Nederduitse en Latynse keurdigten
(1710)–Anoniem Nederduitse en Latynse keurdigten–
AuteursrechtvrijAfkeer der noot-dwang
| |
[pagina 443]
| |
(Van welk een slinger word dat raderwerk bewogen?
Dat, zonder onrust, zoo gezwind word omgetogen!)
En 't voor d'ontroerde gal een 's Zee-kats, zooze 't nam,
Of voor 't besproeisel keurt dat van een Nagt uil quam.
Nu 't zy zoo: 't Nagtbebryf, dat zyn bordeel gordynen
Toont door 't Toneelgordyn, daar zulke toortsen schynen,
Maakt die gelykenis, en keur van kennis, goed;
Dies boen vry, watge moogt, die sproeten van den hoed.
Dat komt van 't nagt-gerit, en van niet mis te loopen,
Motgaten, daar men dus van d'Uilen word bedropen:
Maar waar verzeilt myn drift: want eerze voortgaat, dient
Dit voorstel vast te staan, is 't my gemeent, myn Vriend?
Zoo weinig, houd het my ten goeden, kan ik raden
Of 't uwe Liefde op my, of and'ren, heeft geladen:
Dog mis ik, met den pyl te vangen op den schild,
Wie vind den Afkeer vremd van 't geen zoo vliegt in 't wild?
Het was dan droom, nog damp van vlottende gedagten,
Die onberaden 't wit, en opzet, in my bragten,
Gm een uit duizenden te quetsen by den tast;
Maar 't Beeldwerk, daar de zwier in dartele damast
Een wulpsen Meester meld, met voordagt opgenomen,
Wiert na verdienste ontdekt: en geld het nu den Vromen?
Is dit het vuil gezogt daar 't niemant kleven ziet?
En voegt die loog op 't webb' van 's Digters leven niet?
Die blank van herten toont een aanzigt zonder vlekken,
En Gods getuigenis durft uitstaan in 't ondekken?
En die, om zynen naam te vryën van gevaar,
Oude onbesproke Deugd stelt tot zyn beukelaar?
Word dus het ligt, het geen den Nagtuil quelt, ontsteken?
Dat duist're menschen ligt 't, en straffend' hun gebreken
Hen 's Meesters deugden toont? hoe valt die domp zoo zwaar!
Wat walm van doffen rook verspreit die kandelaar!
Wat wil de duisternis dan groot zyn, is de luister
Van 't ligt, zelf in zyn kragt, zoo dompig en zoo duister!
Die 't dan door 't snuiten wil verheld'ren, als een vriend,
Heeft zeker zulk een groet van ondank niet verdient;
Nog minder blykt aldus, dat hem de middag zeer doet:
Maar teergevoeligheid klaagt, schoon men 't nog zoo teer doet,
Ligt van hard handigheid; 't waar best dan onder 't bed
De kaars geschoven, die de middag zelf belet;
| |
[pagina 444]
| |
Waar toe ons, omze van een nagtkaars t'onderscheiden,
't Berigt des Schryvers dient, gelyk van hen, dieGa naar voetnoot* zeiden
(In weelde schuimende met afgeschudden toom)
Ons blad is dartel, maar ons leven vroed en vroom:
Wel grove Wysheid dan van lompe Visschers quanten!
Die geen Olyfvan Vyge of Vyg van Wyngaart-spranten,
Geen zoet en bitter uyt een zelven ader wagt:Ga naar voetnoot†
Hier leit uw' Redenkunst, en kennis, zonder kragt.
Kan warrig aloës-en vuilboom-hout van buiten,
Malsse oly, 't zoete, en wyn, ook in zyn schors besluiten,
Of draagt het lemtig vat ter oneer, ongeraakt
Zijn waarpand door al 't geen dat vuil en leelyk maakt?
Ach! Mereminne-zang, voor meer dan vyftig jarenGa naar voetnoot‡
Getwerrent op den toon van uw' misstelde snaren!
Ach! kussen, dat voor lang den elleboog ontrukt,
Weer yd'le rust beschaft, aan die 't beslaat en drukt,
Hoe word gy opgeschud om 't lundrig lyf te zalven!
Hoewel die bulster niet het werk verrigt ten halven,
Daar 't niet de schorsse slegts, nog buitenbolster, raakt,
Maar d'inborst zelf ontdekt, en 't hert toont klaar en naakt:
En schoon een gevel word, voor wanstel en gebreken,
Die 't oog uitwendig ziet, met glimpvernis bestreken,
Nog blijkt niet dat hier 't huis een beter man bewoont,
Dan zig de Huisheer zelf in 't binnenste vertoont;
Die meerendeel gekent door eigen boezemspleten,
Al heimelyk ontdekt waar 't hert van word bezeten;
Want uit die Well' ontspringt het geen ten monde uitgaat,
Die tolk die meestentyd zyn meester zelf verraadt;
Die, schoon hy wil zig zelf verbergen, of vermommen;
Voor stomme tekenen moet stilstaan, en verstommen;
Een uithangbord, een spreuk die m'op de luiffel schryft,
Fen staal op 't venster, toont wat handel dat m'er dryft:
Wie dan op zulk een merk de winkel meent te vinden
Na 't voordoen gestoffeert, loopt die, gelyk de blinden?
Of als de losse jeugd, die, ofze dronken was,
Uit moedwil suizebolt, met d'elboog door het glas?
Of heet dat nog den scheut genomen zonder kennis?
Of zet menze op den kerf van lastering en schennis?
| |
[pagina 445]
| |
't Is wel dan! lastering, en schennis, hoeze feil'
Stond ver beneden streeks van haar genomen peil:
Dat weet ik: maar of 't oog de hand misleide in 't mikken,
Dat geen Diogenes voor zulk een scheut zou schrikken,
Dat blyve in 't midden staan; 'k heb anders geen bewys,
Als dat ik dus den snor van zulke pylen prys;
De scheut van Godefroy is wonderlyk bedegen,
Die vogels in de vlugt, aan eene pyl geregen!
En wist de schutter niet op wien, of wat, of waar?
En treft hy zoo volstrekt? die scheut is wonderbaar!
En of hy niet en treft, en niet schiet na verdienste,
Dat mag hy weten, die, geraakt op 't onvoorzienste
(Het hert gevoelt het best) den scheut in 't hert gevoelt,
En keuren dan, of 't wel, of qualyk is gedoelt.
Een voorwerp kon hy nog de pyl ten goede geven:
Als waarze op zulk een wilt met eere voortgedreven:
Want hadse dat, zoo 't schynt, genomen tot haar baak,
Iets kost haar voorspraak zyn: ei wat dog! d'arme wraak:
En scheen hy haar beleid den weerslag dank te weten,
Indien haar van zyn hand eerst steen waar toegesmeten;
Die nu zoo net, zoo nau, na d'eerste reden vraagt:
En vond hy die, waar dan het wraak geweer gevaagt
Van bloetschult? arme reên! want met de verf van 't wreken
Word noit gelede leed regtzinnig overstreken;
En met het hoog Karmyn daar bloed, en gloed, in zit,
En zig de wraak meê dekt, 't eerschenden noit gewit:
Van beiden zoude ik dan het ongelyk gevoelen,
In 't opgedigt bestaan, of 't opgedagt bekoelen:
Want schoon myn have, schoon myn lighaam, schoon myn
Of bloed verwant, die weer van weerslaan had verdient, (vriend,
Waar 't welgedaan, de wraak de regte vuist t'ontwringen?
Zig brusk in 't scherper ampt des Regters in te dringen?
't Geregt, dat God gespaart, en voor zig aan d'een zy
Gezet wil hebben zelf t'ontginnen, heel t'onty?
'k Meen neen, en meen niet dat men 't anders heeft te meenen:
Maar waar toe dan de hand te sterken tot het genen,
Dat, uit de wraak ontleent, indien men 't zoo bestond,
Tweewerf verfoey'lyk waar, en tweewerfongegrond?
't Goed oog wit was dan, 't zeer van 't ziek gemoed verbinden:
En was hier zeer, nog ziekte, in 't zielgesteld te vinden
| |
[pagina 446]
| |
Vergeef het hem die 't meende, in 't reiken van zyn hand;
Dog zy hy, dieze wraakt, vooral, in zulken stand,
Den zieken niet gelyk, die noit zyn stand wil weten:
Of heeft hem (dat hy 't zig vrymoedig durft vermeten)
De zellef kennis 't hert doorploegt, en schel, en slyk
Van d' oogen afgeligt, dien dikken dampendykGa naar voetnoot*
Doordolven, 't boek waar in zyn lett'ren av'regts stonden,
Hem regtsstreeks toegekeert, en 't groot schort afgebonden;
't Is veel in wysheids school gevordert: 't waar en 't hoe
Moest blyken op de Proef: deez' eischte ik; en hier toe
Wierd hem een bus met zalf, uit Evangely spreuken
Getempert, toegereikt; hy fronst het hooft met kreuken,
En roertse niet eens aan, maar neemt het voor den slag
Des helschen Schermers, dien 't woestynzand nad'ren zag:
En, door de ryzigheid van ziedend bloed bewogen,
Keurt heelzaame Artseny voor snood bedrog, voor logen,
Voor bittere ang'len, wier vergift in 't bloed gezet,
Den waassem, die 't ontsteekt, op and'ren oversmet,
Voor waar van valschen grond, voor waar, van leed en hinder
Zyn winkel meê stoffeert die gtoote Alverslinder:
Voorwaar, dit geeft de proef dat van d'ontroerenis
Der zwart gebrande gal 't bloed niet gezuivert is:
Waar uit onstuimigheên, en heete koortsen ryzen,
Die meest hun hevigheid omtrent den Arts bewyzen:
En zoo men dit onhaal voor Liefde veilt, voor Leed,
Zoo wenschte ik liefst aan my die Liefde niet besteed;
Want liefdes kern en kragt, bestaat in daad en waarheid,
In 't woord, nog van de tong, ontleentse haar blyk nog klaarheid.
Dit 's dan het waarpand niet der vrugten, die men wagt
Van goeden boomen, of die wel gestelt ter dragt
Haar schaduwryke loof uitdart'len aan de stroomen,
En dragen schaduws wys het voorbeeld van de Vromen:
De Wysheid; in die sprant van boven neêr gedaalt,
Waar metse ryk van geur besproeit word en bestraalt,
Is eerstlyk zuiver, daarna vreedzaam en bescheiden,
Gezeggelyk voor zig, vol van bermhertigheiden
Voor and'ren, oordeelt niet partydig, ongeveinst,
En die geen quaad Extract uit goede stoffe kleinst;
| |
[pagina 447]
| |
Maar die van bitt're nyd, en twist in 't hert gedreven,
De waarheid overliegt; de logen plaats kan geven,
En met een vygeblad zyn naakt gestel verbloemt,
Heeft meest door eige liefde al t'ydelyk geroemt;
Want nyd, en twistbegeerte, ontdekt, in weet en wandel,
Verwarrings onbescheid, en allen boozen handel.
Dog 'k zie hoe eindelyk 't opbobb'lend bloed bedaart,
En dat een bet're wensch zig met dien yver paart;
Die Noodweer neem ik dan voor Nood-weer; dat's zwaar onweer,
Als dat heeft uitgebuit, dan ziet men schynt de Zon weer;
Heeft damp of wervelwind de Zon van uw' gezigt
Benevelt, of ook my doen missen in myn pligt?
Zoo laat voortaan de Zon van wederzyds bewegen
Ten goede, ons deze mist van twist uit d'oogen vegen:
Dat niet de Zonne der Geregtigheid, waar na
Men hoogte nemen moet, ons uit het ooge sta,
Deed eenig misverstand het lieflyk weêr verdwynen,
Laat d'onderlinge Zon der Vrede ons weer beschynen,
Die best haar glans, en kragt, kan scheppen uit het Ligt
Dat Gods volmaakte Wet ten held'ren spiegel rigt;
Welk leert met onderscheid ontfermen, en voor 't rypen
Des groten Strafgeregts; als uit den viere grypen;
En heet te haten 't kleed, dat van het vleesch bevlekt,
Voor 't vleeschlyk naakt gestel al t'yd'len deksel strekt:
Dit af te rukken, dus door vreeze te behouden
Den Jong' en Ouden, voegt den Jongen en den Ouden:
Bestraal de Vredezon, met God, en zyn gemoed,
Hem die 't geduldig lyd, als die 't uit liefde doet.
1675.
|