is de beschrijving van het beeld hoe men zich voorstelt de sociale zekerheid te regelen nuttig. Maar van een werkelijke visie of van economisch wetenschappelijke analyses is geen sprake. Helaas, want sommige leden zouden daarvoor met hun achtergrond borg kunnen staan.
Aan kritiek geen gebrek. Het Centraal Planbureau (CPB) nam het voortouw. De besparing van 10 tot 20 miljard is een fictie. Er bestaat geen rekenkundig verband tussen de groei van banen en het nationaal inkomen. De arbeidsproductiviteit zal eerder dalen. De ‘rekenmeesters’ van het kabinet vreesden dat er geen markt zou zijn voor de producten die de nieuwe arbeidskrachten opleveren. Zo niet, dan geeft de overheid alleen maar geld uit. Het departement van Sociale Zaken wees subsidiering van loonkosten uit de te verwachten besparingen af. Want die blijven uit, zoals het verleden leert. Premier Lubbers en vice-premier Kok bleken dezelfde mening toegedaan. De vakcentrale FNV kon zich, in grote lijnen met het rapport verenigen. Haar zusterorganisatie het Christelijk Nederlands Vakverbond (CNV) vroeg zich af hoe de doeleinden te verwezenlijken. Er ligt een sterke nadruk op de overheid. De vakcentrale MHP (middelbaar en hoger personeel) meende dat het werkstuk herinnert aan de jaren zeventig: het kabinet Den Uyl.
De commissie wil de midden- en hogere inkomens zwaarder belasten; ook het eigen woningbezit. Premier Lubbers zei, in een televisievraaggesprek, dat de politieke partijen het recht hebben over de toekomstige verzorgingsstaat na te denken. Maar het kabinet zal daar niet aan meedoen. Scheppen van nieuwe banen moet worden aangemoedigd, aldus de premier, maar geen overheidsingrijpen. Het beleid moet van onderop komen. Het Nederlands Christelijk Werkgeversverbond sprak van een ‘matte indruk’, weinig vernieuwend. Het behelst een pleidooi voor nivellering en maatregelen op centraal niveau.
Er blijven nog enkele vragen open. Waarom rept de commissie niet over de subsidie van 1 miljard per jaar voor de groep van 40.000? Waarom wordt het bedrijfsleven niet genoemd? Waarom is gezwegen over het splitsen van banen in een hoog- en een lagergekwalificeerd deel?
De PvdA noemt als oorzaak van de spanningen, dat het CDA in de coalitie en het parlement weinig steun verleent. Maar hoe staat het dan met het rapport-Wolfson, waarmee de PvdA zich verwijdert van het CDA? Immers, de christen-democraten wensen de sociale zekerheid te saneren, want anders blijft zij onbetaalbaar.
Of heeft de commissie-Wolfson andere kloven willen dichten? Zoals de vele kloven die de PvdA vertoont?
Auteursrechtelijk beschermd